Bu bölümde araştırmanın bulguları ve yorumlarına dayalı olarak elde edilen sonuçlar ve öneriler yer almaktadır.
5.1. Sonuçlar
Araştırmada, okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin, araştırmanın kapsamında bulunan; okul amaçlarının belirlenmesi ve paylaşılması, öğretmenlerin desteklenmesi ve geliştirilmesi, öğretim süreci ve öğrencilerin değerlendirilmesi, düzenli öğretme-öğrenme çerçevesi ve iklimi oluşturma, eğitim programı ve öğretim sürecinin yönetimi alanlarında, okul yöneticisinin öğretim liderliği sergileme davranışına ilişkin öğretmen algıları ve bu beş boyutun, öğrenim durumuna, mesleki kıdeme, görev yapılan okula ve çalışılan kurumdaki görev süresine bakılarak incelenmiştir.
Araştırma sonucuna göre öğretmenler “Okulun Amaçlarının Belirlenmesi ve Paylaşılması” bölümünün sorularına genel olarak Çoğu Zaman cevabını vermişlerdir. Fakat “Eğitim ve öğretimle ilgili olan problemlerin çözümüne öncelik verir” maddesinde Çok Nadir yanıtını seçtikleri görülmüştür. Buna göre; öğretmenlerin “Eğitim ve öğretimle ilgili olan problemlerin çözümüne öncelik verir.” maddesinde ayrıştıkları görülmekte ve müdürlerini bu konuda yetersiz gördükleri söylenebilir.
Araştırmaya katılan öğretmenler “Öğretmenlerin Desteklenmesi ve Geliştirilmesi” bölümünün sorularına genel olarak Çoğu Zaman yanıtını vermişlerdir. “Görevlerin gereği gibi yapılmaması durumunda kanuni yetkisini kullanır.” maddesinde Ara Sıra ve Çoğu Zaman yanıtlarını vermişlerdir. Bu sonuca göre; katılımcıların okul müdürlerini bu konuda yetersiz gördükleri ve kanuni yetkilerini kullanırken inisiyatif kullandıklarını düşündükleri söylenebilir.
Katılımcılar “Öğretim Süreci ve Öğrencilerin Değerlendirilmesi” bölümünün sorularına Çoğu Zaman yanıtını vermişlerdir. Öğretmenlerin “Öğretim Süreci ve Öğrencilerin Değerlendirilmesi” boyutunda, okul müdürlerinin öğretim liderliği özelliklerini yeterli gördükleri söylenebilir. Öğretmenlere göre okul müdürlerinin;
Katılımcılar “Düzenli Öğretme-Öğrenme Çevresi ve İklimi Oluşturma” bölümünün sorularına Çoğu Zaman cevabını vermişlerdir. Öğretmenler “Düzenli Öğretme-Öğrenme Çevresi ve İklimi Oluşturma” bölümünde okul müdürlerinin öğretim liderliği özelliklerini yeterli görmektedirler.
Katılımcılar “Eğitim Programı ve Öğretim Sürecinin Yönetimi” bölümünün sorularına Çoğu Zaman yanıtını vermişlerdir. Öğretmenlerin “Eğitim Programı ve Öğretim Sürecinin Yönetimi” boyutunda, okul müdürlerinin öğretim liderliği özelliklerini yeterli gördükleri söylenebilir.
Araştırma sonucuna göre; öğretim liderliğinin bu beş boyutunda, kıdem ve öğrenim durumu göre verilen yanıtlarda anlamlı bir fark bulunamamıştır. Ancak bu beş boyut ile görev yapılan okul ve çalışılan kurumdaki görev süresine göre anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir. Çalışılan kurumdaki görev süresine göre ölçek sorularına cevap verenlerden 11- 15 yıl arası aynı kurumda görev yapan öğretmenlerin yöneticilerine ilişkin öğretim liderliği algılarının daha yüksek olduğu söylenebilir. Aynı kurumda 11-15 yıl arasında görev yapan öğretmenin farlılaşmasında; okulun sosyal çevresini tanıması, okula gelen ve gelecek olan öğrenci potansiyelini tahmin edebilmesi, birlikte çalıştığı okul müdürünün az-çok birey özellikleri bilmesi, okul müdürünün öğretim liderliği özelliklerini taşıyıp taşımadığını kestirebilmesi gibi gerekçeler söylenebilir.
Araştırmanın bir diğer sonucuna göre; öğretmenlerin yöneticilerine ilişkin öğretim liderliği algıları görev yaptıkları okulun türüne göre incelenmiş ve beş boyutta da anlamlı fark (p<,05) görülmüştür. Bu duruma göre, öğretmenlerin çalıştığı okulun, öğretmenlerin
kendi yöneticilerine ilişkin öğretim liderliği algılarını etkilediği söylenebilir. Anasınıfları ve anaokulları arasındaki bu farklılığın sebebi olarak ise; öğretmenlerin çalıştığı okulun fiziki şartları, çalışma koşulları, zaman ve araç-gereç sınırlılığı vb etkenler, okul müdürlerinin bireysel farklılıkları, okul müdürünün öğretim liderliği özelliklerinin ne kadarını taşıyıp taşımadığı gibi gerekçeler söylenilebilir.
5.1.1. Öneriler
Katılımcıların görev yaptıkları okula göre; yani anasınıfı ve anaokuluna göre, okul amaçlarının belirlenmesi ve paylaşılmasında boyutunda ayrıldıkları tespit edilmiştir. Anasınıfında çalışan katılımcıların okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algıları, okul amaçlarının belirlenmesi ve paylaşılmasında boyutunda daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Anaokulunda çalışan okul öncesi öğretmenlerin okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının okul amaçlarının belirlenmesi ve paylaşılmasında boyutundaki düşüklüğü ve nedenleri ilerideki araştırmalarda daha derinlemesine incelenebilir.
Araştırmaya katılan okul öncesi öğretmenleri görev yaptıkları okula göre yani anasınıfı ve anaokuluna göre, öğretmenlerin desteklenmesi ve geliştirilmesi boyutunda ayrıldıkları görülmüştür. Anasınıfında görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, öğretmenlerin desteklenmesi ve geliştirilmesi boyutunda, anaokulunda görev yapan öğretmenlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Anaokulunda çalışan okul öncesi öğretmenlerin, okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, öğretmenlerin desteklenmesi ve geliştirilmesi boyutundaki düşüklüğü ve nedenleri ilerideki araştırmalarda daha derinlemesine incelenebilir.
Katılımcıların görev yaptıkları okul türüne göre yani anasınıfı ve anaokuluna göre, öğretim süreci ve öğrencilerin değerlendirilmesi boyutunda ayrıldıkları görülmüştür. Anasınıfında görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, öğretim süreci ve öğrencilerin değerlendirilmesi boyutunda, anaokulunda görev
yapan öğretmenlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Anaokulunda çalışan öğretmenlerin, okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, öğretim süreci ve öğrencilerin desteklenmesi boyutundaki düşüklüğü ve bu düşüklüğün nedenleri ilerideki araştırmalarda daha derinlemesine araştırılabilir.
Araştırma sonucuna göre katılımcılar, okul türü yani anasınıfı ve anaokulu ile düzenli öğretme-öğrenme çerçevesi ve iklimi oluşturma boyutunda ayrılmaktadırlar. Anasınıfında görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, düzenli öğretme-öğrenme çerçevesi ve iklimi oluşturma boyutunda, anaokulunda görev yapan öğretmenlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Anaokulunda çalışan öğretmenlerin, okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, düzenli öğretme-öğrenme çerçevesi ve iklimi oluşturma boyutundaki düşüklüğü ve bu düşüklüğün nedenleri ilerideki araştırmalarda daha derinlemesine incelenebilir.
Katılımcılar okul türüne yani anasınıfı ve anaokulu ile eğitim programı ve öğretim sürecinin yönetimi boyutunda ayılmaktadırlar. Anasınıfında görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, eğitim programı ve öğretim sürecinin yönetimi boyutunda, anaokulunda görev yapan öğretmenlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Anaokulunda görevli öğretmenlerin, okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, eğitim programı ve öğretim sürecinin yönetimi boyutundaki düşüklüğü ve nedenleri ilerideki araştırmalarda daha derinlemesine araştırılabilir.
Araştırmadaki katılımcılar okul türüne yani anasınıfı ve anaokulu ile beş boyutta da ayılmaktadırlar. Anasınıfında görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algıları beş boyutta, anaokulunda görev yapan öğretmenlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Anaokulunda görevli öğretmenlerin, okul müdürlerine ilişkin öğretim liderliği algılarının, beş boyuttaki düşüklüğü ve nedenleri ilerideki araştırmalarda daha derinlemesine incelenebilir.
Yine araştırma sonucuna göre katılımcılar, çalıştıkları kurumdaki görev süresi ile amaçların belirlenmesi ve paylaşılması boyutunda ayrılmışlardır. Araştırmaya göre anasınıfında 11 ile 15 yıl boyunca aynı kurumda görev yapan öğretmenlerin öğretim liderliği algılarının, amaçların belirlenmesi ve paylaşılması boyutunda daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu farklılığın neden diğer çalışma sürelerinde de görülmediği daha sonraki çalışmalarda daha derinlemesine araştırılabilir.
KAYNAKÇA
Akdağ, G., A., (2009). İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının Yeni İlköğretim Müfredatının Uygulanmasındaki Etkilik Düzeyi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Aksoy, E., (2006). İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Rolleri (Aydın İli Örneği). Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Aksoyalp, Y., (2010). 21. “Yüzyılda Okul Yöneticisinin Niteliği: Öğretim Liderliği” Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 20 Aralık
Aktepe, V., Buluç, B. (2014). “Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Özelliklerinin Değerlendirilmesi” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt 34, no 2
Aral, N., Kandır, A., Yaşar, M. C., (2000). “Okul Öncesi Eğitim ve Ana Sınıfı Programları” Ya-Pa Yayın Pazarlama Sanayi ve Tic. A.Ş., İstanbul
Aral, N., Kandır, A., Yaşar, M. C., (2000). “Okul Öncesi Eğitim 1” Ya-Pa Yayın Pazarlama Sanayi ve Tic. A.Ş., İstanbul
Aral, N., Kandır, A., Yaşar, M. C., (2001). “Okul Öncesi Eğitim 2” Ya-Pa Yayın Pazarlama Sanayi ve Tic. A.Ş., İstanbul
Argon, T., Mercan, M. (2009). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Rollerini Gerçekleştirebilme Düzeyleri. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresinde Sunulan Bildiri.
Ayık, A., Şayir, G., (2014). “Okul Müdürlerin Öğretimsel Liderlik Davranışları İle Örgüt İklimi Arasındaki İlişki” Erzurum Atatürk Üniversitesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar-2014, cilt 13, sayı 49, 253-279
Bakan, İ., (2009). “Liderlik Tarzları ile Örgüt Kültürü Türleri Arasındaki İlişkiler: Bir Alan Çalışması” TİSK AKADEMİ. No:1, ss. 141
Bakioğlu, A., İnandı, Y., (2001). “Öğretmenin Kariyer Gelişiminde Müdürün Görevleri” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Sayı:28, ss.513-529
Bozkurt, S., (2013). Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışlarını Sergilemelerine İlişkin Görüşleri.(Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi) Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
Büyükdoğan, B., (2003). Lise Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışlarının Değerlendirilmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı
Çakıcı, E., (2010). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Davranışlarını Gerçekleştirme Düzeyi.(Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Çalık, T., Kavgacı, H., Kılınç, Sezgin, F., (2012). “Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları ile Öğretmen Öz Yeterliği ve Kolektif Öğretmen Yeterliği Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (4) ss2487- 2504
Çelik, V., (2013). Eğitimsel Liderlik, Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti., Ankara
Erden, M. (2012) Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Gökyer, N., (2004). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretim Liderliği Rollerini Gerçekleştirme Düzeyleri ve Bu Rolleri Sınırlayan Etkenler(Bingöl İli Örneği). Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Görkem, A., (2008). Liderlik ve Öğretim Liderliği, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
Gümüşeli, A. İ. (1996). “İstanbul ilindeki ilköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları” Yayınlanmış Araştırma. İstanbul: Y.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gümüşeli, A. İ. (2001). “Çağdaş Okul Müdürünün Liderlik Alanları” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Sayı:28, ss.531-548.
Gürocak, O., Hacıfazlıoğlu, E. (2012). “Okul öncesi eğitim kurumları yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen algıları” International Journal of Human Sciences [Online]. (9)2, 318-338.
Işık, H., Aksoy, E., (2008). “İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Rolleri (Aydın İli Örneği)” Kırgızistan Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 19
Karatay, Ş., (2011). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Davranışları, Yüksek Lisans Tezi. Konya Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetim Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı
Keşan, C. Kaya, D., (2011). “Öğretimsel Liderlik Boyutu Üzerine Üniversite Mezunlarının Bakış Açıları” Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, ss 21-29
Kovaç, F. (2011). Sınıf Yönetiminde Öğretmenlerin Öğretim Liderliği Davranışlarını Gerçekleştirme Düzeyine İlişkin Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Türkiye- Kosova Örneği), Yüksek lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Kurt, B., (2013). İlkokul ve Ortaokul Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Davranışlarının Öğretmen Motivasyonuna Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
Küp, H., (2011). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretim Liderliği Niteliğinin Eğitim Programlarının Başarıyla Uygulanmasına Etkilerinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi(Kayseri İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Kayseri Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Programları ve Öğretimi Bilim Dalı
Önder, A., (2010). İlköğretim ve Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Rollerini Gerçekleştirme Düzeyleri ve Bunu Sınırlayan Etkenler, Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Recepoğlu, E., (2011). Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Mizah Tarzları İle Öğretim Liderliği Davranışları ve Okulun Örgütsel Sağlığı Arasındaki İlişki, Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
Recepoğlu, E., Özdemir, S., (2013). “Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları İle Okulun Örgütsel Sağlığı Arasındaki İlişki” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt 19, Sayı 4, ss: 629-664
Sağır, M., (2011). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Rolleri ve Karşılaştıkları Sorunlar, Doktora Tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
Serin, K. M., Buluç, B., (2012). “İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt 18, Sayı 3, ss: 435-459
Şişman, M., (2014). Öğretim Liderliği, Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti., Ankara
Tahaoğlu, F., Gedikoğlu, T., (2009). “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Liderlik Rolleri” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt 15, Sayı 58, ss: 274-298
Tatlıoğlu, K., Okyay, O. E., (2012). “Özel Eğitim Okulu Müdürlerinin ve Öğretmenlerin Öğretim Liderliği Rolleri” Turkish Studies, 7(2), ss 1045-1061
Ünal, A., Çelik, M., (2013). “Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Analizi” Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/2, 239-258
Yörük, S., Akdağ, G. (2010). “İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının Etkililiği Ölçeğinin Geliştirilmesi” Kurumsal Eğitimbilim Dergisi, 3(1), ss 66-92
EKLER
Ek 1. ÖLÇEK FORMU
ÖLÇEK FORMU
Değerli Meslektaşım,
Bu araştırma “Okul öncesi eğitim kurumlarda görev yapan öğretmenlerin, kurum yöneticilerine ilişkin öğretim liderliği algılarını” araştırmak amacıyla yapılacaktır.
Bu sebeple sizin görüşlerinize başvurmak amacıyla hazırlanmış bu ölçek aracılığıyla toplanacak veriler başka bir amaçla kesinlikle kullanılmayacaktır. Bu nedenle ölçeğe isminizi yazmayınız. Ölçeğe vereceğiniz samimi cevaplar, anketin geçerliğini arttıracaktır. Lütfen işaretlenmemiş ifade bırakmayanız ve her ifade için bir seçenek işaretleyiniz.
Katkılarınız için teşekkür eder saygılarımı sunarım.
Rabia HOŞ Araştırmacı İmza
BÖLÜM I