Yoksulluk Nafakasında Uygulanacak Usul Hükümleri

Yoksulluk nafakası; açılan boşanma davasında boşanma talebi ile beraber talep edilebileceği gibi, boşanma kararı kesinleştikten sonra da talep edilebilir.

446 Yargıtay 3. HD, 23/06/2005, 6595E./6941K., YAVUZ, s. 301. 447 Yargıtay 3.HD.19/09/2005, 9130E./8667K.,( UYAP).

448 Yargıtay 3. HD. 23/03/2004 1930E./2575K., (UYAP).

449 Yargıtay 3. HD. 23/06/2005, 6595E./ 6941 K.; TEKİNAY, s. 214.; KÖPRÜLÜ/KANETİ, s. 156.; ÖZTAN, Aile, s. 508.; RUHİ, Boşanma ve Sonuçları, s. 103.; ÖZUĞUR, Nafaka Hukuku, s. 303, Yargıtay 3 HD 04/02/2003,. 3873E./ 3699K., YAVUZ, s. 402.

114

Boşanma davası devam ederken ödenen tedbir nafakasının boşanma sonrasında da devamının istemesi, yoksulluk nafakası talebi anlamına gelir. Bu

nedenle nafaka talebinde, ‘’yoksulluk’’ kelimesinin bulunması zorunlu değildir450

.

3.13.1. Boşanma Davası Sırasında Açılan Yoksulluk Nafakası Davasında uygulanacak Usul Hükümleri

TMK’nun 169. Maddesinde düzenlendiği üzere; Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince, gerekli olan, tüm geçici önlemleri kendiliğinden almak zorundadır.

Boşanma davası görüldüğü esnada, yoksulluk nafakası istenmiş ve nafaka konusunda da karar verilmiş olması halinde sıkıntı mevcut değildir. Sonrasında, hükmedilen bu nafakanın indirilmesi, yükseltilmesi ya da kaldırılmasına ilişkin dava her zaman açılabilecektir.

Mahkemece nafakanın artırılmasına; kararın kesinleşmesinden itibaren hükmedilemez. Nafakanın artırılması davaları, davanın açıldığı tarihten itibaren hüküm ifade edecektir. Çünkü, nafaka alacağı kanundan doğan bir alacağın tespiti ve tahsili niteliğindedir. Bu nedenle, nafakaya dava tarihinden itibaren hükmetmek gerekir451.

Yoksulluk nafakasının, boşanma davası ile birlikte istenmesi durumunda, nafaka talebi boşanmanın eki niteliğinde olacağından, yoksulluk nafakası talebinin şartları meydana gelmiş ise, nafakaya da boşanma hükmünün kesinleştiği tarihten

itibaren hükmedilir452.

Yoksulluk nafakası, boşanma davası sırasında istenmişse; boşanmaya hükmedilirken nafaka da karara bağlanır. Nafaka başlangıcı , boşanma kararının

450 DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ, s. 149, ŞİMŞEK, Mustafa, Aile Mahkemelerinin Görevine Giren Davalar ve Yargılama Usulü, Adalet Yayınevi, Ankara, 2007, s. 44; RUHİ, Nafaka, s. 80; CEYLAN, s. 114, YAVUZ, s. 259; ŞİMŞEK, s. 44.

451 Yarg. 3. HD. 14/02/2013, 2013/261 E. ve 2013/2272 K., ( UYAP). 452 ŞİMŞEK, s. 44.

115

kesinleştiği tarihten başlar. Bu nedenle evlilik birliği devam ederken, eğer şartları mevcut ise, tedbir nafakasına karar verilir. Yoksulluk nafakasına karar verilemez.

Yoksulluk nafakası talebi boşanma davasının fer’i niteliğinde olup, bu nedenle asıl dava reddedilirse, fer’i dava olan nafaka talebi de reddedilmiş sayılır. Yani

boşanma davasının reddi halinde, yoksulluk nafakasına hükmedilemez453

.

Yoksulluk nafakası, boşanma davası esnasında istenecek ise, boşanma kararının kesinleşmesine kadar istenebilir. Davanın devamı sırasında tedbir nafakasının davadan sonrada devam etmesinin istenmesi ya da boşanma davasında adı belirtilmemiş dahi olsa, boşandıktan sonra nafaka bağlanmasının istenmesi, yoksulluk nafakası talebi anlamına gelir. Boşanma davası kesinleştikten sonra, tedbir

nafakasının artırılması talebi, yoksulluk nafakası talebi olarak değerlendirilmelidir454

. Boşanma davası sırasında talep edilen yoksulluk nafakası ile ilgili olarak boşanma hükmünün kesinleşmiş olması nedeniyle, mahkemece verilen, velayet, kişisel ilişki, tazminat, tedbir nafakası ve buna benzer kararların Yargıtay tarafından bozulmuş olması durumunda artık aynı davada, boşanma hükmü kesinleştiğinden, yoksulluk nafakasına hükmedilemez.

Başka bir ifade ile, boşanma davası içinde yoksulluk nafakası talebi, ancak boşanma hükmü kesinleşinceye kadar istenebilecektir. Boşanma hükmü kesinleştikten sonra nafaka istenemez. İstenilse bile talep, boşanma hükmünün kesinleşmiş olması nedeniyle reddedilecektir. Bu nedenle; yoksulluk nafakası isteyen

eş, bağımsız bir yoksulluk nafakası davası açmalıdır455

.

3.13.2. Boşanma Davasından Sonra Açılan Bağımsız Yoksulluk Nafakası Davası

Yoksulluk nafakası; boşanma kararı kesinleştikten sonra, açılacak ayrı bir dava ile de istenebilir.

453 RUHİ, Nafaka, s. 48-49.

454 DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ, s. 148; RUHİ, Nafaka, s. 46. 455 ÖZUĞUR, Nafaka, s. 446.

116

Sonradan açılan yoksulluk nafakası davalarında, yoksulluk nafakası şartlarının oluşup oluşmadığı, boşanma hükmünün kesinleştiği âna göre belirlenir. Şartları varsa; bu durumda talep eden eş lehine yoksulluk nafakasına boşanma hükmünün kesinleştiği tarihten itibaren değil, sonradan açılan dava tarihinden itibaren

hükmolunur456

.

İlgili kanunun 178. Maddesine göre; Boşanma davasından sonra açılan bağımsız yoksulluk nafakası davası, mutlaka boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmeden açılmalıdır.

Bir yıllık süre geçtikten sonra dava açılır ise, davalı taraf zamanaşımı def’i ilk itirazında bulunabilir. Buradaki zamanaşımı def’i, boşanma davası kesinleştikten sonra açılacak olan yoksulluk nafakasına ilişkindir. Anlaşılacağı üzere, öncesinde hükme bağlanmış nafakanın, yükseltilmesi ya da azaltılmasına ilişkin açılan davalarda bu süre geçerli değildir. Bu maddede amaç, evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden yıllar sonra, yoksulluk nafakası nedeniyle tarafların karşı karşıya

gelmelerini önlenmektir457

.

Boşanmaya ilişkin kararın kesinleşmesi akabinde açılan nafaka istemli davada; esas davada davacının kabahat derecesi, bu dava anında yoksul olup olmadığı ve

mevcudiyetini koruyup korumadığı hususlarının tespiti gerekir458.

Boşanma davasının sona ermesinden sonra yoksulluk nafakası davası açılması

halinde, yoksulluk nafakasının başlangıcı iş bu davanın açıldığı tarihtir459

.

Yoksulluk Nafakası talep eden eş, sonradan bu davadan feragat edebilir. Bu durumda, yeniden yoksulluk nafakası isteyemez. Taraflardan biri nafaka talebinde bulunmamış ise, hâkim kendiliğinden nafakaya hükmedemez. Protokole dayalı boşanmada, kişinin bu hakkını kullanmaması, asıl dava olan boşanmada sırasında yoksulluğa düşmemiş olduğu yönünde kanaate yol açsa da, bunun aksi iddia ve ispat

456 DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ, s. 149; CEYLAN, s. 115; HELVACI/ERLÜLE, s. 169. 457 RUHİ, Nafaka, s. 48-49.

458 RUHİ, Nafaka, s. 48; ÖZUĞUR, Nafaka, s. 457; DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ, s. 149; CEYLAN, s. 115; HELVACI/ERLÜLE, s. 169; RUHİ, Nafaka, s. 49, YAVUZ, s. 258.

117

olunabilir. Yoksulluğa düşen kişi , bu durumunu ispatlarsa, nafakaya alabilir. Söz konusu düzenlemenin amacı, boşanma sebebiyle zarurete düşen eşin korunmasıdır. Bu nedenle, nafaka talebi hakkının kısıtlanması, hakkaniyete ve maddenin konuluş

amacına aykırıdır460

.

Dava dilekçesinde yoksulluk nafakası olarak istenen miktar, yargılama sırasında davalı tarafın rızası olmadan çoğaltılamaz. Dava sırasında yoksulluk nafakası isteğinden feragat edildiyse, daha sonra bu feragatten vazgeçildiği

bildirilerek, yeniden yoksulluk nafakası isteğinde bulunulamaz461

.

Boşanma davasında yoksulluk nafakası talebi reddedilip bu karar kesinleşmişse; daha sonra yoksulluk nafakası istenmesi mümkün değildir. Boşanma davası sırasında yoksulluk nafakasına ilişkin bir hüküm yoksa; söz konusu karar

kesinleştikten sonra, ayrı bir dava açılarak yoksulluk nafakası istenebilecektir462

.