Yoksulluk Nafakası Miktarının Artırılması

Tarafların ekonomik değerleri farklılaşması halinde, hakkaniyet ilkesi uyarınca taraflar irat şeklinde hükmedilen nafakanın artırılması veya azaltılmasını talep edebilirler.

Yoksulluk nafakası alacaklısının, paranın alım gücü karşısında ihtiyaçlarının artması, ihtiyaç türlerinin değişmesi veya hastalık vb. gibi nedenlerle mevcut nafakanın, giderlerini karşılayamayacak duruma gelmesi ve buna karşın nafaka borçlusunun gelirinde, ödeme gücünde artış olması durumunda nafakanın artırılması talep edilebilecektir403.

Yoksulluk nafakasının artırılabilmesi için, davanın açıldığı tarihte davacının yoksulluğunun devam etmesi ve koşulların lehine değişmiş olması gerekmektedir. Yoksulluk nafakasının artırımı davasında, karşı dava yoksa ya da talep

bulunmamasına rağmen, nafakanın azaltılması şekilde karar verilemez404

.

Taraflar yoksulluk nafakası konusunda ve gelecek yıllar için ödenecek nafakanın artış oranı üzerinde anlaşmışlarsa, tarafların anlaştıkları bu oran üzerinden, nafaka artırımı istenebilir. Tarafların yapmış olduğu bu anlaşma bağlayıcıdır. Bu nedenle, taraflar bu anlaşmaya uymak zorundadır. Ancak, anlaşmada kararlaştırılan

artırım oranı makul değilse, taraflardan biri bu oranın düzeltilmesini isteyebilir405

. Yoksulluk nafakasına hükmedildikten sonra, nafaka alacaklısına emekli sandığı veya diğer sosyal güvenlik kuruluşlarından aylık bağlanması, ya da her hangi bir sebeple yoksulluğunun ortadan kalkması söz konusu olursa, yoksulluk nafakasının artırılması talebinin reddine karar vermek gerekir. Bu gibi durumlarda aksine anlaşma yapılmamış ise, nafaka borçlusu dava yolu ile yoksulluk nafakasının

kaldırılmasını talep edebilecektir406

.

403 ÖZUĞUR, Nafaka s. 454; Yarg. 3. HD. 14/02/2013, 2013/332 E. ve 2013/2286 K.. Yarg. 3. HD.12/02/2013. 2013/452 E. ve 2013/2100 K., Yarg. 3. HD.07/02/2013, 2013/596 E. ve 2013/1863 K. (UYAP).

404 ÖZUĞUR, Nafaka s. 454; YAVUZ, s. 259-260 405 GENÇCAN, s. 482; RUHİ, Nafaka, s. 52. 406 ÖZTAN, Aile, s. 506; ÖZUĞUR, Nafaka, s. 454.

104

İrat şeklinde karara bağlanan yoksulluk nafakasının, enflasyon oranında artırılması aslında nafakanın artırımı değil, nafaka olarak ödenen paranın satın alma gücündeki belli bir dengenin sağlanmasıdır. Nafaka miktarının gelecek yıllar için artırımı talep edilmiş ise; hâkim, TÜİK tarafından yayınlanan üretici fiyatları

endeksine göre nafaka miktarının artırılmasına karar verebilecektir407

.

Artırma istenemeyecek bir diğer durum da, nafaka alacaklısının yoksul olmadığı halde kendisine yoksulluk nafakası bağlanmış olmasıdır. Bu halde, yoksulluk nafakasının artırılmasını isteyen eş, yoksul olmadığından artırım talebinin

reddine karar verilmesi gerekir408.

Ayrıca, yoksulluk nafakasının artırılması davalarında önceki yoksulluk nafakası hükmünün kesinleşip kesinleşmediğinin de araştırılması gerekir. Eğer söz konusu hüküm kesinleşmemişse, bu konunun bekletici mesele yapılmalı ve bunun

sonucuna göre karar verilmesi gerekir409

.

Türk Medeni Kanunu’nun 176. maddesine göre; ileriki yıllarda nafakanın ne oranda artırılacağını, talebe bağlı olmak kaydıyla, mahkemenin düzenleyebileceği öngörülmüştür.

Söz konusu düzenleme, toplum ihtiyaçları açısından son derece yerinde olmuştur. Tarafların tekrar mahkemelere iş getirmelerini önlemek açısından uygulama yerindedir. Yargıtay uygulamasında ise; kanunda yer almamasına rağmen, sadece ÜFE oranında düzenlemenin zorunlu tutulması yerinde olmamıştır. Kanunda sınırlama olmadığına göre, mahkeme, tarafların isteklerine uygun olmak kaydıyla, herhangi bir artış oranı düzenleyebilmelidir. Talep olmadığı halde, hâkim bu

hususta da kendiliğinden karar veremez410

.

Yargıtay’a göre; kanunda düzenlenmemiş olsa bile, nafaka miktarının artırımına ilişkin ölçüt olarak yalnızca ÜFE oranlarının uygulanması gerektiğini

407 Yarg. 3. HD. 07/02/2013, 2013/223 E. ve 2013/1868 K. (UYAP). 408 ÖZUĞUR, Nafaka s. 454.

409 ÖZUĞUR, Nafaka, s. 304.

105

şeklindedir. Ancak, ÜFE oranları yanında artırım için ölçüt olarak belirlenebilecek başka sistemler de esas alınabilmeli ve hâkime bu konuda takdir yetkisi verilmelidir. Yoksulluk nafakasının artırılması veya azaltılması davalarında, davalıya duruşma günü tebliğ edilmeden karar verilemez. Aksi durumda, davalının hukuki

dinlenilme ve savunma hakları kısıtlanmış olur411.

İnceleme yapılırken davanın açılma tarihi esas alınır. Nafaka alacaklısı lehine hükmedilen alacak şahsın zorunlu giderlerine yetiyorsa, artık miktarın yükseltilmesine yönelik talebin reddedilmesi gerekir. Verilen bir kararın bozma sonrası yeni verilecek kararda, ilk hükmedilen nafakanın miktarının yükseltime isteminin de reddi gerekir. Nafaka alacaklısı kişi lehine hükmedilen nafakada o anki kadının serveti dikkate alınarak hüküm verilmiş ise , sonrasında edindiği herhangi bir malvarlığı olmadığını bile bile , karar verilen tarihteki serveti gerekçe gösterilerek bu

yönde istemli dava söz konusu olamaz412

.

Uygulamada, nafaka miktarının artırılması hususu, YİBK'da; davanın açıldığı

tarihin dikkate alınması gerektiği yönündedir413

.

Yargıtay’ın yerleşik uygulamasına göre; nafaka artırım davalarında, iradın Artırılması veya azaltılması için tarafların mali durumlarının değişmesi ya da hakkaniyetin bunu zorunlu kılması gerekir. Yoksulluk nafakasının TÜİK’in yayınladığı ÜFE oranında artırılması ve böylece taraflar arasında önceki nafaka

takdirinde sağlanan dengenin korunması gerektiğine dair kararları mevcuttur414

. Ancak bunun için nafaka alacaklısının gelir durumundaki değişiklik ile nafaka borçlusu eşin yani davalının maddi gelir durumunda nafakanın hükmedildiği tarihe göre olağandışı bir değişiklik olmaması gerekir.

Köseoğlu/Kocaağa’ya göre; yoksulluk nafakasının artırılabilmesi için, davanın açıldığı tarihte davacının yoksulluğunun devam etmesi ve söz konusu şartların davacı

411 KÖSEOĞLU, Bilal/KOCAAĞA,Köksal , Aile Hukuku ve Uygulaması, Bilimsel Görüşler ve Yargı İçtihatları, Ekin, Bursa, 2011, s. 235.

412 RUHİ, Nafaka, s. 52-53.

413 Yarg. 3. HD. 06/05/2014, 2014/62 E. ,2014/6928 K., Yarg. 3. HD.,30/01/2014, 2014/983 E. - 2014/1332 K( UYAP).

106

lehine değişmiş olması gerekmektedir. Yoksulluk nafakasının artırımı istemi ile açılan davada, karşı dava ya da talep yoksa hakim, nafakayı azaltacak şekilde karar veremez. Derdest dava varken, nafakanın azaltılması veya artırılması davası açılmış ise, önceki dava bekletici sorun niteliğini taşır. Yoksulluk nafakasına ilişkin karar kesinleştikten sonra açılan nafakanın kaldırılması davasında, nafakanın artırılması

şartlarının olup olmadığı hususu esas alınmalıdır415

.

Yazarın bu görüşü ve görüşüne dayanak olarak gösterdiği gerekçeleri yerindedir416.