Bu bölümde meslek karar verme yetkinliği toplam ölçek puanı ve ölçeğin alt boyutları olan bireysel ve mesleki özellikleri doğru olarak değerlendirme, mesleki bilgi toplama ve gerçekçi plan yapma boyutlarının kariyer denetim odağının iç ve dış denetim boyutları ile ilişkisine ait bulguların yorumlanmasına yer verilmiştir.
Elde edilen bulgulara bakıldığında; meslek kararı verme toplam ölçek puanı, bireysel ve mesleki özellikleri doğru olarak değerlendirme, mesleki bilgi toplama ve gerçekçi plan yapma boyutu puanları ile iç denetim puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. Bireysel ve mesleki özellikleri doğru olarak değerlendirme ve meslek kararı verme toplam ölçek puanı ile dış denetim arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre öğrencilerin meslek kararı verme yetkinliği ölçeği
puanları artarken iç denetim puanları artmakta, dış denetim boyutu puanları azalmaktadır. Elde edilen bulguyu destekleyen gerek kariyer denetim odağı, gerekse kariyer kararı ile ilgili çalışmalar mevcuttur. Millar ve Shevlin (2007), kariyer denetim odağı ölçeğini geliştirdikleri araştırmalarında, kariyer kararı verme yetkinliği ile kariyer denetim odağı arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuşlardır. Lease (2004), çalışmasında dış denetimli bireylerin kariyer kararı verme güçlüğünün daha fazla olduğunu ortaya koymuştur.
Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında yapılan çalışmalarda meslek/
kariyer kararı verme yetkinliği, mesleki sonuç beklentisi ile genel denetim odağı arasında anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşan birçok çalışma mevcuttur (Bailey, 2002; Işık, 2013; Niles ve Diğ., 1997; Sarı ve Şahin, 2013).
Bireylerin meslek kararı verme konusunda yetkinliklerini geliştirmesi, meslek seçiminde ve kariyer planlamasında en doğru kararı verebilmeleri noktasında önemli bir yeterlik sağlamaktadır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgu, meslek kararı verme konusunda kendini yetkin ve yeterli gören ergenin meslek seçiminde kontrolü ve denetimi kendisinde görmesi ve aile, arkadaş, öğretmenler vb. çevrenin (dış denetimin) yönlendirmesi ve etkisini asgari seviyeye indirmesi açısından önemlidir. Bu sonuç öğrencinin, kendi özelliklerini ve yeteneklerini iyi bir şekilde değerlendirdiğinde, meslekler ve bu mesleklerin gerektirdiği özellikler konusunda yeterli bilgiye sahip olduğunda;
meslek seçimi yaparken ve kariyeri ile ilgili karar verirken kendi potansiyelini kullanacağını ve yaptığı seçimlerin sorumluluğunu, herhangi bir dış kaynağa yüklemeden, çok rahat bir şekilde alabileceğini göstermektedir.
BÖLÜM VI
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu bölümde, araştırmanın önceki bölümlerinde elde edilen bulgu ve yapılan yorumlarla ilişkili olarak elde edilen genel sonuçlara yer verilmiş ve bu sonuçlara dayalı olarak önerilerde bulunulmuştur.
Sonuç
1. Meslek kararı verme yetkinlik ölçeği toplam puanı ve boyutlarının sınıf düzeyine göre karşılaştırılmasından elde edilen bulgulara bakıldığında;
bireysel ve mesleki özellikleri doğru olarak değerlendirme boyutu puanlarında onuncu sınıf öğrencileri lehine anlamlı bir farklılık olduğu bulunmuştur. Buna göre onuncu sınıf öğrencilerinin bireysel ve mesleki özellikleri doğru olarak değerlendirme puanları on birinci sınıf öğrencilerine göre daha yüksektir.
2. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, meslek kararı verme yetkinlik ölçeği gerçekçi plan yapma boyutu puanlarının ailenin gelir düzeyine göre anlamlı farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. Ailesinin aylık geliri 1500 TL ve üzeri olan öğrencilerin gerçekçi plan yapma boyutu puanları, ailesinin geliri 750 TL ve altında olan öğrencilere göre daha yüksek bulunmuştur.
3. Araştırma bulguları algılanan ders başarısına göre meslek kararı verme yetkinlik ölçeği ve alt boyutlarına ilişkin puanlarda anlamlı bir fark olduğunu ortaya koymaktadır. Buna göre ders başarısını iyi ve çok iyi gören öğrencilerin mesleki bilgi toplama, gerçekçi plan yapma ve toplam ölçek puanlarının, ders başarısını zayıf olarak algılayanlara göre yüksek olduğu görülmektedir. Bireysel ve mesleki özellikleri doğru olarak değerlendirme alt boyutunda ise, ders başarısını iyi olarak değerlendiren öğrencilerin puanlarının ders başarısını zayıf olarak değerlendirenlere göre yüksek olduğu anlaşılmaktadır.
4. Araştırma bulguları erkek öğrencilerin dış denetim puanlarının kız öğrencilere göre daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Buna göre
bu çalışma erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha dış denetimli olduğunu ortaya koymaktadır.
5. Dokuz ve onuncu sınıf öğrencilerinin iç denetim puanları, on ikinci sınıf öğrencilerine göre daha yüksek bulunurken; dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin dış denetim puanları on ikinci sınıf öğrencilerine göre daha düşük bulunmuştur. Bunun yanında on birinci sınıf öğrencilerinin dış denetim puanlarının onuncu sınıf öğrencilerine göre daha yüksek olduğu da görülmektedir. Alt sınıf seviyelerindeki öğrencilerin üst sınıflara göre daha iç denetimli olduğu söylenebilirse de tutarlı bir değişimden söz etmek güçtür.
6. Ders başarısını iyi olarak algılayan öğrencilerin iç denetim puanları ders başarısını zayıf olarak algılayanlara göre yüksek bulunurken; ders başarısını zayıf olarak algılayan öğrencilerin dış denetim puanları da ders başarısını iyi olarak algılayanlara göre yüksek bulunmuştur.
Akademik başarısı yüksek olan öğrenciler, başarısı düşük olan öğrencilere göre daha iç denetimlidir.
7. Meslek kararı verme toplam ölçek puanı, bireysel ve mesleki özellikleri doğru değerlendirme, mesleki bilgi toplama ve gerçekçi plan yapma boyutu puanları ile iç denetim puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülürken, bireysel mesleki özellikleri doğru olarak değerlendirme ve meslek kararı verme toplam ölçek puanı ile dış denetim arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre öğrencilerin meslek kararı verme yetkinliği ölçeği puanları artarken iç denetim puanları artmakta, dış denetim boyutu puanları azalmaktadır.
Öneriler
1. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre ders başarısını düşük olarak algılayan öğrencilerin meslek kararı verme yetkinliklerinin daha alt düzeyde olduğu görülmektedir. Bu sonuca dayanarak okullarda mesleki rehberlik hizmetleri sunulurken akademik başarısı düşük olan öğrencilere yönelik pozitif ayrımcılık yapılabilir.
2. Öğrencilerin kendi potansiyellerini ve meslekleri değerlendirme yeterlilikleri konusunda sınıf düzeyleri arasında farkı gidermek amacı ile mesleki rehberlik hizmetlerinin okul geneline ve tüm sınıf düzeylerine etkin bir şekilde yaygınlaştırılması faydalı olabilir.
3. Cinsiyet, sınıf düzeyi ve akademik başarı durumuna göre öğrencilerin kariyer denetim odağı durumlarında farklılıklar olduğu görülmektedir.
Denetim odağı kişilik özelliğinin bir boyutudur ve bireyler uygun şartların sağlanması ve eğitimle dış denetimlilikten iç denetimliliğe doğru değişebilirler. Özellikle kariyer denetim odağı için öğrencilere, yeteneklerine ilişkin farkındalık yaratabilecek ve kariyer olanaklarını iyi bir şekilde araştırabileceği konusunda etkili bir mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmeti verilebilmesi için alanda çalışan psikolojik danışmanların hizmet içi eğitimlerle mesleki yönden geliştirilmeleri ve alandaki gelişmeleri takip etmelerinin sağlanması yararlı olacaktır.
4. Meslek kararı verme yetkinliği yüksek olan öğrencilerin daha iç denetimli olduğu araştırma bulgularında görülmektedir. Bu noktadan hareketle ülkemizde yürütülmekte olan kapsamlı gelişimsel rehberlik temelli ilk ve ortaöğretim sınıf rehberliği programlarının alandaki uygulayıcılar tarafından titizlikle yürütülmesi ve mesleki gelişim görevlerinin atlanmadan tamamlanması önemlidir. Bu nedenle mesleki rehberlik çalışmalarının temel eğitim döneminden hatta okul öncesi dönemden başlatılması ve çalışmaların daha somut bir şekilde yürütülmesi, öğrencinin kendi özelliklerini ve yeterliliklerini daha iyi bir şekilde değerlendirmesini sağlayacaktır. Bu bağlamda içsel denetimi geliştirme çalışmalarına okulöncesi dönemden başlanarak eğitim süresince devam edilmesi, meslek kararı verme yetkinliği ile ilişkisi dikkate alındığında önemli görülmektedir.
5. Araştırma sonuçlarının, öğrencinin kendisini tanıması ve mesleklerin gerektirdiği özellikler hakkında yeterli bilgi sahibi olmasının, karar verme sürecinde öğrenciye kattığı avantajlar konusunda bir uyarıcı nitelik taşıdığı düşünülmektedir. Alanda çalışan uzmanların mesleki rehberlik çalışmalarında öğrencilerin karar verme yetkinliklerinin geliştirilmesi üzerinde önemli durması gereği göz önünde tutulmalıdır.
6. Yapılan araştırmanın sonuçları, konu ile ilgili yapılacak olan çalışmalar için uyarıcı bir kaynak olarak kullanılabilir. Buradan hareketle konu ile ilgili araştırma yapacaklara sunulan öneriler arasında; araştırmanın farklı gruplar, daha geniş bir evren ve örneklem üzerinde yürütülmesi ya da yapısal eşitlik modelleri deseninde çalışmaların yapılması sayılabilir.
7. Yapılan araştırma, daha önce yapılan araştırmaların ölçeği uyarlama çalışmaları olduğunu göz önüne alırsak, Türkiye’de kariyer denetim odağı ölçeğinin kullanıldığı ilk çalışmalardandır. Bu çalışma sonucunda kariyer denetim odağı ile meslek kararı verme yetkinliği arasında anlamlı bir ilişki olsa da, bu ilişki katsayısının düşük düzeyde kaldığı görülmektedir. Bu nedenle alanda yapılacak kariyer denetim odağı ile ilgili çalışmalarda farklı ölçekler kullanılarak ya da kariyer alanı ile ilgili farklı yapılar kullanılarak ilişkisel araştırmalar veya yordama çalışmaları yapılabilir.
KAYNAKÇA
Akdeniz, S. (2009). Ergenlerin Meslek Kararı Verme Yetkinlik Algılarının Algılanan Anne Baba Tutumu Ve Bazı Özlük Nitelikleri Açısından
İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
Akkoç, F. F. (2012). Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlıklarının Bazı Sosyo-Demografik Faktörlere Göre İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 215-233.
Aksoy. A. C. (1992). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Öz Saygı ve Denetim Odağını Etkileyen Bazı Değişkenlerin İncelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Ali, S. R., McWhirter, E. H. ve Chronister, K.M. (2005). Self-Efficacy And Vocational Outcome Expectations For Adolescents Of Lower Socioeconomic Status: A Pilot Study. Journal of Career Assessment, 13, 40-58.
Aliedan, M. A.(2002). Career Decision Making Self Efficacy, Occupational Preferences, And Gender: A Study Of Undergraduate Students At King Saud University İn Riyadh, Saudi Arabia. Unpublished doctoral thesis, Florida Atlantic University.
Alisinanoğlu, F. (2003). Çocukların Denetim Odağı İle Algıladıkları Anne Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 97-108.
Aşkar, P. ve Umay, A. (2001). İlköğretim Matematik Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilgisayarla İlgili Öz- Yeterlik Algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1-8.
Ateş, B., Gülbahçe, A. ve Seçer, İ. (2012). Mesleki Grup Rehberlik Etkinliğinin İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Yetkinlik Düzeylerine Etkisi. 21.Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunuldu, İstanbul.
Aysan, F. ve Siyez, D.M. (2011). Kariyer Denetim Odağı Ölçeği’nin Türkçe Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. XI. Ulusal Psikolojik Danışma Rehberlik Kongresinde sunuldu,. İzmir.
Bacanlı, F. (1995). Mesleki Grup Rehberliğinin Lise Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bacanlı, F. (2008). Career Decision-Making Difficulties of Turkish Adolescents. Conselling International Perspective: Global Demands and Local Needs. Bahçesehir University (Oral Presentation) April 25-27.
Bailey, C. J. (2002). Applying the five-factor model of personality to undergraduate career attitudes and beliefs: maturity, decision-making self-efficacy, and control. Doctoral dissertation, School of Education.
University of Missouri--Kansas City.
Balcı, S. (1997). Lise Öğrencilerinin Denetim Odağı ile Sınav Kaygısı Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi.
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice&Hall.
Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. In a. Bandura (ed.), self-efficacy in changing societies NewYork: Cambridge University Press.
Bandura, A., (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York:
Freeman.
Betz, N. ve Hackett, G. (1981). The Relationship Of Career-Related Self-Efficacy Expectations To Perceived Career Options İn College Women And Men. Jurnal of Counseling Psychology, 28, 399-410.
Betz, N. E. Klein, K. ve Taylor, K. (1996). Evaluation Of A Short Form Of The CDMSE Scale. Journal of Career Assessment. 4, 47-57.
Betz, N. E. (2000). Self-Efficacy Theory As A Basis For Career. Assessment.
Journal of Career Assessment. 8 (3), 205-222
Bıkmaz, F. (2002). Fen Öğretiminde Öz-Yeterlik İnancı Ölçeği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(2), 197-210
Bıkmaz, F. (2004). Öz Yeterlik İnançları Eğitimde Bireysel Farklılıklar.
(Editörler: Yıldız Kuzgun-Deniz Deryakulu). Nobel Yayınları. Ankara, 291-316.
BozgeyikIi, H. (2004) Meslek Kararı Verme Yetkinlik Ölçeğinin Geliştirilmesi.
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11,221-234
Bozgeyikli, H. (2005). Mesleki Grup Rehberliğinin İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Kararı Vermede Kendilerini Yetkin Görme Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Bozgeyikli, H., Eroğlu, S.E. ve Hamurcu, H. (2008) Career Decision Making Self Efficacy, Career Maturity and Socioeconomic Status with Turkish Youth. Paris International Conference on Education, Economy ve Society, Novotel Paris Tour Eiffel, 17-19 July 2008
Bozgeyikli, H., Bacanlı, F. ve Doğan, H. (2009). İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Kararı Verme Yetkinliklerinin Yordayıcılarının İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 125-136
Bozkurt, N. ve Harmanlı, Z. (2002). İlköğretim Öğrencilerinin Denetim Odağı Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından Karşılaştırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 29-37.
Büyükgöze Kavas, A. (2011). Testing A Model Of Career İndecision Among University Students Based On Social Cognitive Career Theory.
Unpublished Doctorate Thesis, Middle East Technical University, The graduate School of Social Sciences, Ankara
Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (6.baskı). Ankara:
PegemA Yayıncılık.
Cengil, M. (2004). Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Denetim Odaklarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004/1, Cilt 3, Sayı: 5, 65-88.
Chubb, N. H., Fertman, C. I., ve Ross, J. L. (1997). Adolescent Self-Esteem And Locus Of Control: A Longitudinal Study Of Gender And Age Differences. Adolescence,32, 125, 113-29
Chung,Y.B. (2002).Career Decision Making Self- Efficacy and Career Commitment: Gender and Ethnic Differences among College Students.
Journal of Career Development, 28,277- 284.
Conkel, Z ve Julia, L. (2010) “Promoting Viable Career Choice Goals through Career Decision-Making Self-Efficacy and Career Maturity in Inner-City
High School Students: A Test of Social Cognitive Career Theory.
ProQuest LLC”. Ph.D. Dissertation, University of Minnesota
Creed, P., Patton, W. ve Prideaux, L. A. (2006). Causal Relationship Between Career Indecision and Career Decision-Making Self-Efficacy A Longitudinal Cross-Lagged Analysis. Journal Of Career Development, 33(1), 47-65
Çakar, M. (1997). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyleri İle Denetim Odağı Düzeylerinin Karşılaştırılması Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
Çakır, M. A. (2003). Bir Mesleki Grup Rehberliği Programının Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlık Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. A.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı, Ankara
Çakır, M. A. (2004). Mesleki Karar Envanterinin Geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(2), 1-14.
Çelikkaleli, Ö. ve Akbaş, A. (2007). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Fen Bilgisi Dersine Yönelik Tutumlarını Yordamada Fen Bilgisi Öğretimi Öz-Yeterlik İnançları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 21-34.
Çoban, A. E. (2005). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeylerinin Yordayıcı Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (10), 2005.
Dinçyürek, S., Çağlar, M. ve Birol, C. (2010). Atılganlık ve Denetim Odağı Düzeyi: Gelecek Nesillere Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39: 142-150(2010)
Ferry, N. M. (2006). Factors İnfluencing Career Choices of Adolescents And Young Adults İn Rural Pennsylvania. Journal of Extension, 44(3), 1-6.
Fouad, N. A., Cotter, E. ve Kantamneni, N. (2009). The Effectiveness Of A Career Course On Career Decision-Making. Journal of Career Assessment, 17, 338-347.
Garcia, P. (2012) Differential Moderating Effects of Student- and Parent-Rated Support in the Relationship between Learning Goal Orientation and Career Decision-Making Self-Efficacy, Journal of Career Assessment, 20 (1 ) 22-33.
Gatz, M. ve Karel, M. (1993). Individual Change in PereeivedControl in 20 Years. International Journal of Behavioral Development, 16 (2), 305-322.
Germeijs, V. ve Verschueren, K. (2006). High School Students’ Career Decision-Making Process: A Longitudinal Study Of One Choice.
Journal of Vocational Behavior, 68(2), 189-204
Gesinde, S. A. (2001). Vocational development and adjustment, University of Ibadan external studies programme series, Ibadan, pp: 16-45
Gushue, G. V., Scanlan, K. R., Pantzer, K. M. ve Clarke, C. P. (2006). The Relationship Of Career Decision-Making Self-Efficacy, Vocational İdentity, And Career Exploration Behavior İn African American High School Students. Journal of Career Development, 33(1), 19-28
Hackett, G. ve Betz, N. E. (1981). A Self-Efficacy Approach To The Career Development Of Women. Journal of Vocational Behavior. 18. 326-339.
Hemmingsen, S., D. (2001). The Career Connection: A Study Of Career Self Efficacy, Academic Achievement, And Educational Development İn
Eleventh Grade Students. Unpublished Doctoral Thesis, University of Missouri-Kansas City.
Hirschi, A. (2009). Career Adaptability Development İn Adolescence: Multiple Predictors And Effect On Sense Of Power And Life Satisfaction.
Journal of Vocational Behavior, 74(2), 145-155
Işık, E. (2010). Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi Temelli Bir Grup Müdahalesinin Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Kararı Yetkinlik Ve Mesleki Sonuç Beklenti Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Işık, E. (2013). Mesleki Sonuç Beklentisinin Yordayıcıları Olarak Algılanan Sosyal Destek ve Denetim Odağı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(3), 1419-1430
Kalaycı, Ş.(2009). Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayınları: Ankara
Karasar, N. (2007) . Bilimsel Araştırma Yöntemi. (17.basım). Ankara: Nobel Yayınları
Kaval, K. (2001).12 Yaş Çocuklarında Denetim Odağını Etkileyen Bazı Değişkenlerin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul
Korkut, F. (1992).Geştalt Yaklaşımına Dayalı Olarak Yapılan Bireysel Danışmanın Denetim Odağı Üzerindeki Etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, Cilt.16, Sayı.85,51-59.
Kulaksızoğlu, A. ve Arıcak, O. T. (2000). Üniversite Öğrencilerinde Saldırganlık, Benlik Saygısı ve Denetim Odağı İlişkisi. Trakya Üniversitesi Dergisi Sosyal Bilimler C Serisi, Cilt:1, Sayı: 1.
Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı Kuramlar Uygulamalar. Ankara:
Nobel Yayın Dağıtım
Küçükbayır, D.G. (2000). Sağlıkta ve Hastalıkta Kontrol Odağı Ölçeği.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Küçükkaragöz, H. (1998). İlkokul Öğretmenlerinde Kontrol Odağı ve Öğrencilerinin Kontrol Odağının Oluşumuna Etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Lease, S. H. (2004). Effect of Locus of Control, Work Knowledge, and Mentoring on Career Decision-Making Difficulties: Testing the Role of Race and Academic Institution. Journal of Career Assessment August 12, 239-254
Lent, R. W., Brown, S. D. ve Hackett, G. (1994). Toward A Unifying Social Cognitive Theory Of Career And Academic İnterest, Choice, And Performance. Journal of Vocational Behavior, 34, 79–122.
Lent, R. W. (2005). A Social Cognitive View Of Career Development And Counseling. In S. D. Brown and R. W. Lent (Eds.), Career Development And Counseling: Putting Theory And Research To Work (pp. 101-127). Hoboken, NJ: Wiley
Levenson, H. (1981). Differentiating Among İnternality, Powerful Others And Chance. In H. M.Lefcourt (Ed.), Research With The Locus Of Control Construct: Vol. 1: Assessment methods
Liu, H. , Guan, Y., Wang, Z., Dong, Z., Liu, Y., Yue, Y. ve Liu, H. (2013).
Career Locus of Control and Career Success Among Chinese Employees A Multidimensional Approach. Journal of Career Assessment, 21(2), 295-310.
Luzzo, D. A., Hitchings, W. E., Retish, P. ve Shoemaker, A. (1999).
Evaluating Differences İn College Students' Career Decision Making On The Basis Of Disability Status. The Career Development Quarterly, 48, 142-150.
Malki, R. (1998). Davranışlarda İç-Dış Kontrol Odağı İle Ruh Sağlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
Mau, W., C., (2000). Cultural Differences in Career Decision-Making Styles and Self-Efficacy Journal of Vocational Behavior 57, 365–378
MEB, (2006). İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programları El Kitabı. http://orgm.meb.gov.tr/ adresinden 08.07.2013 tarihinde temin edilmiştir.
MEB, (2011). Ortaöğretim Rehberlik Ve Yönlendirme Dersi Programı Kitabı.
http://orgm.meb.gov.tr/ adresinden 08.07.2013 tarihinde temin edilmiştir.
MEB, (2013). Mili Eğitim İstatistikleri (Örgün Eğitim). http://sgb.meb.gov.tr/
adresinden 27.06.2013 tarihinde temin edilmiştir.
Millar, R. ve Shevlin, M. (2007).The Development and Factor Structure of a Career Locus of Control Scale for Use With School Pupils. Journal of Career Development March, 33, 224-249
Mitchell, L. K. ve Krumboltz, J. D. (1996). Krumboltz’s Learning Theory Of Career Choice And Counseling. In D. Brown, L. Brooks ve Associates (Eds.), Career Choice And Development (3rd ed., pp. 233-280). San Francisco: Jossey-Bass
Moore, M.M. (2006). Variations İnText Anxiety and Locus Of Control Orientation in Achieving and Underachieving Gifted and Nongifted Middle School Students. University Of Connecticut. A dissertation degree of The Doctor of Philosophy.
Mutlu, T.(2011). Lise Öğrencilerinde Kariyer Kararı Verme Güçlükleri.
Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Nazlı, S. (2011). Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programları. Ankara: Anı Yayıncılık
Niles, S. G., Erford, B. T., Hunt, B. ve Watts, R. H. (1997). Decision-Making Styles And Career Development İn College Students. Journal of College Student Development, 38 (5), 479- 488.
ÖSYM, (2007). Ortaöğretim Kurumlarına Göre 2007 ÖSYS Yerleştirme Sonuçları Kitabı. http://www.osym.gov.tr adresinden 19.07.2013 tarihinde temin edilmiştir.
ÖSYM, (2013). 2013 ÖSYS Yerleştirmelerine İlişkin Sayısal Bilgiler.
http://www.osym.gov.tr adresinden 19.07.2013 tarihinde temin edilmiştir
Öztemel, K. (2012). Kariyer Kararsızlığı İle Mesleki Karar Verme Öz Yetkinlik Ve Kontrol Odağı Arasındaki İlişkiler. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32(2): 459-472(2012)
Özyürek, R. (1995). Fen Bilimleri Alanını Seçen Öğrencilerin Kariyer Yetkinlik Beklentisi İle Kariyer Seçenekleri Zenginliği Ve Üniversiteye Giriş Sınavlarındaki Performansları Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış doktora tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Özyürek, R. (2002a). Lise Öğrencileri İçin Matematik Yetkinlik Beklentisi Bilgilendirici Kaynaklar Ölçeğinin Geliştirilmesi: Ön Çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 502-531
Özyürek, R. (2002b). Kız ve Erkek On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kariyer Yetkinlik Beklentisi, Kariyer Seçenekleri Zenginliği, Akademik Performans ve Yetenekleri Arasında İlişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(17), 19-32.
Özyürek, R. (2005). Informative Sources Of Math-Related Self-Efficacy Expectations And Their Relationship With Math-Related Self-Efficacy, İnterest And Preference. International Journal of Psychology, 40, 145-156 .
Özyürek, R. (2010). Matematik Yetkinlik Beklentisi Bilgilendirici Kaynaklar Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 419 - 447
Özyürek, R. (2011). Sosyal Bilişsel Yaklaşımlar. Binnur Yeşilyaprak (Editör) Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Kuramdan Uygulamaya.
Ankara: Pegem A Yayınları
Palenzuela, D. L. (1988). Refining The Theory And Measurement Of Expectancy Of İnternal Vs External Control Of Reinforcement.
Personality and Individual Differences, 9(3), 607-630
Perry, J.C., Liu, X. ve Griffin, G.C. (2011). The Career Locus of Control Scale for Adolescents: Further Evidence of Validity in the United States.
Journal of Career Development April 2011 38:167-185, first published on December 15, 2010 on http://jcd.sagepub.com
Reese, R., J. ve Miller, C. D. (2006). Effects Of A University Career Development Course On Career Decision-Making Self-Efficacy. Journal of Career assessment, 14, 252-266.
Rotter, J. B. (1966). Generalized Expectancies For İnternal Versus External Control Of Reinforcement. Psychological monographs: General and applied, 80(1), 1
Sahranç, Ü. (2000). Lise Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeylerinin Denetim Odaklarına Göre Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Sarı, S.V. ve Şahin, M. (2013). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleğe Karar Verme Öz-yeterliklerini Yordamada Umut Ve Kontrol Odağının Rolü.
Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2013 Cilt:21, Sayı: 1, 97-110
Savcı,İ. ve Kart, M. (2011). Reliability and Validity of the Career Locus of Control Scale - Turkish Form. Social Behavior and Personality: an international journal, Volume 39,Number 4, 2011 , pp. 519-528(10)
Scott, A. B. ve Ciani, K. D. (2008). Effects Of An Undergraduate Career Class On Men's And Women's Career Decision-Making Self-Efficacy And Vocational İdentity. Journal of Career Development, 34, 263-285
Serin, N. ve Derin, R. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Kişilerarası Problem Çözme Becerisi Algıları Ve Denetim Odağı Düzeyini Etkileyen Faktörler.
Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 5 Sayı:1(2008).
Sharf S. R. (2006). Applying Career Development Theory To Counseling.
Thomson- Brooks/Cole. Fourth Edition.
Solak, A. (2003). Yaratıcılık İle Denetim Odağı Arasındaki İlişki; İlköğretim Öğrencileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Stacy, M. E. W. (2003). Influences Of Selected Demographic Variables On The Career Decision-Making Self-Efficacy Of Collage Seniors.
Unpublished Doctoral Thesis, Lousiana State University.
Şengüder, J. (2006). Lise I- III. Sınıf Öğrencilerinde Denetim Odağı İle Ruhsal Sorunlar Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi Ve Akademik Başarı İle Kıyaslanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
Taylor, K. M. ve Popma, J. (1990). An Examination Of The Relationships Among Career Decision-Making Self-Efficacy, Career Saliance Locus Of Control, And Vocational İndecision. Journal of Vocational Behavior, 37, 17-31.
Turner, S. L. ve Lapan, R. T. (2004). Evaluation Of An İntervention To İncrease Nontraditional Career İnterests And Career-Related Self-Efficacy Among Middleschool Adolescents. Journal of Vocational Behavior, Article in Pres
Williams, C. M. (2010). Gender İn The Development Of Career Related Learning Experiences. Unpublished Doctorate Thesis, The University of Akron, Ohio.
Wilson, L. M. (2000). The Relationship Between Parental Attachment, Career Decision-Making Self-Efficacy, Gender, Race And Career İndecision.
(Florida State University). Dissertation Abstracts International, 61, 2800.
Yanılmaz, B. (1999). Öğretmen Adaylarının Denetim Odağının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon
Yazar, O. Z. (1996). Kendini Kabul Düzeyi Düşük Ve Yüksek Olan Üniversite Öğrencilerinin Denetim Odağı Algılamaları İle Kendini Ayarlama Becerileri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun
Yeşilyaprak, B. (1988). Lise Öğrencilerinin İçsel ya da Dışsal Denetimli Oluşlarını Etkileyen Etmenler. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yeşilyaprak, B. (1992). Denetim Odağı. Ölçekleri Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(3), 27-30
Yeşilyaprak, B. (2004). Denetim Odağı. Yıldız Kuzgun & Deniz Deryakulu (Editörler). Eğitimde Bireysel Farklılıklar. Nobel Yayınları. Ankara, 241-257.
Yeşilyaprak, B. (2011). Mesleki Rehberlik Ve Kariyer Danışmanlığına Giriş.
Binnur Yeşilyaprak (Editör) Mesleki Rehberlik Ve Kariyer Danışmanlığı Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem A Yayınları.
Yeşilyaprak, B. (2013) 21. Yüzyılda Eğitimde Rehberlik Hizmetleri (Gelişimsel Yaklaşım), Ankara: Nobel Yayınları (21.Basım)
Yılmaz, M. T. (2004). Okullardaki Mesleki Rehberlik Uygulamalarında İki Temel Sorun Öğrencilerin Alan/Bölümlere Yönelik “Mesleki Benlik Tasarımları”nın Oluşumuna, Okul Ortamının Etkisi Üzerine Bir İnceleme.
XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayında sunulan bildiri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
Zunker, V. G. (2006). Career Counseling: A Holistic Approach. Belmont:
Thomson Higher Education. CengageBrain. com
EKLER
Ek 1. Demografik Bilgi Formu
Ek 2. Kariyer Denetim Odağı Ölçeği
Ek 3. Meslek Kararı Verme Yetkinlik Ölçeği
Ek 2 ve Ek 3’ te ölçeklerin tam formu verilmek yerine bazı maddelerine yer verilmiştir. Bunun amacı okuyucunun ölçeklerle ilgili fikir sahibi olmasını sağlamak, aynı zamanda ölçeklerin izinsiz kullanımını engellemektir.
EK - 1
DEMOGRAFİK BİLGİ FORMU
Okul Adı
Cinsiyet ( ) Kız ( ) Erkek
Sınıf ( ) 9.Sınıf ( ) 10.Sınıf ( ) 11.Sınıf ( ) 12.Sınıf Anne Eğitim
Durumu
( ) Okur-yazar değil ( ) İlkokul ( ) Ortaokul
( ) Lise ( ) Yüksek okul ( ) Üniversite Baba Eğitim
Durumu
( ) Okur-yazar değil ( ) İlkokul ( ) Ortaokul
( ) Lise ( ) Yüksek okul ( ) Üniversite Ailenizin aylık
gelir durumu(Size uygun olanı işaretleyiniz)
( ) 0 - 500 TL ( ) 500 – 750 TL ( ) 750 - 1000 TL
( ) 1000 - 1500 TL ( ) 1500- 2500 TL ( ) 2500 TL ve Üzeri Ders başarınızı
hangi düzeyde görüyorsunuz?
( ) Zayıf ( ) Orta ( ) İyi ( ) Çok İyi