Yeni ĠletiĢim Teknolojisi Olarak Ġnternet

Ġnternet, bilgisayarların birbirleriyle iletiĢim kurmasını sağlayan binlerce bilgisayar ağından oluĢan bir ağdır (O’Leary ve O’Leary, 1996: 3). Türkçe’ye uluslararası ağ, ağlar arası ağ olarak çevrilmektedir. Üretilen bilgiyi saklama, paylaĢma ve tekrardan ulaĢma isteklerinden ortaya çıkmıĢtır. Büyüyen bir kütüphane ya da bilgi otoyoluna benzetilen internet her alandaki bilgiye ucuz ve hızlı bir Ģekilde eriĢimi kolaylaĢtırmaktadır (Ġnan, 2001: 4-5).

Ġnternet üzerine yapılan ilk çalıĢmalar 1960’lı yıllarla birlikte baĢlamıĢtır. Ġlk olarak askeri iletiĢim sağlanması amacı ile kullanılmıĢ olduğu bilinmektedir. 1969 yılında ise dört farklı üniversitedeki bilgisayarların birbirine bağlanması ile Advanced Research Project Agency Network (ARPANET) oluĢturulmuĢ ve

internetin atası olarak kabul edilmiĢtir (Deitel vd., 2000: 8). 1970’li yıllara gelindiğinde ise M.I.T, Harvard, NASA gibi birçok Ģirket ağ kapsamına girmiĢ, ABD dıĢındaki Kanada, Almanya gibi ülkeler kendi ağlarını kurmaya baĢlamıĢlardı. 70’li yılların ortalarına doğru internet ağının geniĢletilebilmesi için TCP/IP protokolleri oluĢturulmaya baĢlanmıĢ, 1983’de ise tüm ARPANET kullanıcıları oluĢturulan yeni protokole geçiĢ yapmıĢlardır. ARPANET belli bir büyüklüğe ulaĢtıktan sonra kullanıma kapatılmıĢ ve ABD Ulusal Bilim Vakfı(NSF) kendi sivil ağını kurmuĢtur. ARPANET kullanımdan kaldırılmasına rağmen TCP/IP protokolü kullanılmaya devam edilmiĢtir. Çok sayıda ülke üniversiteleri de dâhil edecek Ģekilde NSFNET ağına bağlanmıĢtır. Bu ağ ile birlikte kullanımdaki askeri pay azalmıĢ ve ağ genel kullanıma açılmıĢtır (Abbate, 2007: 473-474; Ġnan, 2001: 3-4). Bugün tüm internet kullanıcılarının bildiği anlamda internetin kullanılması ise WWW (Worl Wide Web- Dünya Çapında Ağ) ile olmuĢtur. 1990 yılında Tim Berners-Lee tarafından oluĢturulmuĢtur (Deitel vd., 2000: 10). World Wide Web internet kullanıcılarına birbiriyle bağlantılı milyonlarca sonuç görüntülemelerine olanak sağlamaktadır. Sonuçlar metin ve görüntülerden oluĢmuĢ sayfalarda sergilenmektedir. Ġlgili bilgiler için bazı anahtar kelimeler kullanılır ve arama sonucunda linklere ulaĢılır. Linklere tıklanıldığında ise bilgilere hızlı bir Ģekilde ulaĢım sağlanmaktadır (O’Leary ve O’Leary, 1996: 11-12). 1995 yılından itibaren internet kullanımının hızlı bir Ģekilde artması sonucu dotcom adı verilen internet giriĢimleri gündeme gelmiĢtir. Yatırımcılar tarafından büyük bir yönelim olmuĢ, bu dönemde yeni ekonominin baĢlangıcı olarak adlandırlan aralarında About.com ve Altavista gibi sitelerin yer aldığı siteler kurulmuĢtur. 2000 yılına gelindiğinde ise iĢletmedeki baĢarısızlıklar, tahmin edilen gelirin elde edilememesi, müĢteriye düĢen maliyetin artması gibi birçok nedenden dolayı bu yeni ekonomi gibi nedenlerden iflas etmiĢtir. Bu durum datc om balonu olarak adlandırılmaktadır. Balonun patlamasının ardından Amazon, Google, Ebay gibi siteler küçük sermaye kayıpları ile krizi atlatmıĢ ve sektördeki yerleri sağlamlaĢtırmıĢlardır (Kahraman, 2014: 17-18; Öncel, 2014). Köklü yeniliklerin ve yeni iĢ fırsatlarının tüketicilere yayılması uzun bir süreç gerektirmektedir. Tüketiciler tarafından yaĢanan bu adaptasyon sorunu dotcom balonu gibi iĢ krizlerine yol açabilmektedir (Aksoy, 2006: 13-14).

21. yüzyılda ise internet, gündelik hayatımızın vazgeçilmez uğraĢı olmuĢ, elektronik alıĢveriĢ, sanal eğlence, sanal gazete gibi terimler kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Ayrıca bu dönemde yaĢam teknolojileri ile iletiĢim teknolojileri iç içe geçmeye baĢlamıĢ, sanal ortam iliĢkileri ortaya çıkmıĢtır. Birçok kamu kuruluĢu ve özel Ģirket yaĢanan bu değiĢikliğe ve etkilerine Ģahit olduğundan interneti interaktif bir Ģekilde kullanmaya baĢlamıĢtır (Akar, 2010: 5).

Timothy ve Linda O’Leary 1993 yılında 45.000 kiĢinin, 1996 yılında 10 ila 30 milyon kiĢinin internet ağına bağlandığını söylemiĢtir. 2000’li yıllara gelindiğinde ise internet kullanıcı sayısının 1 milyara ulaĢabileceği tahmininde bulunmuĢlardır (1996: 3). We are Social ve Hootsuite’in 2018 Global Digital raporlarına göre ise Ģu anda 4 milyar insanın aktif bir Ģekilde internet kullandığı verilerini ortaya koymaktadır (We Are Social, 2018).

Ġnternet kullanılmaya baĢlandığı ilk yıllarda tek yönlü olarak kullanılmaktadır. Fakat yeni teknolojilerin gündelik hayatta yerini alması ile birlikte internette bir değiĢim yaĢanmaktadır. Ġnternet üzerinde iĢbirliğinin etki ve öneminin artmaktadır (Evans, 2008: 166). Bu değiĢim ile birlikte internet, sadece bilgi ve alıĢveriĢ amaçlı kullanımın dıĢında içerik oluĢturmak ve bunları paylaĢmak amaçlı da kullanılmaya baĢlanmıĢtır. KarĢılıklı iletiĢime dayalı, bilginin özgürce paylaĢıldığı bu yeni web kavramına ise Web 2.0 denilmiĢtir (Kahraman, 2014: 19). Web 2.0 kavramı O'Reilly ve MediaLive International arasında yapılan bir konferansta Tim O'Reilly tarafından ortaya atılmıĢtır (O’Reilly, 2005).

Web 2.0 teknolojisi, kullanıcının internet üzerinde katılımının arttığı ve söz sahibi olmaya baĢladığı uygulamadır. Bu yeni uygulama ile kullanıcılar topluluklar oluĢturabilmekte, iletiĢim kurabilmek adına bir araya gelmekte ve paylaĢım yapabilmektedirler. Daha önceleri Web 1.0 teknolojisinde hazır olarak bulunan bilgiyi almak ve alıĢveriĢ yapmakla sınırlı olan bu kullanım Web 2.0 teknolojisi ile değiĢmiĢ internet kullanıcılarına özgürlük ve kullanım kolaylığı sağlanmıĢtır (Ryan ve Jones 2009: 14). Ryan ve Jones’a göre (2009: 14) internet üzerinde yaĢanan bu değiĢiklik “teknolojide bir devrim değil; insanların teknolojiyi kullanma Ģeklindeki bir evrimdir”. Teknolojiyi kullanımdaki yaĢanan bu değiĢiklik web’in

oluĢturulmasına ve dönüĢtürülmesine katkıda bulunmaktadır. 1991 yılından dotcom krizine kadar olan dönemde web siteleri statik yapıdadır. Bu dönem web’in birinci dönemi olarak bilinen Web 1.0 teknolojisi dönemidir. Web 1.0 teknolojisi özü itibari ile kullanıcılara yorum yapma, paylaĢma ya da içeriğe müdahale etme imkânı vermemektedir (Eldeniz, 2010: 20). Tek yönlü iletiĢim söz konusudur. Mesajlar bireye internet aracılığı ile ulaĢtırılmakta, kullanıcılara ise geri bildirimde bulunma fırsatı verilmemektedir. Fakat bu teknoloji biçimi kullanıcıların bilgiyi yaratma ve paylaĢma sürecine dâhil olmak istemesi ile değiĢiklik göstererek kullanım biçimini Web 2.0 teknolojisine bırakmıĢtır (Yengin ve Bayrak, 2017: 379).

Tablo 3: Web 1.0 Web 2.0 Arasındaki Farklılıklar

Web 1.0 Web 2.0

Okumak Yazmak

Reklamcılık Ağızdan Ağıza ĠletiĢim

Dersler KonuĢmalar

Web Siteleri Web Hizmetleri

Profesyoneller Amatörler

ġirketler Topluluklar

Sahip Olma PaylaĢma

Kaynak: Barefoot ve Szabo, 2010: 4

Web 2.0’ın ile birlikte internet kullanıcılarına özgürlük alanları sağlanmaktadır. Bilgiyi kontrol edebilme, özgürce paylaĢımda bulunma ve zengin medya içeriği fırsatları sunmaktadır. Ayrıca Web 2.0 teknolojisi aracılığıyla kullanıcılar ücretsiz bir Ģekilde milyonlarca kiĢiye Flickr, Youtube, Facebook, Skype ve Wikipedia kanalları aracılığıyla yayın yapabilmektedir (Blossom, 2009:31; Ryan ve Jones, 2009: 14-15).

Web 2.0 teknolojisi ile birlikte tüketicinin yapısı da değiĢiklik göstermektedir. Eskiden pasif tüketici konumunda bulunan kullanıcılar aktif tüketici halini almıĢlardır. Ürün ve hizmetler hakkındaki düĢüncelerini forumlarda olumlu-olumsuz yorumlar, bloglarda görüĢlerini paylaĢarak diğer internet kullanıcıları ile paylaĢmaya baĢlamıĢlardır (Akar, 2009: 53).