Bursa, İpekyolu güzergahının Avrupa’dan önceki Anadolu’da son duraklarından ve en önemli merkezlerinden biridir. Adı ipek ve ipekçilikle özdeşleşmiştir. İpekyolu’nun bu müstesna şehri sadece ticarete yön vermekle kalmamış 2000 yıl boyunca dinleri ırkları ve kültürleri kaynaştıran bir merkez olmuştur. İpekyolu geçtiği her yerleşim biri-mini olduğu gibi Bursa’yı da ihya etmiştir. İpekle ve ipeklileriyle ünlenen şehirde gü-nümüzde koza ve ipek üretimi konusunda oldukça ciddi çalışmalar yürütülmekte. İpekyolu’nun ve İpeğin Bursa da bıraktığı izleri, Büyükşehir Belediyesi İpek Müzesinde görmek mümkün.
Daha da önemlisi uzun zamandır İpeğin yeniden Bursa gündemine taşınması için harcanan çabalar yavaş yavaş meyvesini vermeye başlamış olması.
Koza üretiminden mamül mal üretimine değin olan süreç…
Bu sürecin en iyi şekilde kurgulanması ve sonuca ulaşılması için yapılan ciddi çalışma-lar…
Bu çalışmaların en önemli ayağını tabi ki koza üretimi oluşturmaktadır. Burada Koza Birliğin bu güne değin üstlenmiş olduğu rol ve bu günden sonra da üstleneceği oldukça önemli.
Kozanın üretilmesi için olmazsa olmaz bir konu ise dutlukların oluşturulmasıdır. Bunun için en uygun alanlar ise Uludağ’ın arka yüzü olarak nitelendirebileceğimiz etekle-rinde yer alan Orhaneli, Keles, Büyükorhan ve Harmancık ilçelerindeki bölgeler ile yine Uludağ’ın batı ve doğu eteklerindeki İnegöl’den ve Mustafakemalpaşa’ya ait bölgeler dutlukların oluşturulması için en uygun ortamları sağlamakta.
Zirai ilaç faktörünün neredeyse sıfıra in-dirgenebildiği alanları ancak bu bölgelerde bulabilmek mümkün. Ayrıca söz konusu bölgelerde yer alan bazı köylerde koza üre-timinin yapılıyor olması önemli bir avantaj. Amaçlardan biri öncelikle koza üreticisi olan köylerde bu üretimleri teşvik etme, müm-kün mertebe üretimin artırılmasını sağlama. Amaçlardan diğeri ise köylerin koza üretimi-ne teşviki yeni üretim yapılabilecek köylere
desteklerin verilerek üretimleri başlatma. Yeni oluşturulması hedeflenen dutluk alanların üretim yapılan veya başlayacak köylere yakın bölgelerde oluşturulma. Belki de en önemli hususta kendi bölge-mizde ürettiğimiz ve Kozabirlik tarafından satın alınan yerli kozaların yine bu şehirde değerlendirilmesi.
İşte tam bu noktada kozadan iplik ve mamul ve yan mamul üretim tesislerinin oluşturulması gündeme gelmekte.
Bilindiği üzere geçmiş dönemlerde Bursa’da ipek üretimi ve ipek fabrikaları denildiğinde iki ana bölge hep akıllara gelmekte. Birisi Muradiye, Hamza bey Kocanaip ve Demir-kapı bölgesi, diğeri ise Umurbey, Mollarap ve ipekçilik bölgesi. Tabi ki buralarda çalı-şanların önemli bir bölümünü Cumhuriyet dönemine değin genellikle azınlıklar oluş-turmakta idi. Daha sonraki dönemde yerli sermaye ile birlikte yakın çevre mahalle halkı bu tesisleri kısmen devam ettirip yakın zamana değin işletilmesini sağladı.
Sözünü ettiğimiz bölgeler arasında yer alan dosya konusu / Bursa İpeği / Bursa’da İpek Üretimi Yeniden Başlıyor
Muradiye-Demirkapı da ipek üretiminin en yoğun olduğu mahallelerimizdir. Halen ayakta duran ancak işlevsiz olan aralarında Romangal ve Kolsuz Faik ipek fabrikalarını burada görmek mümkün. Fabrikayı Huma-yun gibi aralarında şanslı olup Büyükşehir Belediyesi tarafından Faruk Saraç ile birlikte restore edilerek işlevlendirilen fabrikalarda mevcut. Geçmiş hatıraları bu güne taşıyan fabrikalardan biriside ilk sahipleri Fransız olan halk arasında ‘Gavurun Bahçesi’ diye anılan yerdeki fabrikadan arta kalan köşk ile birlikte fabrikaya ait yapılar.
Kendisini Bursa ipeğine adamış kuşaklarca ipekle haşir neşir olmuş bir ailenin mensubu olan Mehmet Ünal söz konusu yapıların içe-risinde kurduğu özgün ipek işleme tesisiyle yeniden hayatın içerisine katmayı başarmış. Tamamen özgün üretim teknikleri dikkate alınarak kurulan kozadan iplik üretim tesis-leri sayesinde Bursa yeniden özlediği kendi kalitesi tartışılmaz ipek ipliğine kavuştu. Sırada ki süreç üretilen gerçek Bursa kalite-sindeki ipliğin nihai ürün olarak değerlendi-rilmesi.
Buradaki önemli kriterler bir yandan turizm amaçlı ipekten hediyelik malzemelerin üre-tilmesi, diğer yandan bu vesile ile özellikle kırsal alanlarda istihdam ve maddi kazanç çeşitliliğin arttırılması. Koza üreten köylü-lerin buradan elde edecekleri gelirleri belli aylarla sınırlı olmaması için buralarda ipekli hediyelik malzeme ürettirmek. Böylece ipekten elde edecekleri gelirlerinin tüm yıla yayılmasını sağlama. Üretimlerim yalnızca bu köylerle sınırlı bırakmayıp ilçe merkezle-rinde ve istekli köylerde tezgah, iplik ve de kurs imkanlarını sağlanarak üretim çembe-rinin içerisine girmelerini sağlama. Tam da burada devreye Büyükşehir Belediyesi bün-yesinde faaliyet gösteren Busmek girmekte. Buralardaki eğitimler başta olmak üzere tezgah ve malzeme destekleri bu sistem tarafından karşılanması
Çalışmanı diğer ve en önemli ayakların-dan biriside ipekten üretilen hediyelik halı, kilim, giyim aksesuarları, süs eşyaları gibi farklı yelpazedeki mamullerin turizm amaçlı olarak pazarlanması ve değerlendirilmesi gelmekte. Bu kapsamda Kozahan başta
olmak üzere farklı bölgelerde oluşturulacak satış noktalarının yanında esnaflarımızla kurulacak işbirlikleriyle bu mamullerin en iyi şekilde değerlendirilmesi mümkün.
Tabi ki bu süreçte çalışmanın içerisine Koza Han esnafı başta olmak üzere Ticaret Borsası, Ticaret Sanayi Odası gibi kurumlar ve Bursa ipeğine hasret Bursalı esnafın bu sürecin her bir noktasına dahil edilmesi en önemli hedeflerden birisi olarak görülmek-te. Mihmandarlığı ise Bursa Büyükşehir Belediyesi üstlenmiş durumda.
Bursa ipeğinin marka değeri olarak Coğrafi işaretinin tescili için resmi çalışmaları başla-tan Büyükşehir Belediyesi bir zamanlar tüm dünyanın gündeminde yer alan ve halen dünya müzelerinin ve en önemli koleksi-yonları arasındaki Bursa İpeğinin yeniden gündeme taşınması için gösterdiği çaba muhakkak bir sonuç verecektir. Önemli olan ‘Nerde o eski Bursa ipeklileri’ deyip dövün-mek yerine, bu değeri yaşatma uğruna baş-langıçlar yapmak olmalı. Tüm bu çalışmalar Bursa adına önemsenmesi gereken önemli bir çaba ve süreç olarak nitelendirilmeli.