Yem Tüketimi (YT)

Deneme gruplarının haftalar itibariyle ve kümülatif ortalama YT değerleri ve standart hataları Çizelge 4.3’de muamelelerin bıldırcınların YT ortalamaları üzerine etkilerinin önemli olup olmadığını tespit etmek için yapılan varyans analizi sonuçları ise Ek Çizelge 3’de verilmiştir. Muamelelerin, grupların 1., 2., 3., 4., 5., 6 ve 0-6. haftalar YT ortalamalarına etkisi istatistiki olarak önemli bulunmuştur (P<0.01).

Denemenin 1. haftasında ortalama YT en yüksek 31.92 g ile 4 nolu yani kaynatılmış lüpen içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur. Ancak, 30.66 g ile 1 nolu, 30.58 g ile 7 nolu ve 30.21 g ile 2 nolu rasyonları tüketen gruplar ile 4 nolu yani kaynatılmış lüpen içeren rasyon ile beslenen grup arasında ortalama YT bakımından istatistik olarak önemli bir farklılık olmamıştır. Özellikle, 4 nolu rasyonu tüketen grubun ortalama YT diğer gruplara ait ortalama YT’leri ile karşılaştırıldığında 3, 5 ve 6 nolu rasyonları tüketen gruplardan önemli derecede yüksek bulunmuştur (P<0.01). Birinci haftada deneme grupları içerisinde en düşük ortalama YT ise 16.31 g ile 3 nolu rasyon yani çiğ lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuş ve bu grubun ortalama yem tüketimi diğer bütün gruplardan farklı olmuştur (P<0.01).

Denemenin 2. haftasında en yüksek ortalama YT 79.52 g ile 7 nolu rasyon yani bünyesinde otoklavize edilmiş lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur. Ancak, 77.10 g ile 4 nolu, 75.08 g ile 1 nolu ve 74.96 g ile 2 nolu rasyonları tüketen gruplar ile 7 nolu rasyon yani otoklavize edilmiş lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grup arasında ortalama YT bakımından istatistik olarak önemli bir farklılık olmamıştır. Özellikle, 7 nolu rasyon ile beslenen grubun ortalama YT diğer gruplara ait ortalama YT’leri ile karşılaştırıldığında 3, 5 ve 6 nolu rasyonlar ile beslenen gruplardan önemli derecede yüksek bulunmuştur (P<0.01). İkinci haftada deneme grupları içerisinde en düşük ortalama YT ise 40.04 g ile 3 nolu rasyon yani çiğ lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur.

39

Çizelge 4.3. Deneme Gruplarının Haftalar İtibariyle Toplam Yem Tüketim Ortalamaları ve Standart Hataları

Rasyon** 1.Hafta YT 2.Hafta YT 3.Hafta YT 4.Hafta YT 5.Hafta YT 6.Hafta YT 0-6 Hafta YT 1 2 3 4 5 6 7 30.66±1.33 AB* 30.21±2.70 AB 16.31±1.30 D 31.92±1.88 A 23.16±2.15 C 23.90±0.64 BC 30.58±0.76 AB 75.08±2.27 ABC 74.96±1.66 ABC 40.04±3.27 D 77.10±3.43 AB 64.02±3.13 C 64.65±4.22 BC 79.52±2.32 A 171.65±3.09 A 169.86±1.82 AB 88.03±5.76 D 173.85±5.64 A 129.71±2.22 C 152.32±1.52 B 178.02±8.07 A 129.51±4.54 A 114.44±2.45 AB 53.91±2.37 C 123.12±2.88 AB 105.60±5.40 B 110.29±5.05 AB 120.37±8.31 AB 152.39±4.32 A 146.01±4.73 A 78.78±3.29 B 159.32±3.94 A 136.50±10.30 A 139.17±2.14 A 151.27±10.38 A 150.49±2.74 A 152.68±4.12 A 95.34±4.58 B 156.28±1.87 A 154.07±6.51 A 148.55±3.05 A 145.05±12.15 A 711.79±10.95 A 688.16±13.90 AB 372.41±17.95 C 721.59±7.32 A 613.06±24.62 B 638.89±7.84 AB 704.82±38.79 A

*Aynı sütundaki ayrı harf taşıyan ortalamalar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir (P<0.01).

**1: Kontrol rasyonu (mısır-soya), 2: Soyanın % 30 ‘u yerine çiğ lüpen, 3: Soyanın % 30 ‘u yerine çiğ lüpen + % 0.1 enzim, 4: Soyanın % 30 ‘u yerine kaynatılmış lüpen, 5: Soyanın % 30 ‘u yerine kaynatılmış lüpen + % 0.1 enzim, 6: Soyanın % 30 ‘u yerine otoklavize edilmiş lüpen, 7: Soyanın % 30 ‘u yerine otoklavize edilmiş lüpen + % 0.1 enzim içeren deneme grupları.

40

Denemenin 3. haftasında en yüksek ortalama YT ikinci haftada olduğu gibi 178.02 g ile 7 nolu rasyon yani bünyesinde otoklavize edilmiş lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur. Ancak, 173.85 g ile 4 nolu, 171.65 g ile 1 nolu ve 169.86 g ile 2 nolu rasyonları tüketen gruplar ile 7 nolu rasyonu yani otoklavize edilmiş lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grup arasında ortalama YT bakımından istatistik olarak önemli bir farklılık olmamıştır. Özellikle, 7 nolu rasyon ile beslenen grubun ortalama YT diğer gruplara ait ortalama YT’leri ile karşılaştırıldığında 3, 5 ve 6 nolu rasyonlar ile beslenen gruplardan önemli derecede yüksek bulunmuştur (P<0.01). Üçüncü haftada deneme grupları içerisinde en düşük ortalama YT ise 88.03 g ile 3 nolu rasyon yani çiğ lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur.

Denemenin 4. haftasında en yüksek ortalama YT 129.51 g ile 1 nolu rasyon yani kontrol rasyonu ile beslenen grupta olmuştur. Ancak, 123.12 g ile 4 nolu, 120.37 g ile 7 nolu, 114.44 g ile 2 nolu ve 110.29 g ile 6 nolu rasyonları tüketen gruplar ile 1 nolu rasyon yani kontrol rasyonu ile beslenen grup arasında ortalama YT bakımından istatistik olarak önemli bir farklılık olmamıştır. Özellikle, 1 nolu rasyon ile beslenen grubun ortalama YT diğer gruplara ait ortalama YT’leri ile karşılaştırıldığında 3 ve 5 nolu rasyonlar ile beslenen gruplardan önemli derecede yüksek bulunmuştur (P<0.01). Dördüncü haftada deneme grupları içerisinde en düşük ortalama YT ise 53.91 g ile 3 nolu rasyon yani çiğ lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur.

Denemenin 5. haftasında en yüksek ortalama YT 159.32 g ile 4 nolu rasyon yani bünyesinde kaynatılmış lüpen ihtiva eden grupta olmuştur. Bu değer diğer gruplara ait ortalama YT’leri ile karşılaştırıldığında 3 nolu rasyon ile beslenen gruptan önemli derecede yüksek bulunmuştur (P<0.01). Diğer gruplar arasında ortalama YT bakımından önemli bir farklılık bulunmamıştır. Aynı haftada; 1, 2, 3, 5, 6, ve 7 nolu rasyonları tüketen grupların ortalama YT’leri ise sırayla, 152.39, 146.01, 78.78, 136.50, 139.17 ve 151.27 g olmuştur. Beşinci haftada deneme grupları içerisinde en düşük ortalama YT ise 78.78 g ile diğer haftalarda olduğu gibi yine 3 nolu rasyon yani çiğ lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur.

Denemenin 6. haftasında en yüksek ortalama YT 156.28 g ile 4 nolu rasyon ile beslenen grupta yani bünyesinde kaynatılmış lüpen olan rasyon ile beslenen grupta

olmuştur. Bu değer diğer gruplara ait ortalama yem tüketimleri ile karşılaştırıldığında 3 nolu rasyon ile beslenen gruptan önemli derecede yüksek bulunmuştur (P<0.01). Diğer gruplar arasında ortalama YT bakımından önemli bir farklılık bulunmamıştır. Aynı haftada; 1, 2, 4, 5, 6 ve 7 nolu rasyonlar ile beslenen grupların ortalama yem tüketimleri ise sırayla, 150.49, 152.68, 154.07, 148.55 ve 145.05 g olmuştur. Altıncı haftada deneme grupları içerisinde en düşük ortalama YT ise 95.34 g ile 3 nolu rasyon ile beslenen grupta, yani çiğ lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur.

Kümülatif olarak en yüksek ortalama YT 721.59 g ile 4 nolu rasyon ile beslenen grupta yani kaynatılmış lüpen içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur. Ancak, 711.79 g ile 1 nolu, 704.82 g ile 7 nolu, 688.16 g ile 2 nolu ve 638.89 g ile 6 nolu rasyonlar ile beslenen gruplar ile 4 nolu rasyon yani kaynatılmış lüpen içeren rasyon ile beslenen grup arasında ortalama YT bakımından istatistik olarak önemli bir farklılık olmamıştır. Özellikle, 1, 4 ve 7 nolu rasyon ile beslenen grubun ortalama YT diğer gruplara ait ortalama YT’leri ile karşılaştırıldığında 3 ve 5 nolu rasyon ile beslenen gruplardan önemli derecede yüksek bulunmuştur (P<0.01). Kümülatif olarak gruplar içerisinde en düşük ortalama YT ise 372.41 g ile 3 nolu rasyon yani çiğ lüpen+enzim içeren rasyon ile beslenen grupta olmuştur.

Kanatlı rasyonlarında lüpen tohumu ilavesi ile yapılan çalışmalarda, lüpenin YT’ne etkisiyle ilgili araştırma sonuçları oldukça farklı olmuştur. Sentek ve ark. (1976), Larbier (1980), Karunajeewa ve Bartlett (1985), Cubillos ve ark. (1976), Castaing ve Seroux (1984), Birlinski ve ark. (1982), Olkowski ve ark. (2001) ve Gerendai ve ark. (2004) rasyonlarda lüpen tohumu kullanılması ile kanatlılarda YT’nin arttığını veya kontrol grubu ile aynı olduğunu bildirmişlerdir. Bu sonuçlarla mevcut denemeye ait sonuç arasında bir uyum sözkonusudur.

Lüpen tohumlarının herhangi bir muameleye tabii tutulmadan olduğu gibi kullanıldığı Guillaume ve ark. (1979), Vogt ve ark. (1983), Perez-Escamilla ve ark. (1988), Erickson ve Elliot (1984), Karunajeewa ve Bartlett (1985), Erkek ve Kırkpınar (1988), Halvorson ve ark. (1988) ve Brenes ve ark. (2002)’ın çalışmalarda rasyonda artan lüpen seviyesine bağlı olarak hayvanlarda YT’nin azaldığı bildirilmiştir. Bu sonuçlarla mevcut denemeye ait sonuç arasında uyumsuzluk sözkonusudur.

Lüpen tohumlarının herhangi bir muameleye tabii tutulmadan olduğu gibi kullanıldığı kanatlı rasyonlarına enzim ilavesi ile ilgili yapılan çalışmalarda Brenes ve

ark. (2002), Steendfeldt ve ark. (2003)’ı lüpen içeren rasyonlara enzim ilavesi ile ortalama YT’nin arttığını bildirmişlerdir. Brenes ve ark. (1993), Bedford ve ark. (2003)’ı yapmış oldukları çalışmalarda bezelye tohumu içeren kanatlı rasyonlarına enzim ilavesi ile YT’nin arttığını bildirmişlerdir. Bu sonuçlarla mevcut denemeye ait sonuç arasında uyumsuzluk sözkonusudur.

Lüpen tohumlarını acılığı giderilmiş olarak içeren rasyonların kullanıldığı çalışmalarda Yıldız ve Yazgan (1999), Arslan ve Şeker (2001) yapılan muamelelerin YT üzerine hiçbir etkisinin olmadığını bildirmişlerdir. Yapılan çalışmada, acılığı giderimiş lüpen tohumlarını içeren rasyonlar ile beslenen gruplarda YT bakımından sayısal olarak bir farklılık gözlense de istatistiki olarak gruplar arasında hiçbir farklılık gözlenmediğini bildirmişlerdir. Bu sonuçlarla mevcut denemeye ait sonuç arasında bir uyum sözkonusudur.

Acılığı giderilmiş bezelye tohumu içeren broyler rasyonlarına enzim ilavesi ile ilgili yapılan çalışmada; Brenes ve ark. (1993)’ı YT’nin düştüğünü bildirmişlerdir. Bu sonuçlarla mevcut denemeye ait sonuç arasında bir uyum sözkonusudur.

Olkowski ve ark. (2001)’ı lüpenleri otoklavize etmenin yem tüketimini etkilemediğini bildirmiştir. Bu sonuçlarla mevcut denemeye ait sonuç arasında bir uyum sözkonusudur.

Otoklavize edilmiş bezelye tohumlarını içeren broyler rasyonlarına enzim ilavesi ile ilgili yapılan araştırma sonucunda; Brenes ve ark. (1993)’ı YT’nin arttığını bildirmişlerdir. Bu sonuçla mevcut denemeye ait sonuç arasında bir uyum sözkonusudur.

Yem tüketiminde de CA ve CAA’da olduğu gibi bir sonuç gözlenmiştir. En düşük YT çiğ lüpen içeren rasyonlara enzim ilave edildiğinde ortaya çıkmıştır. Bu durumun yine çiğ lüpende mevcut alkoloit ve glikozitler ile enzim arasındaki etkileşimden kaynaklandığı söylenebilir.