YAZI KARYESĠ MEKTEBĠ

Yazı Ġptidai Mektebi R.1325 (1909/1910) yılında açıldı. Erkek öğrencilere mahsûs, umûmi ve gündüzlüydü. Mektep binası hükümete aitti. 1915 yılına ait istatistik cetvelinde okulla ilgili Ģu bilgilere yer verilmiĢtir; mektep binasının değeri 3.500 kuruĢtu. Okulun vilayet bütçesinden yıllık 2.400 kuruĢ geliri vardı. Bu gelir öğretmen maaĢı için tahsis edilmiĢti331

. 1914-1915 eğitim öğretim yılında okulun 25- 30 yaĢlarında, muallim muavinliği ehliyetnamesine sahip, 300 kuruĢtan az maaĢ alan bir öğretmeni bulunuyordu332

. Muhtemelen bu okul 1914 depreminden etkilendi. Bu nedenle de 1915 istatistik cetvelinde mektep binasının tamire ihtiyaç duyduğu belirtilmektedir333.

2.1.9. KIġLA KARYESĠ MEKTEBĠ

KıĢla Ġptidai Mektebi R.1330 (1914/1915) yılında açıldı. Ancak açıldıktan kısa süre sonra meydana gelen depremde yıkıldı. Erkeklere özel, gündüzlü ve umûmi bir okuldu. Mektep binası hükümete aitti ve değeri 1.000 kuruĢtu. Okulun vilayet bütçesinden senelik 2.400 kuruĢ tahsisatı vardı. Bu para öğretmen maaĢı için tahsis edilmiĢti334

. 1914-1915 eğitim öğretim yılında mektebin 20-25 yaĢlarında, muallim muavinliği ehliyetnamesine sahip, 300 kuruĢtan az maaĢ alan bir öğretmeni

329 _{BOA, MF. İST, 22/54 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).} 330 _{BOA, MF. İST, 22/55 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).} 331

BOA, MF. İST, 22/54 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).

332 _{BOA, MF. İST, 22/55 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).} 333 _{BOA, MF. İST, 22/54 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).} 334 _{Aynı belge.}

bulunuyordu335. Bu öğretmenin okul depremde yıkıldıktan sonra eğitim öğretime devam edip etmediği hakkında elimizde bir bilgi yoktur.

KıĢla karyesinin yeni okul binası 1 Mayıs 1335/1 Mayıs 1919 tarihinde açıldı. ĠnĢa edilen bina hükümete aitti ve iki dershaneliydi336

. Okulda, 12 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Atıf Efendi muallim derecesi ile göreve baĢladı337

. 1919-1920 ders yılına ait istatistik cetvellerinde Mustafa Atıf Efendi okulla ilgili Ģu bilgilere yer vermiĢtir; okul araç gereç bakımından yetersizdi338_{. Hatta el iĢleri dersinde renkli} kâğıt bulunamadığından çocuklara kâğıt iĢleri ile ilgili bir çalıĢma yaptırılamamıĢtı339_{. Öğrencilerin rahlesi yoktu ve çocuklar hasır üzerinde oturarak} ders iĢliyorlardı. Temizlik konusunda güçlük çekiliyordu. Okul klasik sıbyân mekteplerinden farksız bir durumdaydı. Mekteple ilgili en kısa sürede gerekli düzenlemeler yapılarak mektebin usûl-i cedîde üzere eğitim öğretim yapacak duruma getirilmeliydi340. Okulun 1920 yılında maârif bütçesinden karĢılanan 7.200 kuruĢluk geliri vardı. Bu para, öğretmen maaĢının ödenmesi için tahsis edilmiĢti341

.

KıĢla Ġptidai Mektebi‘nde, 1919-1920 ders yılında 213 gün eğitim öğretim yapıldı. Sadece bayramlar nedeniyle birkaç gün okul kapalı kaldı. Bu ders yılında okulda sadece devre-i evveli birinci sınıfı mevcuttu. Kasım 1919‘da mektebin mevcudu 56 iken bu sayı yılsonunda 24‘e düĢtü. Mevcut öğrencilerden sekizi kız, on altısı erkekti342_{. Erkek okulu olmasına rağmen okulda kız öğrencilerinde bulunması} bu yıllarda okulun muhtelit bir yapıya kavuĢtuğunu göstermektedir. Mektep muallimi, imtihan neticelerine eklediği raporda sene baĢında 55 erkek talebe

335 _{BOA, MF. İST, 22/55 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).}

336 _{KMA, Muhtelif Evrak no: 97, b.no:47 (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919).}

337_{Mektep öğretmeni, 1873 doğumluydu. Edirne Darülmualimini‘nden 14 Ağustos 1904 yılında âliyy-}

ül â'lâ derecesiyle bitirerek ġehadetname almıĢtı. Ayrıntılı bilgi için Bkz; KMA, Muhtelif Evrak

no:97, b.no:47 (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919).

338 _{KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:41 (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919); KMA, Muhtelif}

Evrak no:97, (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919).

339

KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:47 (1 Kânun-ı Evvel 1335/ 1 Aralık 1919), b.no:8/1.

340 _{KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:41 (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919); KMA, Muhtelif}

Evrak no:97, b.no:47 (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919).

341 _{KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:47 (1 Kânun-ı Evvel 1335/ 1 Aralık 1919).} 342

Ġlk üç aylık dönemde dört gün bayram nedeni ile okul tatil edilmiĢtir. Aylara göre okulun açık olduğu günler için bkz; KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no: 36 (1 Mart 1336/ 1 Mart 1920); KMA,

Muhtelif Evrak no:97, b.no:41 (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919); KMA, Muhtelif Evrak no: 97,

bulunduğunu, bu öğrencilerin sadece 10 tanesinin yılsonuna kadar devam ettiğini ve devam edenlerin bir üst sınıfa terfi ettiklerini ifade etmiĢtir343

.

KıĢla Ġptidai Mektebi‘nde 1919-1920 ders yılında müfredat programında yer alan dersler; Türkçe Elifbâ, Kur‘ân-ı Kerîm, Malumat-ı Dinîye, Müsehibat-ı Ahlâkiye, Kıraât, Ġmla, Manzume Ezberi, Yazı, Hesap, EĢya Dersleri, Ziraat, Resim, El iĢleri, Terbiye-i Bedeniye, Musikiden ibarettir. Musiki derslerinde sabah dersler baĢlamadan ve okul çıkıĢlarından önce vatanî, millî ve dinî Ģarkılar söylenmekteydi. Belgeler incelendiğinde Elifbâ dersinin sadece birinci ilk üç aylık dönemde okutulduğunu görmekteyiz344_{. Herhalde öğrenciler üç ayda Elifbâyı kavrayarak,} Kur‘ân okumaya baĢlamıĢlardır.

2.1.10. ASKERĠYE KARYESĠ MEKTEBĠ

Askeriye Ġptidai Mektebi R.1327 (1911/1912) yılında açıldı. R.1331 (1915/1916) yılına ait Burdur istatistik cetvelinde yer alan bilgilere göre; mektep binasının mülkiyeti hükümete aitti ve değeri 8.000 kuruĢtu. Okul erkeklere mahsûs, genel ve gündüzlüydü. Vilayet bütçesinden 2.400 kuruĢ ödeneği vardı. Mektep binası depremde zarar görmüĢ olmalıki 1915-1916 eğitim öğretim döneminde tamir edildi345. Söz konusu ders yılında Askeriye Ġptidai Mektebi‘nde muallim muavinliği ehliyetnamesine sahip, 35-40 yaĢlarında, 300 kuruĢtan düĢük maaĢ alan bir öğretmen görev yapmaktaydı346

.

1919-1920 eğitim öğretim yılında okulda devre-i evveli birinci ve ikinci sınıfları ile devre-i mutavassıtta birinci sınıfı bulunmaktaydı. Aynı ders yılına ait bir belgede baĢmuallim, okulda sağlıklı bir öğretim yapılabilmesi için okulun sıva ve badanaya ihtiyacı bulunduğunu, ayrıca mektep binasının 1917-1918 yıllarında

343 _{KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:77 (13 Mayıs 1336/13 Mayıs 1920).}

344 _{KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:8 (1 Kânun-ı Evvel 1335/1 Aralık 1919); KMA, Muhtelif Evrak}

no:97, b.no:57 (1 Mart 1336/ 1 Mart 1920); KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:137/1 (12 Mayıs

1336/12 Mayıs 1920).

345 _{BOA, MF. İST, 22/54 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).} 346 _{BOA, MF. İST, 22/55 (26 ġubat 1331/ 10 Mart 1916).}

askerler tarafından kullanıldığını ve bu süreçte hem mektep binası hem de okuldaki araç gerecin zarar gördüğünü ifade ediyordu347

.

1919-1920 Eğitim öğretim yılı baĢında okulun 67 öğrencisi varken yılsonunda bu rakam 58‘e düĢtü. Okulun tek öğretmeni 1 Ocak 1920 tarihinde göreve baĢlayan Hüseyin Hulusi Efendi‘ydi. Göreve baĢladığı tarihten eğitim öğretim yılının sonuna kadar beĢ aylık süreçte 120 gün eğitim verdi348

.

Tablo 15. Askeriye Karyesi Ġptidai Mektebi 1919-1920 Eğitim Öğretim Dönemi Yılsonu Öğrenci BaĢarı Durumu349

Sınıf BaĢarılı BaĢarısız Toplam

Devre-i Mutavassıtta 1.Sınıf 6 1 7

Devre-i Evvel 2. Sınıf 8 0 8

Devre-i Evvel 1. Sınıf 30 13 43

Toplam 44 14 58

Okul müfredatında yer alan dersler; Elifbâ, Kur‘ân-ı Kerîm, Malumat-ı Dinîye, Müsehibat-ı Ahlâkiye, Kıraât, Ġmla, Sarf ve Nahiv, Manzume Ezberi, Yazı, Hesap, EĢya Dersleri, Ziraat, Tarih, Coğrafya, Resim, El iĢleri, Musiki, Terbiye-i Bedeniyedir. Musiki dersleri sabah ve akĢamüzerleri kıratla okunmaktaydı350

.