OSMANLI DÖNEMĠ’NDE BURDUR’UN KAZA, NAHĠYE VE KÖYLERĠNDE BULUNAN TEMEL EĞĠTĠM KURUMLAR
3.3.7 KARAMANLI KARYESĠ SULTANĠYE ĠPTĠDAĠ MEKTEBĠ
Karamanlı Sultaniye Ġptidai Mektebi erkeklere mahsûs, umûmi ve gündüzlü bir mektepti. 1915-1916 eğitim öğretim yılında okulun bir dershanesi bulunuyordu ancak burası harap durumdaydı. Bunun sebebi 1914 yılında meydana gelen deprem olmalıdır. Okul, hükümete aitti. Mektep binasının o yıllardaki değeri 4.000 kuruĢtu. Burası için yıllık vilayet bütçesinden 3.000 kuruĢ ödenek tahsis edilmiĢti. Bununla okul mualliminin maaĢı ödenmekteydi511
. 1915-1916 eğitim öğretim yılı baĢında okulun 175 öğrencisi bulunuyordu. Ders yılı içerisinde altısı hastalık, üçü vefat, on tanesi ise farklı nedenlerle okuldan ayrıldı512
.
506
KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:99/1-2 (20 Mayıs 1336/ 20 Mayıs 1920).
507 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:84/2-3 (20 Mayıs 1336/ 20 Mayıs 1920); KMA, Muhtelif Evrak
no: 97, b.no: 99/1-2 (20 Mayıs 1336/ 20 Mayıs 1920).
508 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:151/1-3 (20 Mayıs 1336/ 20 Mayıs 1920). 509
KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:99/1-2 (20 Mayıs 1336/ 20 Mayıs 1920).
510 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:94/1-2 (21 Mayıs 1336/21 Mayıs 1920). 511 BOA, MF. İST, 40/17, (25 TeĢrîn-i Evvel 1332/ 7 Kasım 1916).
Tablo 29. 1915-1916 Eğitim Öğretim Dönemi Karamanlı Karyesi Sultaniye Ġptidai Mektebi Yılsonu Öğrenci BaĢarı Durumu513;
Sınıflar BaĢarılı BaĢarısız Toplam
Devre-i Aliye 2. Sınıf - - - Devre-i Aliye 1. Sınıf - - - Devre-i Mutv. 2.Sınıf 16 2 18 Devre-i Mutv. 1. Sınıf 18 4 22 Devre-i Evveli 2. Sınıf 25 19 44 Devre-i Evveli 1. Sınıf 32 40 72 Toplam 91 65 156
Öğrencilerin yaĢ durumları ise; yüz iki tanesi 7-12, elli dördü ise 12-16 yaĢ aralığında bulunuyordu514
. 1915-1916 eğitim öğretim yılında Sultaniye Ġptidai Mektebi‘nin muallim muavini ehliyetnamesine sahip 20-25 yaĢlarında bir öğretmeni bulunmaktaydı. Muallim 300 kuruĢtan az ücret almaktaydı515
.
3.3.8. KAĞILCIK KARYESĠ ORHANĠYE ĠPTĠDAĠ MEKTEBĠ Günümüzde Karamanlı ilçesine bağlı bir köydür516
. Okul, R.1326 (M.1910/1911) yılında açıldı. R.1331-1332 (1915-1916) eğitim öğretim yılına ait istatistik cetvellerindeki bilgilere göre; Kağılcık Ġptidai Mektebi bu dönemde iki dershaneli, umûmi ve gündüzlü bir okuldu. Mektep binası hükümete aitti ve değeri 3.700 kuruĢtu. Aynı yıllarda vilayet bütçesinden 2.400 kuruĢ ödeneği vardı. Ancak 1915-1916 eğitim öğretim yılında okul, sağlıklı bir eğitim için elveriĢli değildi517. Okula, 23 Mart 1326/28 Mayıs 1910 tarihinde 200 kuruĢ maaĢla Sıtkı Bekir Efendi
513 BOA, MF İST, 31/4, ( 25TeĢrîn-i Evvel 1332/7 Kasım 1916). 514
Aynı belge.
515 BOA, MF. İST, 31/5, ( 25TeĢrîn-i Evvel 1332/7 Kasım 1916). 516 Köy Envanter Etütlerine Göre Burdur, s.123.
atandı518. Okul öğretmeni muallim muavini ehliyetnamesine sahipti519. Askere gittiği 6 Nisan 1331/19 Nisan 1915 yılına kadar burada görevine devam etmiĢtir. 1 Eylül 1332/14 Eylül 1916‘da askerden dönerek tekrar burada 250 kuruĢla görevine devam etti. 6 Nisan 1335/6 Nisan 1919 tarihinde maaĢı 600 kuruĢa çıkarıldı520
.
1 Mart 1336/1 Mart 1920 tarihine ait belgede mektep ile ilgili Ģu bilgilere yer veriliyordu; 1919 yılının ekim ayında okulun yeni binasının açılıĢı yapıldı. Yeni binanın iki dershanesi ve bir muallim odası bulunuyordu. Okulda rahle, harita, resmi iĢlemler için defter vesaire eğitim araç gereci yoktu ama bina olarak eğitime elveriĢliydi521. Adı geçen eğitim öğretim yılında okulda devre-i evveli birinci ve ikinci sınıfları vardı. Belirtilen ders yılında 191 gün eğitim yapıldı ve ders yılı 9 Mayıs 1920‘de sona erdi522. Bahsi geçen ders yılında okulun 30 öğrencisi bulunuyordu. Öğrencilerin yirmi beĢi 7-13, beĢ tanesi ise 13-16 yaĢ aralığındaydı. Yılsonuna kadarda okulun mevcudunda bir değiĢiklik olmadı523.
Tablo 30. 1919-1920 Eğitim Öğretim Dönemi Kağılcık Karyesi Orhaniye Mektebi Yılsonu Öğrenci BaĢarı Durumu524
Sınıf BaĢarılı BaĢarısız Toplam
Devre-i Evveli 2. Sınıf 0 15 15
Devre-i Evveli 1. Sınıf 0 15 15
Toplam 0 30 30
Bekir Sıtkı Efendi öğrencilerin tamamının baĢarısız olmalarını kitapların temin edilememesi ve öğrencilerin devamsızlık yapmasından kaynaklandığını ifade
518 Babasının ismi Hacı Ahmet‘tir. RüĢtiye mezunudur. Bkz; KMA, def. no:42, s.113. 519 BOA, MF. İST, 31/5, (25TeĢrîn-i Evvel 1332/7 Kasım 1916).
520
KMA, def. no:42, s.113.
521
KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:31 (1 Mart 1336/1 Mart 1920); KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:61 (8 Mart 1336/8 Mart 1920); KMA, Muhtelif Evrak no: 97, b.no: 65 (10 Mayıs 1336/10 Mayıs 1920); KMA, Muhtelif Evrak no: 97, b.no:79 (10 Mayıs 1336/10 Mayıs 1920).
522 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:31 (1 Mart 1336/1 Mart 1920); KMA, Muhtelif Evrak no:97,
b.no:61 (8 Mart 1336/8 Mart 1920); KMA, Muhtelif Evrak no: 97, b.no:65 (10 Mayıs 1336/10 Mayıs 1920).
523 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:6 (10 Mayıs 1336/ 10 Mayıs 1920). 524 Aynı belge.
etmiĢtir525
. 1919-1920 eğitim öğretim yılında Orhaniye mektebinde okutulan dersler; Elifbâ, Kurân-ı Kerîm, Malumat-ı Dinîye, Müsehibat-ı Ahlâkiye, Kıraât, Ġmla, Sarf ve Nahiv, Manzume Ezberi, Yazı, Hesap, Hendese, EĢya Dersleri, Ziraat, Tarih, Coğrafya, Resim, El ĠĢleri, Musiki, Terbiye-i Bedeniyedir.526
ġubat ayı sonunda Elifbâ bitirilmiĢtir. Öğrenciler Mart ayından itibaren okumaya baĢlamıĢlardır. Bu nedenle de birinci sınıfın son üç aylık döneminde Kurân-ı Kerîm, Kıraât, Ġmla, Sarf ve Nahiv derslerine yer verilmiĢtir. 527
3.3.9. Gebrem Karyesi Ġptidai Mektebi
Günümüzde YeĢilova ilçesine bağlıdır. 1960 yılında köyün adı Çaltepe olarak değiĢtirilmiĢtir528
. 1331-1332/1915-1916 Ders yılına ait istatistik cetvelinde Gebrem Karyesi Ġptidai Mektebi ile ilgili Ģu bilgilere yer verilmektedir; erkeklere mahsûs, gündüzlü ve umûmi bir okuldu. Hükümete ait olan mektep binasının iki dershanesi bulunuyordu. Ancak burası sağlıklı bir eğitim için elveriĢli değildi. Mektebin değeri 3.500 kuruĢtu. Mektebin vilayet bütçesinden yıllık 2.000 kuruĢ ödeneği bulunmaktaydı. Bu para öğretmen maaĢının tahsisi için kullanılıyordu529
. Ali Efendi, 1 Mart 1330/14 Mart 1914 tarihinde 200 kuruĢ maaĢla Gebrem Karyesi Mektebi‘nde göreve baĢladı530. Okul öğretmeni Darülmuallimin mezunuydu531. 1915 yılında maaĢı 250 kuruĢa çıkarıldı532. 5 Kânun-ı Sânî 1335/5 Ocak 1919 tarihinde ġehit
Niyazi Bey Mektebi‘ne atanıncaya kadar burada görev yaptı533
. 1915-1916 Eğitim
525 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:6 (10 Mayıs 1336/ 10 Mayıs 1920); KMA, Muhtelif Evrak
no:97, b.no:150/1-4 (10 Mayıs 1336/10 Mayıs 1920).
526 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:63/1-2 (1 Mart 1336/1 Mart 1920); KMA, Muhtelif Evrak
no:97, b.no:69 (10 Mayıs 1336/10 Mayıs 1920).
527 KMA, Muhtelif Evrak no:97, b.no:69 (10 Mayıs 1336/10 Mayıs 1920). 528 Köy Envanter Etüdlerine Göre Burdur, s.123.
529
BOA, MF. İST, 40/17 (25TeĢrîn-i Evvel 1332/7 Kasım 1916).
530
KMA, def. no:42, s.111.
531 BOA, MF. İST, 31/5 (25TeĢrîn-i Evvel 1332/7 Kasım 1916).
532 Ali Efendi Burdur sancağı Tefenni kazası Ece karyesinde R.1298(1882/1883) yılında doğdu.
Babası Mehmet Firdevs Efendi‘dir. 13 TeĢrîn-i Sânî 1317/26 Kasım 1901 yılında Darülmuallimin‘den mezun oldu. Gebrem karyesi muallimliğine 1 Mart 1331/14 Mart 1915 yılında 200 kuruĢ maaĢla göreve baĢladı. 1 Eylül 1331/14 Eylül 1915 tarihinde maaĢı 250 kuruĢa yükseldi. 1918 yılında maaĢı 300 kuruĢa yükseldi. Bkz; KMA, def. no:42, s.111.
öğretim yılında okulun 25 öğrenci vardı. Bu öğrencilerden sekizi hastalık, dördü vefat, üçü de çeĢitli nedenlerden okuldan ayrıldı534
.
Tablo 31. 1915-1916 Eğitim Öğretim Dönemi Gebrem Karyesi Yılsonu Öğrenci BaĢarı Durumu535
Sınıflar BaĢarılı BaĢarısız Toplam
Devre-i Mutavassıta. 1. Sınıf 2 - 2 Devre-i Evveli 2. Sınıf 3 - 3
Devre-i Evveli 1. Sınıf 5 - 5
Toplam 10 - 10
Tablodan anlaĢılacağı üzere 1915-1916 ders yılı gayet baĢarılı geçti. Bahsi geçen öğretim yılında okulun 4. 5. ve 6. Sınıflarında öğrenci bulunmuyordu. Öğrencilerin yedisi 7-12, üçü 12-16 yaĢ aralığında bulunuyordu536
.
3.3.10. HASAN PAġA KARYESĠ ĠPTĠDAĠ MEKTEBĠ
Köyün adı günümüzde değiĢmemiĢtir. Hasan PaĢa Ġptidai Mektebi‘nin ne zaman açıldığı ile ilgili bir belgeye ulaĢılamadı. Elimizdeki muhtelif belgelere göre okulun ilk öğretmeni 8 TeĢrîn-i Evvel 1327/ 21 Ekim 1911 tarihinde 200 kuruĢ maaĢla göreve baĢlayan Hüseyin Hakkı Efendi‘dir. Muallim 24 Ağustos 1331/ 6 Eylül 1915 tarihine kadar bu okulda görev yaptı. Bu tarihten sonra Horzum karyesine atandı537
. Ancak 1331-1332/1915-1916 yılına ait istatistik cetvelinde okul münhal görünmektedir. Herhalde Hüseyin Hakkı Efendi‘den sonra buraya öğretmen verilmemiĢtir. Bahsi geçen istatistik cetvelinde mekteple ilgili Ģu bilgilere yer
534 BOA, MF. İST, 31/4 ( 25TeĢrîn-i Evvel 1332/7 Kasım 1916). 535 Aynı belge.
536 Aynı belge. 537
Hüseyin Hakkı Efendi Burdur‘un Hecin Mahallesi‘nde R.1277(1861/1862) yılında doğdu. Medrese kökenlidir. Sonra idadiye devam ederek 10 Kânun-ı Evvel 1325/23 Aralık 1909 tarihinde âl‘â derecede ehliyetname aldı. Ġlk görev yeri Hasan PaĢa Ġptidai Mektebi‘dir. Bkz; KMA, Muhtelif Evrak
veriliyordu; mektep, sağlıklı bir eğitime uygun değildi. Erkeklere mahsûs, umûmi ve gündüzlüydü. Mektep binasının değeri 2.500 kuruĢtu ve burası hükümete aitti. Vilayet bütçesinden 2.400 kuruĢ ödeneği bulunuyordu538.