Avrupa Birliği Anlaşması
1. Üye ülkelerin anlaşma yükümlülükleri
1.1. Üye ülkeler, Anlaşmanın 209 a maddesinde ifade edilen hüküm gereğince, Topluluğun mali çıkarlarının sahteciliğe ve diğer mevzuata aykırılığa karşı ko-runmasından sorumludurlar:
"Üye ülkeler Topluluğun finansal çıkarlarını olumsuz etkileyen sahteciliği or-tadan kaldırmak üzere, kendi finansal çıkarlarını etkileyen sahteciliği önlemek için almış oldukları önlemlerin benzerini alacaklardır.
Üye ülkeler, bu Anlaşmanın diğer şartlarına aykırı düşmemek kaydıyla, sahte-ciliğe karşı Topluluğun finansal çıkarlarını korumayı hedefleyen eylemlerde işbirliği yapacaklardır. Başka bir deyişle, Komisyon'un katkısıyla kamu idare-lerinin yetkin kuruluşları arasında yakın ve düzenli bir işbirliğini organize ede-ceklerdir."
1.2. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluklarını (ECSE) oluşturan Anlaşmanın 78 i maddesi ile Avrupa Atom Enerji Ajansı'nı (Eurotom) oluşturan Anlaşmanın 183 a maddesi yukarıda belirtilen 209 a maddesi ile aynı nitelikte aynısı olup ECSE ve Eurotom'un sahteciliğe karşı finansal çıkarları korumasına yönelik üye ülke sorumluluklarına benzer sorumluluklar getirmiştir.
1.3. Mevzuata aykırılığı önlenmesine ve ortaya çıkarılmasına yönelik üye ülke so-rumlulukları Topluluğun spesifik faaliyetlerini düzenleyen yönetmeliklerde de yer alabilmektedir. Örneğin, Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (EAGGF) ile ilgili 21 Nisan 1970 gün ve 729/70 no'lu Konsey Yönetmeliği'nin (EEC) (28.4.1970 gün ve L94, sn.13 sayılı Resmi Gazete), 24 Haziran 1988 gün ve 2048/88 sayılı değişiklikle (15.7.1988 gün ve L185, sh.l sayılı Resmi Gazete) eklenen 8'inci maddesi Üye Ülkelerden;
"Mevzuata aykırılıkları önlemek ve kontrol etmek, mevzuata aykırılığın ya da ihmalin bir sonucu olarak yitirilen meblağları telafi etmek üzere EAGGF
tara-161
INTOSAI Denetim Standartlarına İlişkin Avrupa Uygulama Rehberleri
fından finanse edilen ve fiilen yürütülüp doğru biçimde uygulanan işlemlerden emin olmaları için gerekli önlemleri almasını" istemektedir.
2. Anlaşmanın Komisyonla ilgili yükümlülükleri
Topluluk bütçesinin düzgün bir biçimde uygulanmasının sağlanması için 205'inci madde gereğince; "Komisyon kendi sorumlulukları ve ödenek sınırla-rı içindeki bütçeyi, sağlam fınansal yönetim prensiplerine dayanarak 209'uncu maddeye uygun olarak düzenlenmiş yönetmelik hükümlerine göre uygula-makla yükümlüdür.
2.1. Avrupa Birliği Anlaşması sahteciliği gerçekleştirenleri cezalandırmak üzere gelecekteki Komisyon girişimlerine yasal bir dayanak sağlamak suretiyle sah-tecilik sorununu çözme olasılığını güçlendirmiştir. Adalet ve İçişleri başlıklı VI Bölümde yer alan K.l maddesi;
"Birliğin ulaşılan hedeflerinin dayandığı ilkelerle, özellikle kişilerin serbest dolaşımı ile ilgili olarak ve Avrupa Topluluğunun yetkilerine aykırı düşmeden Üye Ülkeler ortak çıkar konuları olarak;
(5) uluslararası ölçekte sahtecilikle mücadele"yi öngörmektedir.
3. Mevzuata aykırılıkların raporlanması
3.1. Topluluğun kendi kaynaklarını ele alan yönetmelikler Topluluğun kendi kay-nak sistemleri hakkındaki Eurotom'un 24 Haziran 1988 tarih ve 88/376/EEC sayılı (15.7.1988 gün ve L185 sh. 24 sayılı Resmi Gazete) Kararı ile yürürlüğe giren 29 Mayıs 1989 tarih ve 1552/89 sayılı Konsey Yönetmeliği'nin (EEC, Eurotom) 6(3) maddesi gereğince Üye Ülkeler aşağıdaki raporlama sorumlu-lukları yüklenmektedirler:
"1 Ocak 1990 tarihinden itibaren her bir Üye Ülke Komisyona 10.000 ECU'nun üzerindeki sahtecilik ve mevzuata aykırılık olayların ana başlıklar iti-bariyle kısa bir özetini içeren ve mümkün olan ahvalde, yeni ortaya çıkarılan sahteciliğin ve mevzuata aykırılığın tekrarlanmasını önlemek üzere alınan ön-lemleri veya sorunun mahiyetini gösteren altı aylık bir rapor sunacaktır."
4. Tarımsal fonları düzenleyen yönetmelikler
4.1. Mevzuata aykırılıklar ve ortak tarım politikasının finansmanıyla bağlantılı ola-rak yanlışlıkla ödenen miktarların geri alınmasıyla ilgili 4 Mart 1991 tarih ve 595/91 No'lu (14.3.1991 gün ve L67 sayılı Resmi Gazete) Konsey
Yönetmeli-1NT0SA1 Denetim Standartlarına İlişkin Avrupa Uygulama Rehberleri
ğinin 3'üncü ve 5'inci maddelerine göre; Üye Ülkelerin aşağıda belirtilen yü-kümlülükleri bulunmaktadır:
Madde 3
" 1. Her dört aylık dönemin bitimini takip eden iki ay içinde Üye Ülkeler birin-ci derecede idari ve adli karara konu olan mevzuata aykırı oluşumların bir lis-tesini Komisyona bildireceklerdir. Üye ülkeler teftişle ilgili faaliyetlerinin seçi-mini; EAGGF'nin Garanti Seksiyonunca finanse edilen sistemlere tabi olan mevzuata aykırılıkların önlenmesine ve ortaya çıkarılmasına yönelik önlemle-rin etkinliğinin mümkün olan en üst güvence ile verilmesi olanağını sağlaya-cak şekilde yapasağlaya-caklardır. Başka konuların yanısıra seksiyon bu sistemdeki gi-rişimlerin finansal önemini ve diğer risk faktörlerini hesaba katacaktır."
Madde 9
"1. Üye Ülkeler teftiş dönemini takip eden 1 Ocak tarihinden önce, yönetmeli-ğin uygulaması hakkında ayrıntılı bir raporu Komisyona göndereceklerdir."
5. Yapısal fonları düzenleyen yönetmelikler
5.1. Değişik yapısal fon faaliyetlerinin koordinasyonu hakkındaki 19 Aralık 1988 tarih ve 4253/88 No'lu (31.12.1988 gün ve L374 sayılı Resmi Gazete) Konsey Yönetmeliğinin 20 Ağustos 1983 tarih ve 2082/93 No'lu düzenleme (31.7.1993 gün ve L193 sayılı Resmi Gazete) ile değişik 23(l)'inci maddesine göre, Üye Ülkelerin mevzuata aykırılıkları aşağıdaki şekilde raporlamaları gerekmekte-dir:
" 1. Kamu ve özel sektör girişimcileri tarafından yürütülen faaliyetlerin tamam-lanmasını güvence altına almak üzere üye ülkeler faaliyetlerin yürütülmesinde şu amaçlarla gerekli önlemleri alacaklardır:
Topluluk tarafından usulüne uygun biçimde finanse edilen bu faaliyetleri düzenlilik temelinde doğrulamak,
mevzuata aykırılıkları önlemek ve mevzuata aykırılıklara karşı önlem al-mak,
mevzuata aykırılığın veya ihmalin bir sonucu olarak zarar gören miktarla-rı telafi etmek. Mevzuata aykımiktarla-rılıktan ve ihmalden sorumlu olmayan üye ülkelerin ve/veya arabulucuların ve/veya girişimcinin kanıt sağlaması du-rumunda herhangi bir fazla ödemenin geri alınmasına yönelik seçenekler-den üye ülkeler sorumlu tutulacaklardır. Genel borçlanmalarla ilgili olarak arabulucu; Üye Ülke ile Komisyonun uzlaşması halinde banka garantisi veya bu riski karşılayan diğer güvence ile ilgilenecektir.
163
INTOSAI Denetim Standartlarına İlişkin Avrupa Uygulama Rehberleri
Üye ülkeler söz konusu amaçlarla ilgili olarak almış oldukları önlemlerden Komisyonu haberdar edip, faaliyetlerin etkili biçimde uygulanmasını sağlamak üzere oluşturdukları yönetim ve kontrol sistemlerinin türleri hakkında Komis-yona bilgi vereceklerdir. İdari ve yargısal işlemlerin gelişiminden sürekli ola-rak Komisyonu bilgilendireceklerdir.
Üye ülkeler söz konusu programlarda veya diğer faaliyetlerde alınan önlemler hakkında ilgili ulusal kontrol raporlarını Komisyon istifadesine sunacak ve bu-nu sürdüreceklerdir.
5.2. Ayrıca 11 Temmuz 1994 tarih ve 1681/94 sayılı Konsey Yönetmeliği (12.7.1994 gün ve L178 sayılı Resmi Gazete) mevzuata aykırılık ve Yapısal Fonlar alanında ve bu alanın bilgi sistem organizasyonunda yanlış ödenen mik-tarların geri alınması konularını kapsamaktadır.
Yasal dayanaklarla igili diğer konular'
6. Sahteciliğin Önlenmesine Yönelik İşbirliği Danışma Komitesi
6.1. Denetçilerin, 23 Şubat 1994 tarih ve 94/140/EC no'lu Komisyon Kararı (4.3.1994 gün ve L61 sayılı Resmi Gazete) uyarınca, 1 Mart 1994 tarihi itiba-riyle Sahteciliğin Önlenmesine Yönelik bir işbirliği Danışma Komitesinin ku-rulduğundan haberdar olması gerekir.
6.2. Başkanlığı Komisyonca yürütülen ve ilgili birimin iki görevlisi tarafından yar-dımcılığı üstlenilen Komite her bir Üye Ülkenin iki temsilcisinden oluşmakta-dır.
6.3. Komite sahteciliğin ve mevzuata aykırılığın önlenmesi ve bu alanlarda dava açılması ile ilgili hususlar ile sahtecilikle mücadele etmek için daha etkili ey-lemleri organize etmek üzere Üye Ülkeler arasında' veya sektörel komitenin yetkilerini aşması durumunda üye ülkelerle Komisyon arasında geliştirilen iş-birliği ile ilgili meseleler hakkında Komisyona tavsiyelerde bulunmakla görev-lidir.
7. Avrupa Topluluklarının fınansal çıkarlarının korunması
7.1. Toplulukların finansal çıkarlarını korumak amacıyla Komisyon ile Üye Ülke-leri gerekli yasal yetkilerle donatmak üzere tasarlanmış bir mevzuat programı Essen Zirvesinin (Aralık 1994) ardından açıklanmıştı. Bu programın beş unsu-ru aşağıdaki paragraflarda tarih sırasıyla kısaca açıklanmaktadır.
İNTOSAI Denetim Standartlarına İlişkin Avrupa Uygulama Rehberleri
7.2. Avrupa Topluluklarının fınansal çıkarlarının korunması hakkında 2988/95 nu-maralı Konsey Yönetmeliği (EC Euratom) 18 Aralık 1995 tarihinde benim-senmiştir (23.12.1995 gün ve L312 sayılı Resmi Gazete). Bu Yönetmeliğin te-mel özelliği Avrupa Birliğinin bütününde aynı yaptırımla Topluluğun tek tip idari cezalarını şekillendirmeye yönelik yasal bir çerçeve oluşturmasıdır. Bu yönetmelik ayrıca mevzuata aykırılığı tanımlamaktadır.
7.3. 26 Temmuz 1995 tarihli Konsey Yasası (95/C 316/03 No'lu) (27.11.1995 gün ve C 316 tarihli Resmi Gazete), Toplulukların finansal çıkarlarının korun-ması hakkında bir sözleşme yapılkorun-masını öngörmektedir. Avrupa Toplulukları-nın fınansal çıkarlarını etkileyen sahteciliği ilk kez tanımlamasıToplulukları-nın (Bkz. Ek B) yanı sıra, bu Sözleşme sahtecilik bakımından Üye Ülkelerdeki ceza yasasının uyumlaştırmasında bir rol oynayacaktır. Bu Sözleşmenin özellikle, uluslararası sahtecilik aleyhine dava açılmasında önemli olacağı düşünülmektedir.
7.4. Toplulukların finansal çıkarlarının korunması hakkında Protokohr •* düzenle-yen Konsey Yasa teklifi, yukarıda belirtilen Sözleşmeye;
• kişilerin yasalar karşısındaki suç niteliğindeki ilişkilerinin tanımlanmasını,
• sahtecilikten elde edilen kazançların aklanması ile ilgili özel bir suç işlen-mesini ve bunun tanımlanması,
• toplulukların finansal çıkarına karşı sorumlu olunmasını,
• adli işbirliğini güçlendirmek üzere prosedürler belirlenmesini, ilave etmeye çalışmaktadır.
7.5. Bir başka Konsey Yasası daha kapsamlı bir Protokolün düzenlenmesini öner-mektedir. Bu Protokol Avrupa Birliği görevlileri tarafından kendi bölgeleri içinde gerçekleşen yolsuzluk durumlarında Üye Ülkelerin yargı yetkisi ile ilgi-lidir. Protokole göre, Avrupa Birliği görevlileri ulusal görevlilere benzer şekil-de ceza yasasına tabi olacaklardır.
7.6. Son olarak, Üye Ülkelerde sahteciliklerin ve mevzuata aykırılıkların ortaya çı-karılmasına yönelik incelemeleri ve yerinde denetimleri gerçekleştirmek üzere Komisyonun yetkisini genişleten daha kapsamlı bir Konsey Yönetmeliği ona-ya sunulmuş bulunmaktadır.
(3) Paragraf 7.4 ve 7.5'de söz edilen iki Protokol yasal açıdan aynı statüde olup Sözleşmenin (paragraf 7.3) benimsemiş olduğu benzer prosedürler çerçevesinde bağlayıcı niteliktedir. Örneğin, Avrupa Birliği Anlaşmasının VI numaralı Başlığında yer alanlar ve özellikle ulusal Parlamentolar tarafından onaylanmış olanlar.
165
INTOSAl Denetim Standartlarına İlişkin Avrupa Uygulama Rehberleri
EK 2