Yapılandırıcı yaklaúımda, ö÷renme ve ö÷retme stratejilerinin ö÷retmen merkezli bir yapıdan ö÷renci merkezli alana do÷ru kaydı÷ı da dikkate alınırsa, de÷erlendirme ile ilgili anlayıúın da bu de÷iúime uygun biçimde yapılandırılması gerekir (MEB, 2004: 22). De÷erlendirme ö÷renme ö÷retme sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır (Linn, 1990: 422). Ö÷retmenler, belirli zaman diliminde ö÷rencilerin bilgi, anlayıú ve becerilerini de÷erlendirme ile tespit etmektedir (Panizzon, Callingham, Wright ve Pegg, 2007: 2). Ö÷renme ve de÷erlendirme birlikte süren ve eú zamanlı iúleyen bir ögedir. De÷erlendirme yöntemleri ö÷renciler için bilgiyi destekler ve ö÷retmenlerin ö÷renme amaçlarının geliúimini de÷erlendirmelerini sa÷lar (Phifer, 2002, akt. Karakuú, 2006: 52). Etkili ö÷retme, do÷ru ve tam olarak de÷erlendirmeye dayanır. De÷erlendirme
ö÷retme sürecinde gerçekleútirilmelidir. De÷erlendirme ö÷retme sürecine dâhil edilirse daha güçlü hale gelir (Griffin,1991 akt. Karakuú, 2006: 7)
E÷itimde, programların istenilen baúarıyı gösterip göstermedi÷i, ö÷rencilerden beklenen bilgi, beceri ve tutumların geliúip geliúmedi÷i, ölçme ve de÷erlendirme yoluyla tespit edilir. Ölçme ve de÷erlendirme ile e÷itim ve ö÷retim sürecinin sürekli izlenmesi her aúamada ortaya çıkan sorunları tespit ve düzenleme imkânı verir. øyi bir de÷erlendirme sistemi:
x Ö÷rencilerin neyi bildi÷ini, anladı÷ını ve ne yapabildi÷ini keúfetmeye yardımcı olur.
x Ö÷rencilerin geliúim düzeylerini gösterir.
x Gelecekteki ö÷renme sürecini planlamaya yardımcı olur.
x Belli bir dönemde ö÷rencilerin ulaúması beklenen standartları de÷erlendirme imkânı verir.
x Ö÷rencilerin nasıl daha iyi ö÷renebilece÷i ve daha iyi yapabilece÷ini betimlemeye yardım eder.
x De÷erlendirme sonuçlarının paylaúılması ö÷retmene, ö÷rencinin kendisine ve velilere ö÷rencinin ö÷renme süreci hakkında bilgi sa÷lar.
x Ö÷retmenlerin ve ilgili kiúilerin programın uygulama, izleme ve geliútirme süreciyle ilgili kararlar almasına yardımcı olur.
x Ö÷retim programlarında kullanılan yöntemler ve yaklaúımların yeterlili÷ini ölçerken ö÷retmene yardımcı olur.
x Ö÷rencilerin anlamakta güçlük çekti÷i alanları, zayıf yönlerini ve bilgi boúluklarını tespit etmede önemli bir rol oynar.
x Ö÷retmenin, ö÷rencilerin ö÷renmesini geliútirecek yaklaúımlar ve ö÷renme- ö÷retme süreçlerini tasarlamasına yardım eder (MEB, 2006).
Etkili ö÷renme ortamlarındaki de÷erlendirme sürecinin, ö÷rencilerin; sorunların çözümlemesini, yorumlamasını ve de÷erlendirmesini yaptı÷ı, kendi görüúlerini açıkladıkları bir oluúuma dönüúmesi gereklidir (Yurdabakan, 2004). Yapılandırmacı anlayıúta de÷erlendirme, ö÷renmede bir son de÷ildir. Bir sonraki ö÷renmeye yol göstericidir. Özgün, performans de÷erlendirme gibi de÷erlendirme teknikleri kullanılır
ve bu de÷erlendirmeler ö÷renme sürecine yöneliktir. De÷erlendirmenin amacı ö÷renenin ne kadar bilgi hatırlayabildi÷ini ölçmek de÷il, ö÷renmenin nasıl gerçekleúti÷ini ortaya koymaktır (Driscoll, 1994 akt. Erdem ve Demirel, 2002: 85).
Yapılandırmacı yaklaúımda, ö÷retmen ö÷renci baúarısını de÷erlendirmede de test sonuçlarından daha çok, düzenli olarak gerçekleútirdi÷i gözlemlerinden yararlanır (Alkove ve McCarty, 1992 akt. Yaúar, 1998: 71). Bu amaçla ö÷retmen, sınıfta kullanılmak üzere gözlem formları hazırlar ve ö÷retim sırasında sürekli kayıtlar tutar. Ö÷retim sonunda da, ya bire bir ya da gruplar halindeki ö÷rencilerle ö÷renme sonuçlarını tartıúır (Yaúar, 1998: 71). Yapılandırmacı sınıflarda de÷erlendirme konunun en sonunda de÷il; tüm bir ö÷renme süreci boyunca gerçekleútirilmekte ve ö÷renci de÷erlendirme sürecinin içine katılmaktadır. De÷erlendirme süreci, de÷erlendirmenin sonucundan bile önemli görülmektedir (Alesandirini ve Larson, 2002: 121; Can, 2004).
De÷erlendirme, ö÷renci performansına iliúkin yargıda bulunma sürecidir. De÷erlendirme sadece ö÷rencinin akademik baúarısını ölçme iúi de÷il, aynı zamanda hali hazırdaki performansının ölçülmesidir. Bu nedenle de iki türlü de÷erlendirme yapılmalıdır. Bunlar: “süreç de÷erlendirmesi” ve “sonuç de÷erlendirmesi” dir. Ö÷retimi yönlendirmek amacıyla kullanılan süreç de÷erlendirmesi, hem ö÷renme öncesi hem de sonrası süreçlerde yer almaktadır. Ayrıca süreç de÷erlendirmesi kapsamında, ö÷rencilerin çalıúmalarını yönlendirmek amacıyla kullanılan ön testler ve izleme testleri, çalıúmaları sırasında ö÷rencilerin yaptıklarına yönelik gözlemler, ev ödevleri ve ders sırasında sorulan sorular ve gözlemler gibi etkinlikler bulunmaktadır. Sonuç de÷erlendirmesi ise, süreç de÷erlendirmesinden farklı olarak, ö÷rencilerin ö÷renme düzeylerine iliúkin bir yargıda bulunma çalıúması olup genellikle ö÷renci notlarının belirlenmesinde kullanılır. Ünite sonlarında yapılan sınavlar, nota dâhil edilece÷i önceden söylenen ev ödevleri ve proje notları ve standartlaútırılmıú baúarı sınavları sonuç de÷erlendirmesi kapsamına girmektedir (Moore akt. Karakuú 2006: 51).
Koç’ a (2002: 32) göre, yapılandırmacı anlayıúta de÷erlendirme ö÷renmeye yardımcı bir araçtır, ö÷renenler önceki ve daha sonra kazandı÷ı anlamları karúılaútırarak kendi bilgi yapılarını de÷erlendirir. Ayrıca de÷erlendirme, ö÷retmen ve ö÷rencilerle birlikte planlanan ve yürütülen bir süreçtir. De÷erlendirme ö÷renmenin sonunda yer almaz ö÷renim süreci boyunca devam eder ve ö÷retime yön verir. Ö÷renenlerin
anlamlarını yansıtabilmesi için performans de÷erlendirme, günlük yazma, görüúme, problem çözme gibi çoklu de÷erlendirme teknikleri kullanılmaktadır.
Yapılandırmacı yaklaúım, ö÷rencilerin ezberleme yeteneklerine dayalı olarak belirli bir konuya iliúkin ne bildiklerini de÷il, performans ve düúünme süreçlerindeki yansımaları de÷erlendirmeyi gerektirir. Bu sebeple, ölçüt dayanaklı, yani baúarı ölçütlerinin önceden belirlendi÷i ve tek do÷ruyu temel alan sınavlar yerine gerçek durumlara dayalı sorun çözme becerilerini ölçen performans de÷erlendirme yaklaúımları kullanılmalıdır. Bu de÷erlendirmede, ö÷rencilerin sınav sorularına do÷ru yanıt verip vermediklerini belirlemek yerine, ö÷rencilerin konuları nasıl anladıklarını ve daha önceki düúüncelerinden farklı olarak ne tür yeni düúünceler ortaya koydukları belirlenir (Brooks ve Brooks, 1993: 86-97). Çünkü de÷erlendirme, ö÷rencinin çalıúılan konu hakkında neler hatırlayabildi÷ini ölçmekten çok, ö÷rencide meydana gelen olumlu ve etkin geliúmeleri ortaya çıkarabilmektir (Tynjälä, 1999: 370).
Yaratıcılık ve risk alma, sürece dahil olma gibi daha önemli ö÷eler tek do÷rulu sınavlarda pek mümkün de÷ildir. Bunların geliúmesi için de bunların beslenmesi ve yüreklendirilmesi gereklidir. Dünyaya anlam verme çabası, birçok alandan beslenir. Problem çözmek eleútirel ve yaratıcı düúünceyi gerektirir. Probleme çözümler ararken, soruna birçok açıdan yaklaúmak gerekir, bu açıdan tek do÷rulu bir çözüm bulmak olanaksızdır. Bir sorunun çözümüne her bir birey farklı açılardan yaklaúabilir. Dolayısıyla sınıfta da bakıú açıları ve fikirler için do÷ru-yanlıú gibi de÷erlendirmeler yapmak, yaúamın do÷allı÷ını reddetmek anlamına gelmektedir. Ö÷retmenlerin yanlıú olarak de÷erlendirdikleri bir fikir ö÷rencinin düúünüú düzeyini göstermektedir. Bu durumlarda ö÷rencinin, daha fazla deste÷e ve düúünmek için zamana gereksinim duydu÷u unutulmaktadır (Can, 2004). Bireyleri bu anlayıúla yetiútirmeyi hedefleyen bir e÷itim sistemi, ö÷rencilerin sınıf içerisinde içeri÷i ö÷retmenlerinden ö÷rendikleri geleneksel ö÷retim anlayıúı yerine, ö÷renci ve ö÷retmenin birlikte ö÷rendi÷i, ekip çalıúmasını baúarıyla yürütebilen, problem çözebilen, ö÷renci ve ö÷retmenlerin araútırmacı rolünü üstlendikleri bir yapıya sahip olmak zorundadır (Yurtluk, 2003: 3).
ùimdiye kadar yapılan açıklamalara dayanarak de÷erlendirme, süreç içinde ve süreç sonunda yapılmalıdır. Ö÷rencileri çok yönlü de÷erlendirebilmek için alternatif ölçme araçları kullanılmalıdır. Ö÷rencileri de÷erlendirmede, problem çözme
yeteneklerinin ne kadar geliúti÷i de göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca ölçme ve de÷erlendirmede ö÷rencilere bilgi, beceri ve tutumlarını sergileyebilecekleri çoklu de÷erlendirme fırsatları sunulması gerekti÷i vurgulanmaktadır. Yapılandırmacı anlayıúta ölçme araçları, geleneksel anlayıútaki çoktan seçmeli testler, kısa yanıtlı, do÷ru-yanlıú, eúleútirmeli, boúluk doldurmalı testler gibi ölçme araçlarına ek olarak, birçok ölçme aracı kullanılmaktadır. Bunlar; öz de÷erlendirme, akran de÷erlendirme, tutum ölçekleri, gözlem formları, görüúmeler, sunumlar, projeler, performans ödevleri ve rubrikler, portfolyolar, kavram haritalarıdır.