Yapı Geçerliliği ve Güvenirlilik Çalışması

“Örgütsel Vatandaşlık Davranışı” ölçeğinin yapı geçerliliğini incelemek amacıyla AFA ve DFA yapılmştır. Bu kapsamda örnekleme dahil edilmeyen 315 ortaokul öğretmenine ölçek formu uygulanmış; eksik doldurulan, benzer yanıt eğilimli ve normalliği bozan formların elenmesinden sonra kalan 305 veri ile analizler yapılmıştır.

Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda KMO değerinin (.84) kabul edilebilir sınırdan oldukça yüksek Barlett testi sonucunun da p<.00 anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bu kapsamda verilerin ve değişkenlerin faktör analizi için uygun olduğu söylenebilir.

İlk analiz sonucunda öz değeri % 1’den büyük beş faktör elde edilmiştir. Faktör yük değerleri incelendiğinde yardımlaşma alt boyutunda yer alan bir madde (Okula yeni atanan öğretmenler yardım istemeseler bile onlara yardımcı olurum.) ile sivil erdem alt boyutunda yer alan (Okulu ilgilendiren tüm toplantılara katılarak tartışmalara aktif olarak katılırım.) bir maddenin faktör yük değerlerinin .30’dan düşük olduğu görülmüştür. Sivil erdem alt boyutunda yer alan madde incelendiğinde iki yargı belirttiği görülmektedir. Farklı iki yargının ölçülmek istenen davranışı belirsizleştirdiği için faktör yük değerinin düşük çıktığı söylenebilir. Yardımlaşma alt boyutunda yer alan madde incelendiğinde ise istenmeden yapılan bir yardımı cevaplayıcıların olumsuz olarak değerlendirmiş olması, söz konusu maddenin yük değerini düşürmüş olabilir. Nitekim ortak faktörde yer alan maddelere yüksek puan verirken bu maddeye düşük puan veren bir kısım öğretmene neden düşük verdikleri sorulmuştur. Birçok öğretmen cevap olarak “yardım istemeyen arkadaşıma neden zorla yardım edeyim” cevabını vermiştir. Söz konusu maddeler çıkarılarak analizler tekrar edilmiştir. Analiz sonucunda 18 maddeden ve beş faktörden oluşan bir yapı elde edilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonuçları tablo 11’de sunulmuştur.

Tablo 11

Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği AFA Sonuçları

Madde No Boyutlar ve Faktör Yükleri Faktör Ortak

Varyansı Düzeltilmiş Madde Toplam Test Korelasyonları

1 2 3 4 5 1 .734 .581 .471 2 .753 .606 .521 3 .786 .671 .623 4 .624 .633 .604 5 .578 .711 .682 6 .633 .625 .546 7 .681 .574 .458 8 .751 .607 .542 9 .808 .672 .574 10 .598 .501 .442 11 .656 .562 .465 12 .728 .592 .602 13 .801 .673 .617 14 .744 .608 .523 15 .610 .565 .452 16 .802 .705 .665 17 .766 .736 .673 18 .839 .756 .702 Özdeğer 2,888 2,319 2,268 2,171 1,596 Toplam (%) Açıklanan Varyans 16,05 12,88 12,6 12,06 8,867 62,452 1:Yardımlaşma; 2: Nezaket; 3: Vicdanlılık; 4:Centilmenlik; 5: Sivil erdem

Tablo 11 incelendiğinde ölçekte yer alan 18 maddenin beş faktörlü bir yapı oluşturduğu görülmektedir. Ölçek maddelerinin yük değerlerinin .59 ile .83 arasında değiştiği açıklanan varyansın ise % 62,452 olduğu belirlenmiştir. Bu maddelere ilişkin faktör ortak varyans değerleri ise. 50 ile. 75 arasında değişmektedir. Ölçeğin geçerliğine ilişkin bir kriter olan düzeltilmiş madde toplam test korelasyonlarının ise .44 ile .70 arasında değiştiği belirlenmiştir.

Açımlayıcı faktör analizi sonucu elde edilen sonuçları değerlendirmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Asıl uygulamadan önce yapılan DFA ile ölçeğin yapısı doğrulanmıştır. Ancak analizlerin yapılacağı 856 kişilik örneklem grubundan elde edilen verilerle DFA analizi tekrar yapılmış araştırmada bu sonuçlar raporlanmıştır. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeğinin birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonucu elde edilen model şekil 8‘de sunulmuştur.

Yapılan DFA sonucunda modelin kabul edilebilir düzeyde olduğu belirlenmiş olup, modele ilişkin uyum değerleri tablo 12’de sunulmuştur.

Tablo 12

ÖVD Ölçeği Birinci düzey Doğrulayıcı Faktör Analizine İlişkin Uyum Değerleri

χ²/Sd TLI(NNFI) CFI GFI RMSEA SRMR

436,936/125=3,495 0,96 0,97 0,94 0,054 0,028

Tablo 12 incelendiğinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonucu elde edilen modelin χ²/Sd oranının, RMSEA ve GFI değerlerinin kabul edilebilir sınır değerleri arasında yer aldığı diğer indekslerin ise iyi uyum değerlerine sahip olduğu görülmektedir. Yapının doğrulanması sonucu ÖVD ölçeğinin ikinci düzey çok faktörlü yapısını doğrulamak amacıyla ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. İkinci düzey DFA sonucu elde edilen model şekil 9’da sunulmuştur.

Şekil 9. ÖVD Ölçeği İkinci Düzey DFA Sonuçları

Yapılan DFA sonucu program tarafından önerilen modifikasyonlar ve kuramsal bilgiler dikkate alınarak birtakım modifikasyonlar yapılmıştır. Yapılan modifikasyonlar sonucunda modelin uyum değerlerinin arttığı belirlenmiştir. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonucu elde edilen uyum değerleri tablo 13‘te verilmiştir.

Tablo 13

ÖVD Ölçeği İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizine İlişkin Uyum Değerleri

χ²/Sd TLI(NNFI) CFI GFI RMSEA SRMR

423,625/125=3,389 0,95 0,97 0,94 0,023 0,036

Tablo 13 incelendiğinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği için yapılan ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonucu uyum değerlerinin χ²/Sd oranının ve GFI değerlerinin kabul edilebilir sınır değerleri arasında, diğer indekslerin ise iyi uyum değerlerine sahip olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara göre ÖVD ölçeğinin model uyumunun sağlandığı ve ölçeğin yapı geçerliğine sahip olduğu söylenebilir.

Ölçeğin iç tutarlılığını belirlemek amacıyla Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısına bakılmıştır. Asıl uygulamadan elde edilen verilerle yapılan analizler sonucunda ölçeğin boyutları ve geneli için hesaplanan Cronbach’s Alpha güvenirlik değerleri Tablo 14’te sunulmuştur

Tablo 14

ÖVD Ölçeği Cronbach’s Alpha Güvenirlik Katsayısı Değerleri Altboyutlar ve Ölçeğin

Geneli Madde Sayısı Cronbach Alpha

Yardımlaşma 3 .75 Nezaket 4 .75 Vicdanlılık 4 .71 Centilmenlik 4 .72 Sivil Erdem 3 .82 Genel 18 .84

Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeğinin geneli ve alt boyutları için hesaplanan Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayılarının kabul edilebilir alt sınır değerin üstünde olduğu görülmektedir. Bu durumda ölçeğin iç tutarlılığa sahip ve güvenilir olduğu söylenebilir.