Örgütsel Bağlılık Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerini belirlemek amacıyla Allen ve Meyer (1990) tarafından geliştirilen ve birçok araştırmacı tarafından (Dilek, 2005;

Karakuş, 2008; Wasti, 2000) Türkçe’ye uyarlaması yapılan Örgütsel Bağlılık Ölçeği kullanılmıştır. Söz konusu ölçek birçok çalışmada da (Ersözlü, 2012; Mahmutoğlu, 2007; Sarıdere, 2004; Uğurlu, 2009) öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Örgütsel bağlılık ölçeği üç alt boyuttan oluşmaktadır. Bu boyutlar duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılıktır. Eğriboyun (2013) yapmış olduğu araştırmada duygusal bağlılık, devam bağlılığı, normatif bağlılık ve ölçeğin geneli için Cronbach Alpha Güvenirlik katsayılarını sırasıyla .82, .70, .77, .85 olarak hesaplamıştır. Ersözlü (2012) yapmış olduğu araştırmada ise duygusal bağlılık, devam bağlılığı, normatif bağlılık ve ölçeğin geneli için Cronbach Alpha Güvenirlik katsayılarını sırasyıla .78, .65, .67, .80 olarak hesaplamıştır.

Bu çalışmada Allen ve Meyer (1990) tarafından geliştirilen, Wasti (2000) tarafından Türkçe’ye uyarlanan ve eğitim örgütleri için geçerlik ve güvenirlik çalışması Başol ve Yalçın (2009) tarafından yapılan örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. 316 ortaokul öğretmenine ölçek formu uygulanarak AFA yapılmış ve asıl uygulamadan elde edilen verilerle geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Ölçeğin geçerliğine ve güvenirliğine ilişkin çalışmalar aşağıda rapor edilmiştir.

3.4.3.1. Yapı Geçerliliği ve Güvenirlik Çalışması

Örgütsel Bağlılık ölçeğinin yapı geçerliliğini incelemek amacıyla AFA ve DFA yapılmıştır. Bu kapsamda örnekleme dahil edilmeyen 316 ortaokul öğretmenine ölçek formu uygulanmış; eskik doldurulan, benzer yanıt eğilimli ve normalliği bozan formların elenmesinden sonra kalan 308 veri ile analizler yapılmıştır.

Ölçeğin faktör analizine uygun olup olmadığını belirlemek için ilk olarak Kaiser Meyer Olkin ve Bartlet test analizleri yapılmıştır. Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri kabul edilebilir sınır olan 0,70’nin üzerinde, 0,76 olarak bulunmuştur. KMO katsayısı 1’e yaklaştıkça verilerin analize uygun olduğu, 1 olmasında ise mükemmel bir uyum olduğu anlamına gelmektedir. Barlett Sphericity testi verilerin çok değişkenli normal dağılımdan gelip gelmediğini kontrol etmek için kullanılabilecek istatistiksel bir tekniktir. Bu test sonucunda elde edilen kay-kare değerinin anlamlı çıkması verilerin çok değişkenli normal dağılımdan geldiğinin göstergesidir. Analiz sonucunda Barlett Sphericity testi anlamlı bulunmuştur (χ2=2070,665; p<0,01). Yapılan analiz sonucunda açımlayıcı faktör analizinin yapılabileceği anlaşılmıştır. AFA analizi yapılırken, sosyal

bilimlerde en sık kullanılan dik döndürme tekniklerinden biri olan ‘varimax’ (Çokluk vd., 2012) kullanılmıştır.

Yapılan analiz sonucunda 18 maddeden ve üç faktörden oluşan bir yapı elde edilmiştir. Sonuçlar tablo 15’te sunulmuştur.

Tablo 15

Örgütsel Bağlılık Ölçeği Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları

Madde No Boyutlar ve Faktör Yükleri Faktör Ortak _Varyansı

Düzeltilmiş Madde Toplam Test Korelasyonları 1 2 3 1 .774 .711 .682 2 .743 .672 .572 3 .730 .671 .571 4 .713 .633 .604 5 .673 .602 .538 6 .651 .583 .526 7 .817 .756 .542 8 .795 .736 .712 9 .787 .705 .702 10 .724 .673 .465 11 .576 .562 .602 12 523 542 559 13 _.762 .694 .617 14 .652 .622 .523 15 .782 .713 .694 16 .771 .705 .665 17 .542 .511 .673 18 .634 .614 .635 Özdeğer 6,215 2,453 1,187 Toplam (%) Açıklanan Varyans 38,14 15,01 10,65 63,8 1: Duygusal Bağlılık; 2: Devam bağlılığı; 3: Normatif bağlılık

Tablo 15 incelendiğinde ölçekte yer alan 18 maddenin üç faktörlü bir yapı oluşturduğu görülmektedir. Ölçek maddelerinin yük değerlerinin .54 ile .81 arasında değiştiği açıklanan varyansın ise % 63,8 olduğu belirlenmiştir. Bu maddelere ilişkin faktör ortak varyans değerleri ise .51 ile .75 arasında değişmektedir. Ölçeğin geçerliğine ilişkin bir kriter olan düzeltilmiş madde toplam test korelasyonları ise .51 ile .71 arasında değişmektedir.

Açımlayıcı faktör analizi sonucu elde edilen sonuçları değerlendirmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Asıl uygulamadan önce yapılan DFA ile ölçeğin yapısı doğrulanmıştır. Ancak analizlerin yapılacağı 856 kişilik örneklem grubundan elde edilen verilerle DFA analizi tekrar yapılmış araştırmada bu sonuçlar raporlanmıştır. Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonucu elde edilen model şekil 10‘da sunulmuştur.

Şekil 10. Örgütsel Bağlılık Ölçeği Birinci Düzey DFA Sonuçları

Örgütsel Bağlılık Ölçeği için yapılan birinci düzey DFA sonucu elde edilen uyum indeksi değerleri tablo 16’da sunulmuştur.

Tablo 16

Örgütsel Bağlılık Ölçeği Birinci Düzey DFA Uyum Değerleri

χ²/Sd TLI(NNFI) CFI GFI RMSEA SRMR

3665,453/1253=2,925 0,93 0,93 0,89 0,047 0,054

Tablo 16 incelendiğinde elde edilen uyum değerlerinin χ²/Sd oranının, GFI, CFI, TLI ve SRMR değerlerinin kabul edilebilir, RMSEA değerinin ise iyi değere sahip

olduğu görülmektedir. Bu durumda Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin birinci düzey faktör yapısının doğrulandığı söylenebilir.

Araştırma modelinde örgütsel bağlılık bir üst gizil değişkenle ifade edildiği için ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. İkinci düzey DFA sonucu elde edilen model şekil 11’de sunulmuştur.

Şekil 11. Örgütsel Bağlılık Ölçeği İkinci Düzey DFA Sonuçları

Örgütsel Bağlılık Ölçeği için yapılan ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen uyum değerleri tablo 17’de sunulmuştur.

Tablo 17

Örgütsel Bağlılık Ölçeği İkinci Düzey DFA Uyum Değerleri

χ²/Sd TLI(NNFI) CFI GFI RMSEA SRMR

Tablo 17 incelendiğinde uyum değerlerinin kabul edilebilir sınır değerler içerisinde olduğu görülmektedir. Bu durumda Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin ikinci düzey faktör yapısının doğrulandığı söylenebilir.

Ölçeğin iç tutarlılığını belirlemek amacıyla Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısına bakılmıştır. Asıl uygulamadan elde edilen verilerle yapılan analizler sonucu ölçeğin boyutları ve geneli için hesaplanan Cronbach’s Alpha güvenirlik değerleri tablo 18’de sunulmuştur.

Tablo 18

Örgütsel Bağlılık Ölçeği Cronbach’s Alpha Güvenirlik Katsayısı Değerleri Altboyutlar ve Ölçeğin

Geneli Madde Sayısı Cronbach Alpha

Duygusal Bağlılık 6 .81

Devam Bağlılığı 6 .74

Normatif Bağlılık 6 .76

Genel 18 .86

Tablo 18 incelendiğinde Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin geneli ve alt boyutları için hesaplanan Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayılarının kabul edilebilir alt sınır değerin üstünde olduğu görülmektedir. Bu durumda ölçeğin iç tutarlılığa sahip ve güvenilir olduğu söylenebilir.