NACHI Makaralı Temas Rulmanı Numaraları …Örnekler
8. Makaralı Temas Rulmanlarının Kullanılması
8.4 Sızdırmazlık Cihazları
8.5.4 Yağlayıcılar
Makaralı temas rulmanları iki tür yağlayıcı kullanır; yağlayıcı sıvı yağ ve gres. Bazı özel uygulamalarda, molibden-disülfi d, grafi t veya PTFE gibi katı yağlayıcılar kullanılır.
Yağlayıcının aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekir:
● Düşük çökelti ve nem içeriği
● Sıcaklık tutarlılığı
● Aşınmazlık
● Yük basıncına dayanıklılık
● Aşınmaya dayanıklı işlev
● Sürtünmeye dayanıklı işlev
● Yüksek mekanik tutarlılık
Yağlayıcı yağ ve gres seçiminde rehber olmak üzere Tablo 8.22 ye bakınız.
ZS R
S
S S
S: nozzül R: yağ kanalı Z: gres bölümü
Şekil 8.35.2
Tablo 8.22 Yağ ve Gres Seçme Rehberi
Uygulama şartları Gres (1) Sıvı Yağ
Sıcaklık Yüksek ısılar için uygun değildir
(100° ila 120°C) Yüksek ısılar için uygundur (dolaşımlı soğutmalı)
Hız Düşük ila orta hız Yüksek hızlı çalışmaye uygun (yağlama yöntemine bağlı olarak) Yük Hafi f ila orta yük Ağır yüklere uygun
Gövde tasarımı Bakım Basit Karmaşık, yağ sızıntılarını önleme göz önüne alınmalı
Merkezi yağlama Mümkün Kolay
Toz fi ltreleme Mümkün değil Mümkün (Dolaşan yağlama tozu tutmak için fi ltre sağlar) Dönme dayanıklılığı Büyük Küçük (Doğru yağ miktarı sürdürülmelidir)
Not: (1) Normal makaralı temas rulmanları için gres.
解説(111-137).indd 115
解説(111-137).indd 115 2010/01/13 19:26:562010/01/13 19:26:56
116
Makaralı temas rulmanları için geniş çeşitlilikte yağlayıcı sıvı yağ ve gresler ticari olarak bulunmaktadır. Çalışma şartları için uygun viskoziteye sahip baz yağları olan sıvı yağ ve greslerin seçilmesi önem taşımaktadır.
Tablo 8.23.1 ve 8.23.2 de normal çalışma şartlarındaki rulmanlar için genel olarak önerilen viskoziteler verilmektedir.
(1) Sıvı Yağlayıcı
Uygulama için çok düşük viskoziteye sahip olan yağlar kanal ile yuvarlanma elemanı ayrımı arasında kısmı kayıp olmasına, bu da rulmanın erken bozulmasına sebep olur. Çok yüksek viskoziteye sahip yağlar tork değerini yükselterek güç kaybı ve sıcaklığın anormal yükselmesine
sebep olur. Genelde, yük miktarı arttıkça, yağ viskozitesi de artmalıdır. Dönme hızı arttıkça, yağ viskozitesi düşmelidir.
Ekstra küçük veya Minyatür bilyalı rulmanlarda, düşük tork gereksinimlerinde genelde düşük viskoziteli yağlayıcı yağ seçilir.
İlerdeki sayfalardaki Tablo 8.23.2 ve Şekil 8.36 uygun yağ viskozitesi seçiminde yardımcı olmak için kullanılabilir.
Tablo 8.23.1 Rulman Tipleri ve Yağlayıcı Yağların Uygun Viskozitesi Rulman Türü Çalışma sıcaklığında viskozite Bilyalı rulman, silindirik makaralı rulman 13 mm2/saniye üzeri Konik makaralı rulman, fıçı makaralı rulman 20 mm2/saniye üzeri Fıçı Makaralı Eksenel Rulmanlar 32 mm2/saniye üzeri Açıklamalar: 1 mm2/saniye = 1cSt (centistokes)
Tablo 8.23.2 Genel Yağ Seçme Rehberi Rulman çalışma
sıcaklığı (°C) dn değeri Yağlayıcı yağın ISO viskozite derecesi (VG) (40°C de)
Geçerli Rulman Normal yük Ağır veya darbeli yük
-30∼0 Hız sınırına kadar 22 32 46 Hepsi
0∼ 60
15000 e kadar 46 68 100 Hepsi
15000∼80000 32 46 68 Hepsi
80000∼150000 22 32 32 İtme Bilyalı Rulmanlar hariç 150000∼500000 10 22 32 Tek sıra radyal bilyalı rulmanlar
Silindirik Makaralı Rulmanlar
60∼100
15000 e kadar 150 220 Hepsi
15000∼80000 100 150 Hepsi
80000∼150000 68 100 150 İtme Bilyalı Rulmanlar hariç 150000∼500000 32 46 68 Tek sıra radyal bilyalı rulmanlar
Silindirik Makaralı Rulmanlar
100∼150 Hız sınırına kadar 320 Hepsi
0∼ 60 Hız sınırına kadar 46 68
Fıçı Makaralı Rulmanlar
60∼100 Hız sınırına kadar 150
Açıklamalar: 1. Bu tablo, Endüstriyel Yağlayıcı Yağ Viskozitesinin JIS K 2001 sınıfl andırmasına göre yağ seçimi rehberidir.
2. Genelde yük miktarı arttıkça veya hız azaldıkça, daha yüksek viskoziteye sahip yağ kullanılır.
3. Bu tablo, yağ banyosu yağlaması ve dolaşımlı sıvı yağla yağlama için rehberdir.
4. Bu tablo dışındaki çalışma şartlarıyla ilgili bilgi almak için NACHI ile iletişime geçiniz.
解説(111-137).indd 116
解説(111-137).indd 116 2010/01/13 19:26:572010/01/13 19:26:57
117
Örnek: Rulman Türü : Silindirik Makaralı Rulman Rulman deliği : 340 mm
Dönme hızı : 500 min-1 Çalışma sıcaklığı : 70°C
Çalışma sırasında (70°C) gereken viskozite, dönme hızının (500 min-1) ve deliğin (340 mm) A kesişme noktası belirlenerek ve A’dan C’ye 13 mm2/saniye olarak rulman bir çizgi takip ederek bulunur.
Daha sonra, düz çizgi AC’nin 40°C’den, ISO Viskozite Derecesi (VG) tarafından belirtilen taban sıcaklığını 70°C’ye olan B kesişme noktasını bulun, B paralelinin içinden geçerek viskozite çalışma sıcaklığı grafiğine giden eğri bir çizgi çizin, 40 mm2/saniye viskozite değeri için çizginin 40°C satırıyla kesiştiği noktayı bulun.
Sonuç olarak, minimum 40mm2/saniyeyi karşılayan VG46 seçilmelidir.
10000
Çalışma sıcaklığı (°C)
Viskozite
Saybolt Universal (SUS) saniye
Redwood (RSS) saniye
Engler (E) deg.
Kinematik Viskozite (cSt) mm2/saniye
Şekil 8.36 Viskozite-Sıcaklık Çizgisi Şeması
解説(111-137).indd 117
解説(111-137).indd 117 2010/01/13 19:26:572010/01/13 19:26:57
118
(2) Yağlayıcı Gres
Yağlayıcı gres baz yağı, koyulaştırıcı ve katkı maddelerinden oluşur.
● Baz Yağı
Baz yağı koyultucunun taşıdığı sıvı yağlayıcıdır. Gres için baz yağı olarak mineral yağlar yaygın bir şekilde kullanılır.
Diester veya silikon yağ gibi sentetik yağlar da gresin ısıya dayanıklılığını ve tutarlılığını iyileştirmede kullanılır.
Genelde, düşük viskoziteli baz yağı olan gres düşük sıcaklıklar ve/veya hafi f yükler için uygunken, yüksek viskoziteli baz yağı olan gres yüksek sıcaklıklar ve/veya ağır yükler için uygundur.
Yağlayıcı performansı koyultucu, katkı maddeleri ve viskoziteye bağlı olduğu için bu bileşenlerin çalışma şartlarına uygun olması için dikkatli bir şekilde seçilmesi gerekir.
● Koyulaştırıcı
Koyulaştırıcı, ince fi berler veya taneciklerin gevşek kombinasyonundan oluşan süngerimsi bir yapıya sahiptir.
Koyulaştırıcılar kaba olarak aşağıda gösterildiği gibi metal sabun ve sabun olmayan türlere ayrılır.
Sodyum (Na) sabun gresi, emülsiyon oluşturmak için suyla reaksiyona girebilir ve yüksek nemli ortamlarda çalışan rulmanlarda kullanılmamalıdır.
Metal: Ca, Li, Na
Sabun olmayan KOYULTUCU
Isıya dayanıklı organik baz:
Poliüre & Flüoridler İnorganik baz:
Silika jel ve organik bentonit
● Katkı Maddeleri
Katkı maddesi, grese aşırı basınç, pasa dayanıklılık, anti-oksidayson performansı veya diğer özellikler gibi performans iyileştirici özellikler katan maddedir.
Anti-oksidan katkı maddeleri gresi uzun süre boyunca termal etki altındaki oksidasyon ve bozulmaya karşı korur.
Aşırı basınç katkı maddeleri yüke dayanıklılığı ve darbe
dayanıklılığı iyileştirir. Pas önleyici katkı maddeleri rulmanı ve diğer çevreleyen bileşenleri paslanmaya karşı korur.
● Nüfuz Etme
Nüfuz etme gresin katılığını gösteren bir ölçüdür. Ölçme cihazının belirli ağırlık ve biçimde bir konisi bulunur. Koni, belirli bir süre boyunca gres numunesine sokulur. Nüfuz etme, koninin girebildiği derinliktir (1/10mm birimleri olarak).
Tablo 8.24 Gres Numarası ve Nüfuz Etme NLGI No. Nüfuz Etme
(ASTM Çalıştırılarak)
0 355∼385
1 310∼340
2 265∼295
3 220∼250
4 175∼205
5 130∼160
6 85∼115
● Düşme Noktası
Düşme noktası, gres numunesinin ısıtıldıkta ve sıvılaştırıldıktan sonra belirtilen delik boyutunun içinden düşmesidir.
(3) Yağlama Miktarı [1] Yağ
Yağ banyosuyla yağlama kullanılırken ve rulman, ekseni yatay olarak monte edilmişse, statik yağ seviyesi en alçak rulman yuvarlanma elemanınin ortasından olana kadar yağ eklenmelidir. Dikey millerde, yuvarlanma elemanınin %50 ila %80 ini kaplayana kadar yağ ekleyin.
解説(111-137).indd 118
解説(111-137).indd 118 2010/01/13 19:26:572010/01/13 19:26:57
119
[2] Gres
Makaralı rulman ve rulman gövdesi, gres ilgili hacimlerin yaklaşık %33 ila %50 sini teşkil edene kadar doldurulmalıdır.
Hız arttıkça sıcaklıklar artma eğiliminde olacaktır (çalkalanma yüzünden). Daha yüksek hızdaki çalışmaler aşırı gres doldurulmasına karşı daha hassas olur, yani daha yüksek dmn değerlerinde gres doldurma miktarı azaltılmalıdır.
a) İlk Gres Doldurma Miktarı
Gereken ilk gres doldurma miktarı aşağıdaki denklemlerle hesaplanır:
Bilyalı rulman:
Q=d2 5 900
,
……… （8.18）
Makaralı rulman:
Q=d2 5 350
,
……… （8.19）
burada:
Q=Gres doldurma miktarı (g) (spesifi k gres yoğunluğu=0,9) d=Rulmanın delik çapı (mm) b) Servise Eklenen Tekrar Yağlama Miktarı
Q=0 005, × ⋅D B ……… （8.20）
burada:
Q=Eklenecek gres miktarı (g) (spesifi k gres yoğunluğu=0,9) D=Rulmanın dış çapı (mm) B=İç bilezik genişliği (mm)
[3] Yağlama Aralığı
Yaklaşık 50°C de çalışan tipik bir rulmanda yağlayıcının yılda bir defa değiştirilmesi gerekir. Çalışma sıcaklığı 100°C veya üzerindeyse, iyi sıcaklık sabitliğine sabit olsa da yağlayıcının üç ayda bir, bir kereden fazla değiştirilmesi gerekir.
Yağ banyosu yağlayıcı su veya yabancı maddelerle kirlenirse, hemen değiştirilmesi gerekir.
Gresle yeniden yağlama aralığı Şekil 8.37 den hesaplanabilir.
[4] Gres Çalışma Ömrü
Tekrar yağlamanın mümkün ya da pratik olmadığı uygulamalarda, gres çalışma ömrü Formül (8.21) kullanılarak hesaplanabilir.
Aşağıdaki formül, Lityum koyulaştırıcılı ve mineral yağ bazlı bir gres kullanılarak türetilmiştir.
log L = (0,018f 0,025)T 2,77f + 6,3
−
− ……… （8.21）
burada:
L=Gres ömrü (saat) f=(Çalışma hızı) (min-1)/
(Rulman gres hız sınırı) (min-1)
f 0,25 den küçükse, f=0,25 olarak ayarlanır T=Çalışma sıcaklığı (°C)
T 30°C den küçükse, T=30 olarak ayarlanır.
解説(111-137).indd 119
解説(111-137).indd 119 2010/01/13 19:26:582010/01/13 19:26:58
120
Fıçı Makaralı Rulmanlar Konik Makaralı Rulmanlar İtme Bilyalı Rulmanlar Yağlama aralığı (saat)
Silindirik Makaralı Rulmanlar Radyal Bilyalı
Rulmanlar
Dönme hızı n=100min
-1
Şekil 8.37 Gresle yağlama aralığı
解説(111-137).indd 120
解説(111-137).indd 120 2010/01/13 19:26:592010/01/13 19:26:59
121
Tablo 8.25 Gres Özellikleri Genel adı
Özellikler
Kap Gresi Fiber Gres Alüminyum Gres
Sabun Olmayan Bazlı Gres Ca Sabun Na Sabun Al Sabun Li Sabun Ca + Na
Sabun, vs.
Li Karmaşık Sabun, vs.
Bentonit, Üre, Flor,vs.
Mineral Yağ Mineral Yağ Mineral Yağ
Mineral
Yağ Diester Yağ Silikon Yağ Mineral
Yağ Mineral Yağ Mineral Yağ
Lifl i veya tereyağı gibi
yüksek 85 170 veya daha yüksek
-20∼+70 -10∼+120 -10∼+80 -30∼
+120
+120 -30∼+140 -10∼
+130 -50∼
+200
Suya
Dayanıklılık İyi Mümkün değil
(emülsifi kasyon) İyi İyi
Mümkün değil (Na için)
İyi İyi
Mekanik
Sabitlik Leidlich İyi Leidlich İyi İyi İyi İyi
Açıklamalar emülsifi kasyondan dolayı su veya nemle kullanılamaz.
Nispeten yüksek sıcaklıkta kullanılır. bağlı olarak, iyi derecede yüksek sıcaklık, düşük sıcaklık ya da kimyasal stabilite elde edilebilir.
Açıklamalar: 1. Su veya yüksek nem riskinin bulunduğu uygulamalarda sodyum (Na) sabun koyulaştırıcılı gres kullanılamaz çünkü suyla karıştırılırlarsa emülsiyon yapıp dışarı akarlar.
2. Farklı gres markalarının karıştırılması durumunda (önerilmez), herhangi bir bozucu etki olup olmadığını belirlemek için lütfen gres imalatçısına danışın.
3. Çalışma sıcaklıklarının tabloda gösterilenlerin üzerinde olması durumunda lütfen NACHI ye danışınız.
Koyula ştırıcı Baz Y
ağı
解説(111-137).indd 121
解説(111-137).indd 121 2010/01/13 19:26:592010/01/13 19:26:59
122
● Belirli bir çalışma hızını aşan rulmanlar kontrol edilemez iç ısı oluşturmaya başlar.
● Hız sınırları rulman türleri, boyutları, yağlama sistemi, rulmanın iç tasarımı ve çalışma yüklerine göre değişir.
Buna ek olarak, hız sınırları kullanılan entegral rulman contası türüne göre değişir (conta temas bölgesinin hızına bağlı olarak).
● Hız sınırı terimi tahmin edilen, dakika başına devir olarak, rulmanların çalışma görebilir hızı anlamına gelir.
Boyut tablolarında hem gres hem de sıvı yağla yağlama hız sınırları gösterilmektedir. Yayınlanan hızı sınırlarının doğru yağlanmış, hafi f yüklü ve yatay mile monte edilmiş rulmanların çalışmasini baz aldığını unutmayın.