Kriz Yönetiminde Temel Faaliyet Alanları

Afet yönetiminde olduğu gibi hemen ertesinden gelen kriz yönetiminde de belli başlı çalışmalar ve önlemler yer almaktadır. Bu önlemler kriz öncesinde yapılması gereken çalışmalar ile kriz sonrasında yapılması gereken çalışmalar olarak iki farklı fakat birbiriyle bağlantılı bölümlerden oluşmaktadır.

3.7.1. Kriz Öncesi Çalışmalar

Kamu yönetiminde karşı karşıya kalınacak krizlerden ilk etkilenen ve bunların bertaraf edilmesinde çok farklı yönlerden katkılarda bulunarak temel rolü oynayacak olan kurum personeli olduğundan, farklı kademelerdeki kurum personeline kriz sürecine etki yönü ve potansiyeli ölçüsünde hizmet içi eğitimler başta olmak üzere, konferanslar olası krizlere ve kriz yönetimine ilişkin gerekli eğitici nitelikte faaliyetler gerçekleştirilmelidir. Eğitici nitelikteki faaliyetlerde, kamu kurumunun kendisinin ya da başka kamu kurumlarının daha önce yaşadığı krizlere ilişkin yönetim sürecinde yapılanlardan, elde edilen sonuçlardan ve sahip olunan verilerden yararlanılmalı, karşılaştırmalı analizlerin yapılarak mevcut bilgilerin sentezlenmesine imkan verilmelidir.167

Bu dönem doğal afetlerin neden olabileceği kriz ortamı oluşmadan önce olası kayıpları en aza indirebilecek ve bir bütün olarak toplumu bu tür kriz ortamlarına karşı hazırlıklı olmaya yöneltecek bir dizi faaliyetler bütününü ifade etmektedir. Kriz öncesine yönelik potansiyel risklerin tespit edildiği ve buna yönelik hazırlıklar çerçevesinde kapasite arttırıcı tedbirlerin ortaya konduğu bu dönem, kriz sonrasına yönelik başarının da belirleyicisi konumundadır.168

166 _{Törenci, a.g.e., ss.6-7}

167 _{Akdağ ve Arklan, a.g.e., ss.46-47} 168 _{Yavaş, a.g.e. , 2005, s.36}

3.7.1.1. Zarar Azaltma

Kriz yönetiminde kriz yaşanmadan önceki aşamalardan ilki olan Zarar azaltma aşamasının amaçlarını kısaca şöyle açıklayabiliriz: 169

- Zarar azaltma aşamasından sonraki aşamaların sağlıklı yürümesi için zaman tasarrufu sağlamak

- Olması muhtemel can ve mal kayıplarını en asgari düzeye indirgemek - Gelebilecek herhangi kötü olasılıkları azaltmak

- Kriz sonrasına yönelik birikim sağlamak

- Toplumun güvenlik ve sağlık hizmetine yönelik bilincini arttırmak ve bir güvenlik kültürü oluşturmak

Amacı, doğal ve insan yapısı tehlikelerin toplum üzerindeki etkilerini azaltmak için kalıcı önlemler ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşmanın başlıca yöntemi ise, risk oluşturacak kentsel gelişimi ve yapılaşmayı engellemek, oluşmuş olan mevcut risklerin ise azaltılmasını sağlamaktır. Temel uygulama yöntemi, doğal tehlikelerin belirlenip, mikro bölgeleme haritalarının hazırlanması, ayrı bir çalışma ile de kentsel risklerin araştırılarak bunların belgelenmesi ve imar planlarının bunlara uyumlu olarak yeniden düzenlenmesidir.

3.7.1.2. Önceden Hazırlık

Doğal olayların tehlikeli olaylar, dahası krize yol açabilecek doğal afetlerin insanlar ve yerleşimler açısından olumsuz etkiler doğurabilecek sonuçlarını, karşı önlemler almak suretiyle, zamanında, en uygun şekilde, en etkili organizasyon ve yöntemlerle ortadan kaldırmak, önceden hazırlık aşamasında yapılması gereken çalışmaların ana hedefini oluşturmaktadır. Zarar azaltma aşamasında alınan önlemlerle olayların durdurulması ya da önlenmesi her zaman mümkün olamayacağı için önceden hazırlık aşamasında insan canı ve malı ile ulusal servetleri afetlerin yıkıcı etkilerinden koruyacak bazı çalışmaların yürütülmesi gerekmektedir.170

169 _{Yavaş, a.g.e., 2005, s.42}

Olası bir kriz anında ortaya çıkabilecek kayıpların ve tehlikelerin giderilmesi, öncelikle tehlike ve tehdit altındaki canlıların kurtarılmasını, kayıpların bulunmasını, acil yardım ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla arama kurtarma kapasitelerinin geliştirilmesini ve sürekliliğin sağlanmasını içermektedir. Ayrıca afet sonrasında hemen başvurulacak sağlık, barınma ve günlük tüketim konularındaki ihtiyaçlar için stok oluşturma, dağıtım hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin ilkelerin belirlenmesi ve uygulamaların yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. Önceden hazırlık, bu amaçlarla hazır tutulacak eğitimli kadroların i malzemenin ve araç gerecin doğru noktalarda yerleştirilmesi işlerini de kapsamaktadır. Çok sayıda resmi, özel birim ve sivil toplum kuruluşlarının eşgüdümünü, ortaklaştırılmış eğitim ve donanımını gerekli kılmaktadır.171

3.7.2. Kriz Sonrası Çalışmalar

Kamu yönetiminin kriz yönetim sürecinde en fazla ihmale uğrama olasılığına sahip aşama kriz sonrası dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönem bir şekilde atlatıldığı için, yapılması gereken çalışmalar kamu kurumunda haddinden fazla bir rahatlama ve isteksizlik hali ortaya çıkarabilmektedir. Bu düşünce son derece yanlış bir düşünce olarak değerlendirilmektedir çünkü kriz yönetim sürecinde kriz sonrası dönem, halkla ilişkiler sürecinde değerlendirme aşamasına benzer bir yapıda değer görmektedir. Halkla ilişkiler sürecinde değerlendirme aşamasının gerçekleştirilecek olan etkinliklerin bir sonraki halkla ilişkiler faaliyetinin üzerine oturacağı zemini tayin etmesi ve araştırma aşamasına büyük katkı sağlaması gibi, kriz sonrası dönemde yapılacak olanlar da daha sonraki bir kriz yönetim sürecinde kriz öncesi döneme büyük katkılar sağlayacak, yol gösterici bir rol oynayacaktır. Bu nedenle, kriz öncesi dönemde ve kriz zamanında gösterilen özen aynı şekilde kriz sonrası dönem için de gösterilmeli, yapılması gerekenler harfiyen yerine getirilmeye çalışılmalıdır.172

171 _{Yavaş, a.g.e., 2005, ss.43-44} 172 _{Akdağ ve Arklan, a.g.e., ss.48-49}

3.7.2.1. Acil Müdahale

Krizden hemen sonra hasarlı yapılar, can ve mal kayıpları belirlenmeli, buralara gerekli yardımların yönlendirilmesi sağlanmalıdır. Bu nedenle yerel- bölgesel-ulusal seviyelerde etkili ve kesintisiz bir haberleşme ve doğru bilgi aktarımı çok büyük önem taşımaktadır. Tüm müdahale çalışmalarının birbiri ile uyumlu bir şekilde yönetimi bu iletişim sayesinde yerine getirilecektir. Diğer taraftan kurtarma, enkaz kaldırma, tıbbi yardım, ulaşım ve barınma gibi ihtiyaçların sağlanmasına yönelik faaliyetlerin yönetilmesi, etkin ve verimli bir müdahale ile mümkündür. Ayrıca afet konusunda kamuoyu ve medyanın doğru bir şekilde bilgilendirilmesi konusu da ele alınması gereken önemli bir konudur. Yukarıdaki işlerin yapılabilmesi için ise güçlü bir ekonomik yapı, tüm sistemin öncelikli konusudur.173

3.7.2.2. İyileştirme ve Yeniden Yapılanma

Artık yeni bir anlayış çerçevesinde iyileştirme, yerel ekonomik canlılığın yeniden kazanılması, altyapının geliştirilmesi, sanayinin ve ticaretin desteklenmesi, toplumun eğitimi ve iş gücünün katma değerinin yükseltilmesi, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin sağlanarak toplumun olası bir yeni kriz durumu karşısında kendi başına daha dirençli kılınmasıdır. Bu anlayışın en önemli katkısı ise krizin neden olduğu psikolojik şokun en kısa sürede atlatılmasına yardımcı olmaktır.174