Video ve Fotoğraf Sanatı

Fotoğraf, kamera aracılığı ile ışığı hassas bir yüzey üzerine kaydederek görüntü oluştururken aynı zamanda sanatçısının çektiği kareyi, estetik bir kaygı ile çekmesiyle fotoğraf sanatı oluşmaktadır. Bu teknolojik gelişme sanat dünyasında özellikle ressamlar tarafından bir yandan sevilmiş bir yandan çok eleştirilmiştir. İcadından yaklaşık 30 yıl sonrasında ticari bir işlev kazanmıştır. Bazı sanatçılar resmin yerini dolduracağını düşünürken, bazı sanatçılar destekleyici olarak kullanılabilirliğini düşünmüştür. Nihayetinde burjuva portre resim yerine artık fotoğraf çekinmeye başlamıştır. Fotoğraf çekenin çekmiş olduğu kareler sonucu gerçeklik net bir şekilde yakalanabilmektedir. Bu durum belki de ressamların biraz daha özgünleşmesi, gerçekçi resimden başka bir yolculuğa çıkmaları için önemli bir adımdır. O hâlde artık gerçekçi resim dışına çıkmalı, bambaşka bir yol bulmalıdır. Bu durum empresyonist sanatçılarla birlikte yeni bir dönemin başladığının müjdecisidir. Bundan çok daha sonrasında hareketli fotoğraf görüntüleri yani video kullanılmaya başlanacaktır. Tabii gelişen teknolojik ilerlemeler ve gelişmelere sanatçıların da uzak durması beklenmemelidir. Bu durum ileride XXI. yüzyıl sanat akımlarını beraberinde getirecektir. Fotoğraf sanatı, kendi içinde bir sanat alanı oluşturmasının yanında pek çok sanatçıyı ve sanat akımının gelişiminde de etkin rol oynamıştır. Tabii bu durumda ‘Çekilen her kare sanatsal bir fotoğraf mıdır?’ sorunsalını beraberinde getirmiştir. Bugün baktığımızda neredeyse fotoğraf makinası olmayan hiçbir aile kalmamış gibidir ki telefonlarımız bile artık bu işlevi görmektedir. Günümüzde fotoğrafçılık; düğün fotoğrafçılığı, savaş fotoğrafçılığı, vahşi

hayvan fotoğrafçılığı gibi daha pek çok alana ayrılmaktadır. Örneğin Ara Güler “Fotoğraflarıyla, hikâyeleriyle, yaşamı ve dünyayla Ara Güler olan meselesiyle sıra dışı bir kişiliktir. Onun için insan her şeydir; hem çektiği fotoğraflarda, hem de yaşamın kendisinde. Meslektaşları manzara fotoğraflarının peşinden giderken, o, yaşamın gerçekliğini negatifleri üzerine aktarmaktaydı. Biryandan ‘belgeciyim’, ‘foto muhabiriyim’ derken, diğer yandan da ince bir görüsün bir ürünü olan fotoğraflarını tüm insanlığa sunar. Ve en önemlisi sanatçıların bu dünyayı kurduğuna, yaşamı da katlanılır kıldığına inanmıştır Ara Güler. Bu yüzden hem ülkemizden hem de dünyadan birçok ünlü sanatçının peşine düşmüş yaşamının önemli bir kısmında onları fotoğraflamıştır.” (Akoğul, 2009, s. 19).

Cüneyt Özdemir ve Sedef Kabaş gibi sunucuların gerçekleştirmiş olduğu programlara konuk olan Ara Güler, Salvador Dali, Picasso ile anılarını anlatmıştır. ‘Tanımadan zevk duyacağım, ben bu adamı tanıdım dediğim zaman ses verecek tek adam Picasso’dur. Bunların hepsi birbirinden değerlidir. Bu adamları görmüş Türk yoktur mesela.’ diyen sanatçının röportajları oldukça ilgi çekicidir. Kendi de sıra dışı kişiliğe sahip olan fotoğraf sanatçısı çektiği sanatçıların dışında halktan, sıradan bireylerin de olduğu kareleri ile göz doldurmaktadır. Çektiği fotoğraflar incelendiğinde insana, bireye değer veren bir sanatçı olduğu açıkça anlaşılmaktadır. Her çektiği kareyi öncelikle kendisi için çeken sanatçı dünya fotoğrafçısı olarak kendini tanıtmıştır.

Tabii ki burada aranması gereken sanatçının özgün ve kişisel yorumu ile kaydedilip geleceğe taşınmış olan, estetik bir değer taşıyan görüntüler olmasıdır. Bu görüntüyü oluştururken deklanşöre basmakla bitmez iş, çünkü gelen ışık miktarı, ışık parlaması, renk, kontrast farklılıkları, paralaks hatası, lens seçimi, film seçimi ve gren gibi daha pek çok değişken vardır ve fotoğrafçı bunların hepsini öngörüp bilinçli olarak fotoğraf çekmelidir. “Fotoğrafçılıkta fotoğraf makinasının nasıl çalıştığını öğrenmek önemlidir; ancak, daha da önemli olan, bakmaktan çok, görmeyi ve görüleni anlamayı öğrenmektir.” (Hedgecoe, 2008, s. 6). 1960’lı yıllardaki deneysel video sanatı, günümüz sanatında bir enstalasyon ya da performans sanatının parçası şeklinde müze ve galerilerde yerini almaktadır. Video sanatı ile oluşturulan sanat yapıtı izleyici için daha kolay anlaşılabilir bir yol şeklini almıştır. Bu sayede izleyici hayal ettiklerini görüntülerde gözlemlemiştir. Tabii bu da başka bir sorunsalı yanında getirmiştir. Sanatçı ne anlatmak istemiştir? Bu videoyu neden çekmiştir? İzleyicinin videoyu anlayabilmesi ve dahası onu yorumlayabilmesi ancak onun entelektüel bir çabayı beraberinde getirmesi ile mümkün olacaktır. Hiç şüphesiz sanatsal bir fotoğraf ya da videonun verdiği estetik haz izleyicinin görsel yetenekleri, kültürü ve entelektüel seviyesi ile sınırlı olacaktır.

“Tüm hayvanların ortak lisanlarını ve şiirsel duyarlılıklarını araştırırken, bir zamanlar insanların hayvanlarla uyum içinde var oldukları ortak zemini tekrardan keşfetmeye çalışıyorum. Fotoğraflar başlangıcı ve sonu olmayan, orada veya burada var olmayan, geçmiş ve geleceği olmayan bir dünyayı anlatıyor.” (Göktan, Gregory Colbert: 'Kül ve Kar', 2012). Şeklinde ifade eden Kanadalı fotoğrafçı Gregory Colbert, İnsanlar ve hayvanların ahenk içinde yaşadıkları dünyaya duyduğu özlemini ve inancını ‘Kül ve Kar’ adlı projesi ile izleyiciye sunmuş ve büyük beğeni elde etmiştir. “Colbert şöyle der; ‘Bir balinayla suya girdiğinizde, onun sizi yiyip yemeyeceğini düşünmezsiniz, bu deneyiminin kendisi çok güzel bir şekilde şaşırtıcıdır.’ Bu sözleriyle, insanların korkularını yeniden gözden

geçirmeleri gerektiğini vurgularken, kısaca çalışmasının amacını da özetlemiş olur. Onun insanlarla hayvanlar arasındaki muhteşem uyumu konu aldığı fotoğrafları, bir yandan çevremizle olan ilişkimizi sorgulamamızı sağlarken diğer yandan da bize günümüzde hissetmesi zor olan bir duyguyu yaşatmaktadır; mutlak huzur!” (Göktan, "Gregory Colbert: 'Kül ve Kar'", 2007, s. 20).

Fotoğraf sanatı günümüzde çok başka alanlara kaymaya başlamıştır bile örneğin Alexander Koshelkov, Photoshop' u kullanarak internetten bulduğu bazı görsellerle yepyeni bir estetik bir görsel sunmaktadır. Belki de bir anlam da bilgisayarla resim yapmak denmesi mümkündür.

Resim 4.46 Alexander Koshelkov, Uçan Gemi, Adobe Photoshop Wallpaper, 6400x3600 Yüksek Çözünürlük, 2013.