Verilerin Toplanması

İlkokullarda öğrencilerin teneffüslerde yaptıkları etkinliklerin incelenmesi ve geliştirilmesine yönelik öneriler bulmak amacıyla verilerin toplanma süreci, araştırmada yer alan alt problemlere ilişkin olarak yapılan işlemler uygulama öncesi, ve uygulama sonrası olmak üzere iki alt başlık altında sunulmuştur.

Uygulama öncesinde yapılan işlemler basamaklar halinde aşağıda verilmiştir.

1. Uygulamanın yapılacağı okul ve kullanılacak anket için gerekli izinlerin

alınması

2. Uygulama yapılacak mevcut alanların ve oyun türlerinin belirlenmesi

3. Öğretmenler tarafından anekdot kayıt formlarının ve gözlem formlarının

doldurulması ( 10.01.2019-07.02.2019)

4. Öğretmenlere anketlerin uygulanması (10.01.2019-10.02.2019) 5. Gürültü düzeylerinin ölçülmesi (11.02.2019-11.03.2019)

Uygulama öncesinde, uygulamanın yapılacağı okul ve kullanılacak anket ile ilgili gerekli izinler alınmıştır (Ek 4). Uygulamanın yapılacağı yerlerin mevcut durumları tespit edilmiştir. Okul koridorlarında ve bahçesinde öğrencilerin teneffüslerde vakit geçirmelerine olanak sağlayacak aktivite alanlarının bulunmadığı görülmüştür. Okul koridorlarına ve bahçesine yapılabilecek uygulamalar ile ilgili araştırmalar yapılmış ve okul yöneticilerinin de fikirleri alınarak oyun türleri belirlenmiştir. Koridorların ölçülerine uygun oyun alanları tasarlanmıştır. Okul bahçesine ise seksek, köşe kapmaca gibi daha geleneksel oyunların uygulanması düşünülmüştür. Yine okul bahçesinin kullanım açısından en uygun olan bölümüne voleybol sahası yapılması tasarlanmıştır. Uygulama öncesi okulun mevcut durumları Şekil 3 ve Şekil 4’te görülmektedir.

Şekil 4. Uygulama Öncesi Okul Bahçesinin Fotoğrafları

Uygulama öncesinde veriler, çocukların teneffüsleri ne şekilde değerlendirdiklerini tespit etmek amacıyla dört haftalık süreçte ilkokulda görevli öğretmenler tarafından yapılan gözlemler sonucunda anekdot kayıt formları ve gözlem formları kullanılarak toplanmıştır. Gözlemler öğretmenlerin nöbet tuttukları günlerde yapılmıştır. Öğretmenler, teneffüs ya da öğle arası zaman dilimlerinden hangisini gözlemleyeceklerini kendileri belirlemiştir. Gözlemler yapılırken, çocukların gözlem yapıldığını hissetmemeleri için öğretmenler gerekli özeni göstermiştir.

Okul bahçesi ve koridorlar için tasarlanan oyun alanları uygulanmadan önce, öğrenciler için teneffüsün önemini, teneffüslerde kullanılan alanlar ve nitelikleri, öğrencilerin yaptıkları faaliyetler ve bu faaliyetlerin öğrenci davranışlarına olan etkilerini belirlemek amacıyla dört haftalık süre boyunca nöbetçi sınıf öğretmenleri ve müdür yardımcıları tarafından 40 adet anket doldurulmuştur.

Araştırma kapsamında; uygulama öncesinde gürültü düzeyleri ölçümleri araştırmacı tarafından koridorlar ve okul bahçesinde bir ay süresince yapılmıştır. Ölçümler teneffüs ve öğle arasındaki kullanım yoğunluklarını yansıtması amacıyla, her noktadan farklı zaman dilimlerinde ve yönetmelikte belirtilen saat aralığında yapılmıştır. Ölçüm yapılan günler rastgele seçilmiştir. Dış mekan ölçümleri havanın

yağışlı, rüzgarlı olmadığı zamanlarda ölçülmüştür. İç mekan ölçümleri yapılırken, pencerelerin kapalı olmasına dikkat edilmiştir. Her bir nokta için bir dakikalık ölçüm sonuçları alınmıştır. Bir dakikalık ölçüm sonucunda Leq (eşdeğer gürültü seviyesi) değeri dikkate alınmıştır. Ölçümler, her bir ölçüm noktasından bir dakikalık süre boyunca yapılmıştır. Ölçümler, teneffüs aralarında ve öğle arasında, belirlenmiş noktalarda gerçekleştirilmiştir. Şekil 5’te gürültü ölçümü sırasında çekilmiş bir fotoğraf yer almaktadır.

Şekil 5. Gürültü Ölçümü Sırasında Çekilmiş Fotoğraf

Gürültü ölçümünde aşağıda yer alan hususlara dikkat edilmiştir.

• Ölçüm yapmadan önce, ölçüm yapılacak ortamdaki gürültü kaynakları, yansıtıcı yüzeyler ve ölçüm konumu bir kroki üzerine işlenmiştir.

• Ölçüm donanım öğelerinin marka, tip ve seri numaraları kayıt edilmelidir. Ayrıca, kullanılan mikrofonun ölçüm özellikleri ya da karakteristiği bilinmelidir.

• Ses düzeyi ölçer, ölçüm yapan kişiden kol boyu uzaklıkta hareket ettirilmeden tutulmalıdır. Böylelikle ölçülen ses alanına vücudun etkisi en az düzeyde tutulmuş olacaktır.

• Mikrofon yerden bir buçuk metre yüksekte ve yansıtıcı yüzeylerden uzakta bulunmalıdır.

• Ses Düzeyi Ölçer’in titreşimden, manyetik alanlardan, yüksek sıcaklıktan, tozlu ortamlardan uzak tutulmasına özen gösterilmelidir.

• Ölçüm konumu belirlenirken ilgili standartlara ve yönetmeliklere uyulmalıdır. • Ölçüm yapılan ortam hafif rüzgarlı bile olsa ölçümleri etkileyebilmektedir. Açık havada ve hava akışı içinde ölçüm alınırken, mikrofon üzerinde özel muhafazasının takılı olması gerekmektedir.

• Ses düzeyi ölçer ayaklık üzerine monte edilerek ölçümler yapılacaksa, zeminin titreşimsiz olmasına dikkat edilmelidir. Titreşim etkisinde kalan mikrofonlar, ölçülecek gürültü ile ilgisiz sinyaller üreterek hatalı ölçüme neden olabilmektedir. • Gürültü ölçümünden önce ve ölçümler tamamlandıktan sonra ortamdaki arka plan gürültüsü ölçülerek kontrol edilmelidir.

• Eğer ölçülen düzeyler ile arka plan gürültüsü arasındaki fark 10 dB’den fazla ise herhangi bir işlem yapmaya gerek bulunmamaktadır.

• Bu fark 10 dB’den az ise, desibel çıkarma işlemi ile ölçülen düzeyleri arka plan gürültüsünden arındırmak gerekmektedir.

• Cihazlar kullanılmadan evvel batarya durumu kontrol edilmeli, uzun süre kullanılmayacaksa pilleri muhakkak sökülmelidir.

• Cihazlar çarpmalara ve düşürmeye karşı hassasiyetle korunmalıdır.

Uygulama öncesinde gürültü ile ilgili tarih, ölçüm yeri, ölçüm zamanı ve ölçülen değer ile ilgili tablo aşağıda gösterilmiştir.

Tablo 2. Uygulama Öncesi Gürültü Düzeyleri

Tarih Ölçüm Yeri Ölçüm Zamanı Ölçüm Değeri

11.02.2019 (Hava yağışlı olduğu için

bahçede ölçüm yapılmamıştır)

1.Kat Koridor 1.Teneffüs 85,6 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 88,1 dB 1.Kat Koridor 2.Teneffüs 88,0 dB Zemin Kat 3.Teneffüs 88,8 dB 2.Kat Koridor 3.Teneffüs 85,4 dB Bodrum Kat Öğle Arası 89,3 dB Zemin Kat Öğle Arası 87,3 dB 1.Kat Koridor Öğle Arası 77,3 dB Zemin Kat Son teneffüs 86,7 dB

12.02.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 81,0 db 1.Kat Koridor 2.Teneffüs 84,5 dB Zemin Kat 3.Teneffüs 82,5 dB 1.Kat Koridor Son teneffüs 84,5 dB 2.Kat Koridor Son teneffüs 83,0 dB

14.02.2019 Zemin Kat 1.Teneffüs 87,5 dB

1.Kat Koridor 2.Teneffüs 88,7 dB

15.02.2019

Zemin Kat 2.Teneffüs 81,7 dB Ön Bahçe 2.Teneffüs 78,5 dB Bodrum Kat 3.Teneffüs 83,5 dB 1.Kat Koridor Son teneffüs 84,9 dB

18.02.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 87,8 dB 1.Kat Koridor 1.Teneffüs 81,8 dB Arka Bahçe 2.Teneffüs 81,7 dB 2.Kat Koridor 2.Teneffüs 82,5 dB Ön Bahçe Öğle Arası 78,0 dB Arka Bahçe Öğle Arası 81,6 dB Zemin Kat Öğle Arası 87,9 dB 1.Kat Koridor Öğle Arası 86,5 dB Zemin Kat Son teneffüs 84,8 dB Bodrum Kat Son teneffüs 92,8 dB

19.02.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 85,2 dB 1.Kat Koridor 2.Teneffüs 84,6 dB 2.Kat Koridor 3.Teneffüs 82,9 dB Ön Bahçe Öğle Arası 77,9 dB Arka Bahçe Öğle Arası 80,5 dB

Tablo 2 Devamı. Uygulama Öncesi Gürültü Düzeyleri

Tarih Ölçüm Yeri Ölçüm Zamanı Ölçüm Değeri

20.02.2019

Ön Bahçe 1.Teneffüs 77,7 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 86,4 dB 2.Kat Koridor 3.Teneffüs 83,1 dB 1.Kat Koridor Öğle Arası 86,2 dB Zemin Kat Öğle Arası 90,1 dB Arka Bahçe Son teneffüs 77,8 dB 1.Kat Koridor Son teneffüs 86,0 dB

25.02.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 83,1 dB 1.Kat Koridor 1.Teneffüs 82,3 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 88,1 dB Arka Bahçe 2.Teneffüs 77,7 dB Bodrum Kat 2.Teneffüs 81,1 dB 2.Kat Koridor 3.Teneffüs 82,1 dB

27.02.2019

2.Kat Koridor 1.Teneffüs 82,0 dB Ön Bahçe 2.Teneffüs 78,3 dB Bodrum Kat Öğle Arası 90,0 dB 1.Kat Koridor Son teneffüs 84,2 dB

04.03.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 88,2 dB 2.Kat Koridor 2.Teneffüs 83,1 dB Arka Bahçe 3.Teneffüs 76,4 dB Zemin Kat Öğle Arası 88,9 dB 1.Kat Koridor Son teneffüs 85,3 dB

06.03.2019

Arka Bahçe 1.Teneffüs 75,4 dB 2.Kat Koridor 3.Teneffüs 82,3 dB Ön Bahçe Öğle Arası 79,8 dB Zemin Kat Son teneffüs 88,5 dB

11.03.2019

1.Kat Koridor 1.Teneffüs 83,7 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 89,8 dB Ön Bahçe Öğle Arası 79,9 dB Arka Bahçe Öğle Arası 76,9 dB

• Ölçüm alınmadan önce cihazın kalibrasyonu yapılmalıdır. Kalibrasyon; bir ölçü aleti veya ölçme sisteminin gösterdiği veya bir ölçüt/ölçeğin ifade ettiği değerler ile ölçülenin bilinen değerleri arasındaki ilişkinin belli koşullar altında belirlenmesi için

yapılan işlemler dizisidir. Uzunluk, ağırlık, sertlik, elektrik direnç vb. gibi herhangi büyüklüklerin ölçümlerini yapan aletlerin kabul edilen bir ölçüte göre ayarlarının yapılması ve hata sınırlarının belirlenmesi olarak anlaşılmaktadır (Güler ve Çobanoğlu 1994, Şahinkaya 2005, Keskin 2008, Anonim 2020). Ölçümler, yönetmelikte belirtilen saatlere göre gündüz 07.00’dan 19.00’a kadar olan 12 saatlik zaman diliminde gerçekleştirilmiştir.

Uygulama süreci (01.04.2019-15.05.2019)

İlkokulun yöneticilerinin de katkılarıyla belirlenen oyunlar 7 hafta süresince okul bahçesi ve koridorlarına uygulanmıştır. Okul bahçesinin ön bölümüne öğrencilerin teneffüslerde zaman geçirebilecekleri farklı şekillerde seksek çizimleri, köşe kapmaca ve fasulye torbası atma oyun alanı uygulamaları yapılmıştır. Ön bahçe uygulamaları için geleneksel oyunlar tercih edilmiştir. Okul bahçesinin arka bölümünde voleybol sahası uygulaması yapılmıştır. Voleybol sahasının ölçüleri mini voleybol sahası ölçülerine göre yapılmıştır. Okul koridorlarına ise oyun parkurları uygulaması yapılmıştır. Parkurların ölçüleri ve şekilleri katlara göre farklılık göstermektedir. Oyun parkurları planlanırken öğrencilerin hem fiziksel aktiviteler yaparak enerjilerini atmalarını hem de davranışlarını olumlu yönde etkilemelerini sağlama amacı güdülmüştür. Ayrıca parkurlarda Türkçe ve Matematik ders kazanımlarını destekleyici alanlarda yer almaktadır. Çocuklara kullanım şeklini aktarmak amacıyla oyun alanlarının etkin kullanımına ilişkin gerekli eğitimler, öğretmenlere verilmiştir.

Şekil 8. Zemin Kat Koridoruna Çizilen Oyunlar

Uygulama sonrasında yapılan işlemler basamaklar halinde aşağıda verilmiştir. 1. Anekdot kayıt formlarının ve gözlem formlarının doldurulması

( 29.05.2019-07.06.2019)

2. Öğretmenlere anketlerin uygulanması (10.05.2019-10.06.2019) 3. Gürültü düzeylerinin ölçülmesi (07.05.2019-07.06.2019)

Uygulama süreci sonrasında yine aynı öğretmenler tarafından dört haftalık süreç boyunca teneffüslerde ve öğle arasında yapılan gözlemler neticesinde anektod kayıt formları ve gözlem formları kullanılarak veriler toplanmıştır. Uygulama sonrasında dört haftalık süre boyunca yine aynı kişiler tarafından 40 adet anket doldurulmuştur.

Araştırma kapsamında; uygulama sonrasında gürültü düzeyleri ölçümleri araştırmacı tarafından koridorlar ve okul bahçesinde bir ay süresince yapılmıştır. Ölçümler yönetmelikte belirtilen saat aralığında rastgele belirlenen günlerde gürültü ölçümü için gerekli hususlar dikkate alınarak yapılmıştır. Uygulama sonrası gürültü düzeyleri Tablo 3’te gösterilmiştir.

Tablo 3. Uygulama Sonrası Gürültü Düzeyleri

Tarih Ölçüm Yeri Ölçüm Zamanı Ölçüm Değeri

07.05.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 79,2 dB 1.Kat Koridor 2.Teneffüs 79,6 dB Ön Bahçe 3.Teneffüs 77,2 dB Bodrum Kat Öğle Arası 88,2 dB 2.Kat Koridor Son teneffüs 77,3 dB

08.05.2019

Arka Bahçe 1.Teneffüs 80,1 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 82,7 dB 1.Kat Koridor 2.Teneffüs 84,2 dB Ön Bahçe Son teneffüs 74,3 dB

13.05.2019

2.Kat Koridor 1.Teneffüs 81,6 dB 1.Kat Koridor 1.Teneffüs 80,2 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 81,1 dB Bodrum Kat 2.Teneffüs 86,2 dB Zemin Kat Öğle Arası 81,7 dB Ön Bahçe 3.Teneffüs 74,7 dB

15.05.2019

2.Kat Koridor 1.Teneffüs 79,9 dB 1.Kat Koridor 2.Teneffüs 78,9 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 80,9 dB Bodrum Kat Öğle Arası 85,1 dB Zemin Kat Son teneffüs 81,0 dB Ön Bahçe Son teneffüs 73,9 dB

21.05.2019

Zemin Kat 2. Teneffüs 82,7 dB Arka Bahçe 2. Teneffüs 78,8 dB 1.Kat Koridor 3. Teneffüs 80,5 dB 2.Kat Koridor Öğle Arası 81,7 dB

22.05.2019 (Hava yağmurlu olduğu

için bahçede ölçüm yapılmamıştır)

2.Kat Koridor 1.Teneffüs 82,4 dB 1.Kat Koridor 1.Teneffüs 81,8 dB Bodrum Kat 2. Teneffüs 85,4 dB Zemin Kat 3. Teneffüs 79,9 dB 2.Kat Koridor Öğle Arası 78,7 dB Zemin Kat Son teneffüs 80,1 dB

Tablo 3 Devamı. Uygulama Sonrası Gürültü Düzeyleri

Tarih Ölçüm Yeri Ölçüm Zamanı Ölçüm Değeri

23.05.2019

2.Kat Koridor 1.Teneffüs 77,8 dB Zemin Kat 1.Teneffüs 81,0 dB 1.Kat Koridor 2. Teneffüs 82,9 dB Ön Bahçe Öğle Arası 74,0 dB Arka Bahçe Öğle Arası 75,3 dB Bodrum Kat Son teneffüs 86,2 dB Ön Bahçe Son teneffüs 75,4 dB

27.05.2019

1.Kat Koridor 1.Teneffüs 81,7 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 86,8 dB Ön Bahçe Öğle Arası 78,9 dB Arka Bahçe Öğle Arası 75,9 dB

30.05.2019

Arka Bahçe 1.Teneffüs 79,1 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 81,5 dB 1.Kat Koridor 2.Teneffüs 83,1 dB Ön Bahçe Son teneffüs 74,3 dB

03.06.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 86,3 dB 2.Kat Koridor 2.Teneffüs 82,1 dB Arka Bahçe 3.Teneffüs 74,4 dB Zemin Kat Öğle Arası 87,9 dB 1.Kat Koridor Son teneffüs 83,2 dB

05.06.2019

Zemin Kat 1.Teneffüs 81,1 dB 1.Kat Koridor 1.Teneffüs 81,3 dB Zemin Kat 2.Teneffüs 84,1 dB Arka Bahçe 2.Teneffüs 76,7 dB Bodrum Kat 2.Teneffüs 81,2 dB 2.Kat Koridor 3.Teneffüs 81,1 dB

07.06.2019

Zemin Kat 2. Teneffüs 81,5 dB Arka Bahçe 2. Teneffüs 77,6 dB 1.Kat Koridor 3. Teneffüs 80,6 dB 2.Kat Koridor Öğle Arası 80,3 dB