Verilerin Toplanması

Nitel araştırma sürecinde bir dizi faaliyetler bulunmaktadır. Veri toplama döngüsü olarak adlandırılan bu faaliyetler: araştırmanın veya kişinin belirlenmesi, erişimin sağlanması ve uyumun oluşturulması, amaçlı örnekleme yapılması, veri toplama, verilerin kaydı, alan sorunlarının çözümü ve verilerin saklanmasından oluşur (Creswell, 2013/2015: 146). Yapılan alan araştırmasında elde edilen verileri içeren bir soru havuzu oluşturulmuştur. Oluşturulan bu soru havuzu çalışma grubu içersinde yer alan üç otelin yetkilisine verilerek, yazılı olarak cevaplamaları istenmiştir. Yapılan bu birinci pilot uygulamada sorular üç bölümden oluşmuştur: beşli likert ölçeğinin kullanıldığı kesin soruların bulunduğu birinci bölüm, açık

uçlu soruların kullanıldığı ikinci bölüm ve araştırma grubuna dahil olan otel ile yöneticilerin demografik bilgilerinin (otelin yıldızı, oda sayısı, yatak sayısı, personel sayısı, vb; araştırmaya cevap veren kişinin yaş, meslek, eğitim, vb) yer aldığı üçüncü bölüm. Yapılan değerlendirmede, likert ölçeği kullanılan sorulara verilen cevapların yöneticilerin düşüncelerini yeterince yansıtmayacağı ve açık uçlu sorulardan daha fazla kullanılabilecek veri elde edileceği anlaşılmıştır.

Bunun üzerine açık uçlu soruların sayısı artırıldığı yeni bir anket formu hazırlanmıştır. Hazırlanan bu ikinci anket formu yine aynı katılımcılara doldurulmaları için verilmiştir. Birinci bölümde yer alan açık uçlu sorulardan rakiplerle ilgili olan sorulara katılımcıların cevap vermediği görülmüştür. Bu sorular listeden çıkarılarak yeni bir anket formu hazırlanmıştır. Hazırlanan bu anket formu, nitel araştırmalar ve açık uçlu sorular konusunda çalışmaları olan bir uzmana incelemesi için verilmiştir. Uzmanın önerisi ile açık uçlu sorular genelden özele doğru sıralanarak, anket formuna son şekli verilmiş ve çalışma grubuna uygulanmaya başlanmıştır. Şekil 3.1.’de araştırma sırasında oluşan araştırma deseni görülmektedir.

Fenomeneloji araştırmalarında, katılımcılarla yarı yapılandırılmış sözlü görüşmeler yapılması, bu görüşmelerin kaydedilmesi ve yazılı metine dönüştürülmesinin önemli olduğu belirtilmektedir. Bununla birlikte, araştırmalarda, katılımcıların yaşamış oldukları deneyim ve tecrübeleri detaylı bir şekilde yazmaları da önemlidir (Baş ve Akturan, 2013: 91). Çalışma grubu içerisinde yer alan otellere gidilerek oluşturulan anket formunu yetkili kişilerin doldurmaları istenmiştir. Uygulamanın ilk yapıldığı katılımcı, soruları sırasıyla cevaplarken ön görülen görüşme süresini (45 dakika) geçtiği ve toplantıya gitmesi gerektiği için kalan soruları daha sonra doldurabileceğini belirtmiştir. İki gün içerisinde ziyaret edilen çalışma grubunda bulunan 10 işletmede, yetkililer anketi hemen dolduramayacaklarını, müsait oldukları bir zaman doldurabileceklerini, doldurulduktan sonra alınmasını istemişlerdir. On gün içerisinde bu oteller üçer defa ziyaret edilerek anketin doldurulup doldurulmadığı sorulmuştur. Bunlardan sadece dört işletmeden geri dönüş sağlanabilmiştir. Diğer işletmelerden ise, anketi ilgili kişilerin doldurmalarından sonra araştırmacının aranacağı bilgisi verilmiştir.

Şekil 3.1. Araştırma Sürecinde Oluşan Araştırma Deseni Çalışma alanın coğrafi olarak

sınırının belirlenmesi

Araştırma probleminin belirlenmesi

Alan araştırması yapılarak, katılımcılara sorulabilecek soru

havuzunun oluşturulması Çalışmaya dahil edilecek

işletmelerin ve bu işletmelerde görüşülecek kişilerin belirlenmesi

Pilot uygulamaya katılacak olan işletmelerin ve katılımcıların

belirlenmesi

Soru havuzundan seçilen derecelendirmeli ve açık uçlu soruların pilot uygulama için

seçilmesi

Pilot uygulama için seçilen üç işletmede 1. Uygulamanın yapılması

Birinci Pilot uygulama sorularına katılımcıların verdikleri cevapların incelenmesi; yeterli veri sağlamadığı için derecelendirmeleri soruların çıkarılması ve açık uçlu sorulardan oluşan ikinci

bir soru formunun hazırlanması ve tekrar uygulama yapılması İkinci pilot uygulamanın incelenmesi, katılımcıların cevap vermek istemedikleri rakiplerle ilgili soruların çıkarılması, açık uçlu

sorulardan oluşan anket formunun tekrar hazırlanması

Hazırlanan anket formu ve soruların sıralaması ile ilgili uzman görüşü alınması ve anket formuna son şeklinin verilmesi. Araştırma için katılımcılarla

görüşülmeye başlanması Katılımcılarla yapılan ilk görüşmelerde,

katılımcıların araştırma sorularına yazılı olarak cevap vermede isteksiz olduklarının anlaşılması ve

diğer katılımcılarla mülakat yapılarak veri toplanmaya karar verilmesi

Toplanan ilk verilerin incelenmeye başlanması, katılımcılara sorulacak ilave

soruların tespit edilmesi,

Katılımcılardan toplanan verilerin karşılaştırılmasında, oda sayısı düşük olan

katılımcıların araştırmaya yeterli katkı sağlamadığının anlaşılması, katılımcı listesine 70

oda ve üzeri sınırlandırmasının getirilmesi

Katılımcıların vermiş olduğu cevaplarda tekrarların başlaması ve görüşme yapılacak katılımcı sayısının da azalması nedeniyle görüşmelere son verilmesi

Uygulamanın üçüncü gününden itibaren, çalışma grubunda ziyaret edilen işletmelerde anket formunda belirtilen açık uçlu sorular, mülakat tekniği ile katılımcılara sözlü olarak sorulmuş ve görüşmeler katılımcıların onayı alınarak ses kaydı yapılmak suretiyle kayıt altına alınmıştır. Yapılan kayıtlar aynı gün veya sonraki birkaç gün içerisinde, katılımcıların sözleri ve ifadeleri, cümle yapıları değiştirilmeden araştırmacı tarafından yazılı metin haline getirilmiştir.

Görüşmelerden sonra yapılan kontrollerde, yapılan 27 görüşmeden sadece bir tanesinin kayıtta başarısız olduğu anlaşılmış, ilgili görüşmenin yapıldığı gün vakit geçirilmeden alınan notlarda kullanılarak metin haline dönüştürülmüştür. Yapılan görüşmelerde, katılımcıların verdiği cevaplarda daha fazla açıklama yapabilmeleri için ilave sorularda yöneltilmiş, böylelikle daha fazla ve detaylı veri alınmıştır. Yapılan görüşmelerde tekrarlar başladığı ve çalışma grubunda görüşmeyi kabul eden işletme sayısı da azaldığı için görüşmeler sonlandırılmıştır. Tez danışmanın onayı ile pilot uygulama yapılan üç katılımcıdan, çalışmaya yeterli veriye sahip olan iki tanesi de çalışmaya dahil edilmiştir. Sonuç olarak yapılan tez araştırmasında 7 işletmeden yazılı olarak, 27 işletmeden ise görüşme ses kayıtları yapılarak veri toplanmıştır.