Bu bölümde nicel ve nitel verilerin analizinde kullanılacak aşamalar ve analizin nasıl gerçekleştiği yer almaktadır.
3.10.1. Nicel Verilerin Analizi
Araştırmaya katılan ebeveynlerin, öğretmen ve okula yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla “Ebeveyn İçin Öğretmen ve Okula Yönelik Görüş Formu” ebeveyn aile katılım etkinliklerini değerlendirmek amacıyla “Ebeveyn İçin Aile Katılımını Değerlendirme Formu” unda yer alan veriler SPSS programına aktarılarak amaca uygun olarak çözümlenmiştir.
Deney ve kontrol grubunda yer alan ebeveynlerin “Ebeveyn İçin Öğretmen ve Okula Yönelik Görüş Formu” , “Ebeveyn İçin Aile Katılımını Değerlendirme Formu” ön test puanlarının ve son test puanlarının karşılaştırılması amacıyla Kruskall Wallis testi kullanılmıştır. Kruskall Wallis testi, az sayıda denekten oluşan (n<30) tek faktörlü gruplar arası deneysel çalışmalarda grupların bir değişkene ait puanları arasında gözlenen farkın anlamlılığını test etmede kullanılmaktadır. Parametrik bir test olan tek yönlü ANOVA’nın normallik varsayımının karşılanmadığı durumlarda Kruskall Wallis testi önerilmektedir (Büyüköztük, 2006: 159).
Deney ve kontrol grubunda yer alan ebeveynlerin “ Ebeveyn İçin Öğretmen ve Okula Yönelik Görüş Formu”, “Ebeveyn İçin Aile Katılımını Değerlendirme Formu” nun ön test- son test puanlarının karşılaştırılması amacıyla t testinin nonparametrik (parametrik olmayan) karşılığı olan Wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılmıştır. Wilcoxon işaretli sıralar testi, ilişkili iki ölçüm setine ait puanlar arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla, deneklerin fark puanlarının normal dağılım göstermediği durumlarda kullanılmaktadır ve az denekli yürütülen gruptaki (n<30) araştırmada tercih edilmektedir (Büyüköztürk 2006:162- 163).
3.10.2. Nitel Verilerin Analizi
3.10.2.1. Görüşme
Görüşme yoluyla elde edilen verilerin çözümlenmesinde, betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Yıldırım ve Şimşek (2008) e göre, betimsel analizde görüşülen ya da gözlenen bireylerin görüşlerini çarpıcı bir biçimde yansıtmak amacıyla doğrudan alıntılara sık sık yer verilir. Bu tür analizde amaç, elde edilen bulguları düzenlenmiş ve yorumlanmış bir biçimde okuyucuya sunmaktır. Bu amaçla elde edilen veriler, önce sistematik ve açık bir biçimde betimlenir. Daha sonra yapılan bu betimlemeler açıklanır ve yorumlanır.
Betimsel analiz; betimsel analiz için bir çerçeve oluşturma, tematik çerçeveye göre verilerin işlenmesi, bulguların tanımlanması ve bulguların yorumlanması aşamalarından oluşmaktadır.
Araştırmacı, öğretmen ve ebeveynlerle gerçekleştirdiği bireysel görüşmeleri tamamlamış ve betimsel analizin aşamalarına uygun olarak verileri çözümlemiştir.
Betimsel analiz için bir çerçeve oluşturma; bu aşamada her öğretmen ve ebeveyn için ayrı görüşme formu kullanılarak, görüşmeler sırasında elde edilen ses kayıtları hiçbir değişiklik yapılmadan olduğu gibi görüşme formuna aktarılmıştır. Yazılı hale getirilen görüşmelerin tümü tek tek okunarak değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda verilerin nasıl sunulacağı belirlenmiştir. Araştırmanın amaçlarından yola çıkılarak veri analizi için çerçeve oluşturulmuştur.
Tematik çerçeveye göre verilerin işlenmesi; görüşme soruları tek tek ele alınarak her soru için öğretmen ve ebeveynlerin verdikleri cevaplar doğrultusunda seçenekler sıralanmıştır. Yapılan değerlendirmelerin sonucunda, her bir sorunun, soru ile ilgili yanıt seçeneklerinin yazılı olduğu “aile katılımı değerlendirme formu” ile görüşme kodlama anahtarı kayıt formu oluşturulmuştur. Bu işlemler sonucunda, görüşme kodlama anahtarında araştırmanın sorularına ve bu soruların cevaplarını kapsayacak biçimde oluşturulan kategorilere yer verilmiştir.
Görüşme kodlama anahtarında yer alan yanıt seçeneklerinin güvenirliliğinin belirlenmesi amacıyla görüşmelerin dökümünün yapıldığı görüşme formları çoğaltılarak bir uzmana verilmiştir. Araştırmacı ve uzman görüşme formlarını, birbirlerinden bağımsız olarak
görüşme kodlama anahtarına göre değerlendirmiştir. Değerlendirme görüşülen her öğretmen ve ebeveyn için görüşlerine uygun bulunan seçeneğin görüşme kodlama anahtarına işaretlenmesi şeklinde yapılmıştır. Yapılan işaretlemelerin tutarlılığını belirlemek amacıyla görüşme kodlama anahtarı tek tek incelenerek karşılaştırma yapılmış ve uzmanlar arası görüş birliğine bakılmıştır (Ek XI-XII).
Bulguların tanımlanması; iki uzman arasında görüş birliği sağlandıktan sonra veriler araştırmanın hipotezleri ve amaçları doğrultusunda yorumlanmıştır. Denek sayısının az olması nedeni ile sayısallaştırma yoluna gidilmemiştir.
3.10.2.2. Doküman İnceleme
Araştırmada öğretmen a tarafından hazırlanıp uygulanan aile katılım dokümanları analiz edilmiştir. Dokümanlar, Eğitim Panosu, Evde Yapılacak Etkinlik Örnekleri, Haber Mektupları, Görüntü/Ses Kayıtları, Ebeveynlerin Eğitim Etkinliklerine Katılımı, Bireysel Görüşme, Toplantı, Konferans, Okul Ziyaretleri, Ev Ziyaretleri, Kitapçık ve Portfolyo Dosyalarından oluşmaktadır. Doküman analizinde, analize konu olan verilerden örnekler seçme, kategorilerin geliştirilmesi, analiz biriminin saptanması ve sayısallaştırma olma üzere dört aşama kullanılmaktadır.
Analize konu olan verilerden örnek seçme: Öğretmen a’nın aile katılım çalışmaları kapsamında gerçekleştirdiği etkinliklerden örnekler seçkisiz atama yöntemi ile seçilmiştir.
Kategori geliştirme: Araştırmacı, araştırmasına başlamadan önce, alandaki kurumlardan yola çıkarak veya kendi geliştirdiği kategoriler yoluyla işe başlayabilir. Bu durumda, kategoriler veya temalar, yapılacak doküman analizinin de temel kategorileri olacaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 198). Doküman incelemede öğretmenlerin aile katılımında gerçekleştirmesi beklenen ve okul öncesi eğitim programında yer alan aile katılım etkinlikleri olan 19 kategori baz alınmış, her bir madde ile ilgili doküman hazırlayıp hazırlamadığı incelenmiştir. Bu kategoriler: Haber mektubu, Duyuru panoları, Portfolyo, Kaset/ video kayıtları, Broşür, Kitapçık-Etkinlik örneği, Telefon görüşmeleri, Geliş-gidiş saatleri, Okul ziyaretleri, Yazışmalar, Fotoğraflar, Eğitim Panolar, Konferanslar, Eğitim
toplantıları, Bireysel görüşme, Ebeveynlerin Eğitim Etkinliklerine Katılımı, Ev ziyaretleri, Evde yapılacak etkinlikler, Yönetim ve karar verme sürecidir.
Analiz biriminin saptanması: araştırmanın amacına bağlı olarak tema analizi kullanılmıştır. Temalar yazıya konu olan amaçlarla, yani dokümanın belirli bölümlerinin yazılış amacıyla ilgilidir (Yıldırım ve Şimşek 2008: 199). Model I de yer alan öğretmenin aile katılımı ile ilgili hazırladığı dokümanların hangi temalarla ilgili yazıldığı analiz edilmiştir.
Sayısallaştırma: dokümanlardan elde edilen verilerin mutlaka sayısallaştırılması veya nicelleştirilmesi gerekmeyebilir. Araştırmacı saptadığı kategorileri ve analiz birimi doğrultusunda yaptığı analizden sonra bulduğu sonuçları düzyazı şeklinde rapor haline getirebilir (Yıldırım ve Şimşek 2008: 200). İncelenen dokümanlar tarihlerine ve hangi temada yapıldığına ilişkin raporlaştırılmıştır.
3.10.2.4. Gözlem Verilerinin Analizi
Gözlem verilerinin analizinde betimsel yöntem kullanılmıştır. Ebeveyn eğitim programının 1, 2, 5, 8, 10. oturumlarda gözlem yapılmıştır. Gözlem sırasında kullanılan gözlem formları ve video kayıtları araştırmacı ve bir uzman tarafından ayrı zamanlarda incelenmiştir. Veriler analiz edilirken eğitim ortamı, eğitimin süresi, konu, kullanılan yöntem ve teknikler dikkate alınmıştır. İki uzman arasında görüş birliği sağlandıktan sonra veriler yorumlanmıştır.
4. BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölümde, aile katılım çalışmalarının öğretmenlerin aile katılım çalışmalarına bakış açılarına ve ebeveynlerin öğretmenler hakkındaki görüşlerine etkisi kapsamında araştırmaya dahil edilen deney1, deney 2 ve kontrol grubundaki öğretmen ve ebeveynlerden elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Bulgular nicel ve nitel olmak üzere iki bölümde incelenmiştir. İlk bölümde, “Ebeveyn İçin Öğretmen ve Okula Yönelik Görüş Formu “ Ebeveyn İçin Aile Katılımını Değerlendirme Formu”,na ilişkin nicel bulgulara, ikinci bölümde ise, öğretmen ve ebeveynlerin aile eğitimi ve aile katılımı konusunda görüşlerine yer verilmiştir.