Nitel Verilerin Toplanması

Araştırmanın nitel boyutuna ilişkin öğretmen ve ebeveyn verilerinin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşme yöntemi, bireylerin görüşlerini deneyimlerini ve duygularını ortaya çıkarma bakımından oldukça güçlü olması ve iletişimin en yaygın biçimi konuşmayı temel alması nedeniyle nitel araştırmalarda sıkça kullanılan veri toplama türüdür (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 127). Görüşme araştırmada cevabı aranılan sorular çerçevesinde ilgili kişilerden veri toplama şeklinde ifade edilebilir (Büyüköztürk, 2009: 158).

Görüşmeler yapılandırılmış, yapılandırılmamış ve yarı yapılandırılmış görüşme olarak sınıflandırılmaktadır.

Yapılandırılmış görüşmede amaç, görüşülen bireylerin verdikleri bilgiler arasındaki paralelliği ve farklılığı saptamak ve buna göre karşılaştırma yapmaktır. Açık uçlu sorular bu tür araştırmada nadiren kullanılır (Yıldırım ve Şimşek, 2008:120).

Yapılandırılmamış görüşmeler, araştırmacıya konuyla ilgili olabilecek maddelerin sorulmasında büyük serbestlik sağlar. Sorular ve sıralamaları sabit değildir, görüşme sırasında genişletilebilir. Bu yöntemde karşılaştırma ve analiz kolaylığı amacıyla zorlamak yerine açık uçlu sorular aracılığıyla zengin ve yeterli bilgi toplaması hedeflenmektedir (Büyüköztürk, 2009: 160).

Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği, daha esnektir. Bu teknikte, araştırmacı önceden sormayı planladığı soruları içeren görüşme formunu hazırlar. Buna karşın araştırmacı görüşmenin akışına bağlı olarak değişik yan ya da alt sorularla görüşmenin akışını

etkileyebilir ve kişinin yanıtlarını açmasını, ayrıntılara itmesini sağlayabilir ( Türnüklü, 2000).

Görüşme, temel boyutları açısından ele alındığında özel bir eğitimi gerektiren bir veri toplama yöntemidir. Bu temel boyutları; görüşme formunun hazırlanması, test edilmesi, görüşmelerin ayarlanması, hazırlıkların yapılması ve görüşmelerin gerçekleştirilmesi oluşturur (Yıldırım ve Şimşek, 2008.127).

3.5.2.1. Görüşme Formunun Hazırlanması

Araştırma verilerinin yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanabilmesi amacıyla, danışman rehberliğinde araştırmacı tarafından öğretmen ve ebeveynlere yönelik görüşme formu geliştirilmiştir.

Görüşme formları geliştirilirken, öncelikle sorulacak sorular öğretmen ve ebeveyn için ayrı olmak üzere ana başlıklar halinde oluşturulmuştur. Daha sonra görüşme formu, araştırmanın amacı ve görüşme sorularını içeren bir form haline getirilmiştir. Görüşme soruları açık uçlu olup öğretmen için sekiz, ebeveyn için yedi sorudan oluşmaktadır. Görüşme soruları Ankara Üniversitesi iki, Hacettepe Üniversitesi iki, Gazi Üniversitesi üç olmak üzere doktora sonrası aile katılımı konusunda çalışmaları olan yedi öğretim üyesinin görüşlerine sunulmuştur. Öğretim üyeleri formu ifade, içerik, uygunluk açısından değerlendirmişlerdir. Değerlendirme sonucunda ifade olarak gerekli görülen düzenlemeler danışman ile birlikte yapılarak sorulara son şekli verilmiştir. Daha sonra soruların uygun ve anlaşılır olup olmadığını belirlemek için üç öğretmen ve üç ebeveynle ön görüşme yapılmıştır. Ön görüşmeler Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi uygulama anaokulunun öğretmen ve ebeveyni ile onlara uygun zamanlarda gerekli izinler alınarak yapılmıştır. Araştırmacı görüşmelerin başlangıcında, amacını ve görüşmenin nasıl yürütüleceğini öğretmen ve ebeveynlere açıklamış ve verilerin güvenilir bir biçimde elde edilebilmesi için teybe kaydetme izni almıştır. Ön görüşmeler Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Uygulama Anaokulunun öğretmen odasında bireysel olarak gerçekleştirilmiş ve 15-20 dk sürmüştür.

Ön görüşmeler sonunda elde edilen veriler çözümlenerek dökümleri yapılmıştır. Görüşme sırasında anlaşılmayan soru ya da ifadelerin olup olmadığına bakılarak gerekli

düzeltmeler yapılmıştır. Araştırmada kullanılan görüşme formlarının güvenirliliğini belirlemek amacıyla bir uzman ile birlikte çalışılarak son biçimi verilmiştir.

3.5.2.2. Görüşme kılavuzu

Görüşme kılavuzu, görüşmecinin uyması gereken önemli kuralları hatırlatıcı, görüşme sorularını belli bir sırada içeren ve gerektiğinde kayıt işlerini kolaylaştıracak biçimde hazırlanmış bir listedir (Karasar, 2009).

Görüşme kılavuzunda; araştırmanın amacı, kaynak kişiden beklentilerin ne olduğu, verilerin nasıl kullanılacağı, görüşme kaydının nasıl yapılacağı ve araştırmacının kendisini tanıttığı bilgiler yer almaktadır. Araştırmacı görüşme kılavuzunda yer alan bilgileri görüşme öncesinde görüşülen her bir öğretmen ve ebeveyne açıklamıştır (Ek I-II).

3.5.2.3. Görüşmenin yapılması

Araştırmanın görüşme ile ilgili verileri 15.04.2010 – 3.06.2010 tarihleri arasında toplanmıştır. Görüşmelere başlamadan önce il milli eğitim müdürlüğünden gerekli izinler alınmıştır. İzinler araştırmaya katılan deneklerin deşifre edilmemesi amacıyla verilmemiştir. Görüşme öncesinde okul yönetimi ile iletişim kurularak görüşülecek öğretmen ve ebeveynlerle uygun zaman tespit edilmiştir. Öğretmenler ders dışı saatlerde görüşme yapmayı, ebeveynler ise çocuklarını okula getirdikleri saatte görüşme yapmayı tercih etmişlerdir. Görüşmeler okulun toplantı salonu ya da kütüphanesinde gerçekleştirilmiş ve 15- 20 dk arasında sürmüştür. Görüşme takvimi ekte verilmiştir (Ek III-IV).

Görüşmelerin tamamı araştırmacı tarafından birebir olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmacı her görüşme öncesinde, görüşülen öğretmen ve ebeveynlere araştırmanın amacını belirterek, bu konuda görüş ve önerilerine ihtiyaç duyulduğunu söylemiştir. Araştırma sorularının birkaç kez okunabileceği, istenirse açıklama yapılabileceği ifade edilmiştir. Görüşme sırasında sonuçların daha ayrıntılı değerlendirilebilmesi için teyp kaydı yapılmak istenildiği belirtilerek izin alınmıştır.

Görüşmede sorulacak sorular görüşülen öğretmen ve ebeveynlere önceden gösterilmeyerek, görüşmenin yapıldığı anda sorulmuştur. Sorular her öğretmen ve ebeveyne aynı sıra ile sorulmuştur.