Çalışma kapsamında geliştirilen ÖKM, Çavaş tarafından yürütülen çalıştay kapsamında belirlenen RASDÖY’ün aşamaları kapsamında gerçekleştirilmiştir (Çavaş vd., 2011). Bundan dolayı, geliştirilen ÖKM’nin sınandığı öğretmen grubundan elde edilen veriler Çavaş tarafından yürütülen çalıştayda belirlenen ilgili öğretim yaklaşımının aşamalarına dayalı olarak (Çavaş vd., 2011) tümevarım ve tümdengelim içerik analizi dikkate alınarak analiz edilmiştir.
İçerik analizi, sistematik ve tarafsız bir şekilde elde edilen verilerden kavramlar ve ilişkiler çıkararak açıklayıcı ve tanımlayıcı sonuçlar ortaya koyma yolu olarak tanımlanmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Mevcut örüntü, kategori veya temalar çerçevesinde analiz ediliyor ise bu duruma tümdengelim analiz, veriler çerçevesinde yeni örüntü, kategori veya temalar keşfedilip bu sayede analiz ediliyor ise bu duruma da tümevarım analiz denilmektedir (Patton, 2014).
Yarı yapılandırılmış görüşme formu öğretmenlere, başlangıçtaki RASDÖY hakkındaki teorik ve uygulamaya dönük görüşlerinin belirlenme aşamasından önce ve deneysel işlem uygulandıktan sonra RASDÖY hakkındaki teorik ve uygulamaya dönük görüşlerinin belirlenme aşamasından sonra olmak üzere iki defa uygulanmıştır.
Çalışma kapsamında yarı yapılandırılmış görüşme formu, öğretmenlerin RASDÖY hakkındaki teorik ve uygulamaya dönük görüşlerini belirlemek içi uygulama öncesi ve sonrası uygulanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen veriler bilgisayar ortamında yazıya aktarılmış ve daha sonra uygulanma zamanları dikkate alınarak ayrı ayrı içerik analizine tabi tutulmuştur. Analizin başlangıcında, tüm öğretmenlerin yarı yapılandırılmış görüşmeleri okunarak ilgili öğretim yaklaşımına yönelik önceden belirlenen temalar numaralandırılmıştır. Bu işlem gerçekleştirilirken anlam dikkate alınarak numaralandırma işlemi yapılmıştır. Daha sonra anlamlarına göre kodlar, önceden belirlenen temalara göre gruplandırılmışlardır. Temalara uymayan kodlar ise, farklı temalar oluşturularak o temaların dikkate alınarak gruplandırılmışlardır.
Yarı yapılandırılmış görüşmeler kapsamında elde edilen verilerin analizinin güvenirliliğini sağlamak için, elde edilen veriler alanda uzman üç öğretim üyesine analiz ettirilmiştir. Uzman öğretim üyelerinin analizleri sonrasında, elde ettikleri kodlar ve temalar arasındaki benzerlik araştırmacı tarafından kontrol edilmiştir. Bu kontrol işleminden sonra, üç öğretim üyesi bir araya getirilerek analizleri hakkında tartışmaları sağlanmış ve sonrasında ortak kod ve temalar ortaya çıkartılmıştır. Son olarak araştırmacı elde ettiği kod ve temaları öğretim üyelerinin elde ettiği kod ve temalar ile karşılaştırmıştır. Bu karşılaştırmada “görüş birliği” ve “görüş ayrılığı” tespit edilerek Miles ve Huberman (1994) tarafından önerilen güvenirlilik formülü ile analizin güvenirliliği hesaplanmıştır.
Miles ve Huberman (1994) tarafından önerilen güvenirlilik hesabı;
Hesaplamalar sonucunda uygulama başlangıcındaki yarı yapılandırılmış görüşme analizlerinin güvenirliliği K1 kodlu öğretmen için % 90, K2 kodlu öğretmen için % 85 ve K3 kodlu öğretmen için % 93 bulunmuştur. Uygulama sonundaki yarı yapılandırılmış görüşmelerin analizlerinin güvenirliliği ise K1 kodlu öğretmen için % 91, K2 kodlu öğretmen için % 90 ve K3 kodlu öğretmen için % 90, bulunmuştur. Miles ve Huberman’a (1994) göre, güvenirlilik hesaplamalarının % 70’den büyük olması analizin güvenilir
olduğunun göstermektedir. Bu bağlamda, yarı yapılandırılmış gözlemlerden elde edilen verilerin analizinin güvenilir olduğu belirtilebilir.
ÖKM’nin sınandığı fen bilimleri öğretmenlerinin, ilk durumları ile son durumlarının belirlenmesi için video gözlem kayıtlarından yararlanılmıştır. Çalışmanın kapsamında elde edilen bu video gözlem kayıtlarının analiz sürecinin başlangıcında, araştırmacı video gözlem kayıtlarını izlenmiş ve bilgisayar ortamında yazıya dönüştürmüştür. Araştırmacı, video gözlem kayıtlarının yazıya dönüşmüş halini doğrulamak için bir uzman öğretim üyesinden yardım almıştır. Video gözlem kayıtlarının yazıya dönüşmüş hali ve video hali uzman öğretim üyesine verilerek bağımsız bir şekilde izlemesi sağlanmıştır. Bu sayede, uzman öğretim üyesi tarafından video gözlem kayıtları ile bu kayıtların yazıya dönüşmüş halleri birbirleri ile karşılaştırılarak video gözlem kayıtlarının yazıya dönüşmüş hallerinin doğru olup olmadığı incelemiştir. İnceleme sonucunda, uzman öğretim üyesi video gözlem kayıtlarının yazıya dönüşmüş hallerinin doğru olduğu ile ilgili görüş bildirmiştir.
Video gözlem kayıtlarının yazıya dönüştürülmüş hallerinin kontrolü sonrasında, tüm öğretmenlerin ilk durumlarının video gözlem kayıtlarının yazıya dönüştürülmüş hali okunmuş ve daha önceden belirlenen temalar çerçevesinde tespit edilen kodlar numaralandırılmıştır. Bu numaralandırılma işlemi sonrasında yeni temalar da elde edilmiştir. Daha sonra araştırmacı aynı işlemleri öğretmenlerin son durumlarının belirlenme esnasında çekilen video gözlem kayıtlarının yazıya dönüşmüş hali için de gerçekleştirmiştir. Araştırmacı bu işlemleri gerçekleştirdikten sonra, öğretmenlerin ilk ve son video gözlem kayıtlarının yazıya dönüşmüş hallerinden birer konuyu kapsayacak veriler alanında uzman üç öğretim üyesine verilerek analiz yapmaları sağlanmıştır. Analizleri sonrasında üç uzman öğretim üyesi bir araya getirilerek ortak tema ve kodlar ortaya çıkarmaları sağlanmıştır. Araştırmacı, uzmanların analizleri sonrasında belirlenen tema ve kodlar ile kendi belirlediği tema ve kodları karşılaştırarak analizin güvenirliliğini belirlemiştir. Video gözlem kayıtlarından elde edilen verilerin analiz güvenirliliğinin hesaplanma sürecinde, Miles ve Huberman (1994) tarafından tavsiye edilen formül kullanılmıştır. Öğretmenlerin ilk durumlarının belirlendiği video gözlem kayıtlarından elde edilen verilerin analizlerinin güvenirliliği, K1 kodlu öğretmen için % 85, K2 kodlu öğretmen için % 90 ve K3 kodlu öğretmen için % 88 hesaplanmıştır. Son durumlarının belirlendiği video gözlem kayıtlarından elde edilen verilerin analizlerinin güvenirliliği ise, K1 kodlu öğretmen için % 88, K2 kodlu öğretmen için %85 ve K3 kodlu öğretmen için %93 hesaplanmıştır. Miles ve Huberman’a (1994) göre, güvenirlilik hesaplamalarının % 70’den büyük olması analizin güvenilir olduğunun göstermektedir. Bu bağlamda, video gözlem kayıtlarından elde edilen verilerin analizinin güvenilir olduğu belirtilebilir.
kapsamında gerçekleştirilen klinik mülakattan elde edilen veriler ses kayıt cihazı yardımı ile toplanmıştır. Elde edilen veriler başlangıçta, ses kayıt cihazından dinlenerek bilgisayar ortamında yazı haline dönüştürülmüştür. Daha sonra önceden belirlenen temalar çerçevesinde tespit edilen kodlar numaralandırılmış ve bu işlem sonrasında yeni kodlar da oluşturulmuştur.
Yarı yapılandırılmış görüşme ve video gözlem kayıtlarından elde edilen verilerin analizlerinin güvenirliliğinin belirlendiği gibi klinik mülakat kapsamında elde edilen verilerin analizinin de güvenirliliğinin belirlenmesi için klinik mülakat verileri üç uzman öğretim üyesine verilmiş ve analiz yapmaları istenmiştir. Uzman öğretim üyeleri analizleri sonrasında bir araya gelerek, elde ettikleri tema ve kodları karşılaştırmışlardır. Bu karşılaştırma sayesinde uzmanlar, tek tema ve kod veri kümesini oluşturmuşlardır. Elde edilen bu tema ve kod veri kümesi araştırmacının elde ettiği tema ve kodlarla “görüş birliği” ve “görüş ayrılığı” şeklinde karşılaştırılarak analizin güvenirliliği hesaplanmıştır. Hesaplama sonucunda klinik mülakat analizinin güvenirliliği, K1 kodlu öğretmen için % 91, K2 kodlu öğretmen için %89 ve K3 kodlu öğretmen için % 85 hesaplanmıştır. Sonuç olarak öğretmenlerin klinik mülakatlarından elde edilen verilerin analiz güvenirlilik hesabı % 70’den düşük olmadığı için Miles ve Huberman’a (1994) göre analizlerin güvenilir olduğu belirtilebilir.
4. BULGULAR
Bu bölümde, ÖKM’nin etkisinin sınandığı çalışma grubundaki fen bilimleri öğretmenlerinin RASDÖY hakkındaki bilgi ve uygulama düzeylerine yönelik ilk ve son durumları hakkındaki ve ÖKM’nin etkisine yönelik bulgular sunulmuştur.
Çalışma kapsamında elde edilen veriler, ASDÖY’ün aşamalarına (Çavaş vd. 2011) göre analiz edilmiştir (Tablo 6).
Tablo 6. ASDÖY’ün Uygulanma Aşaması
Sorgulamaya Başlama Araştırmaya Odaklama Anlamayı Paylaşma
Öğrenci merakı ile içerik arasında ilişki oluşturma Araştırılabilecek soru sorma Gruplar halinde materyallerle etkileşim, gözlem yapma ve olası açıklamalar getirmeyi sağlama Tahminlerini test etmelerini ve bulgularını kaydetmelerini sağlama Öğrencilere yaptıkları ve düşündüklerini toparlama ve paylaşması için süre tanıma Öğretmenin dersi özetlemesi, gruplardan ve verilerinden yararlanması
Bu bölümde, araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizi sonucunda ulaşılan bulgular alt problemlere göre sunulmuştur.