Veri Toplama Yöntemleri

Bir araştırmanın en kritik aşamalarından biri veri toplama aracının belirlenmesidir. Veri toplama işlemi kaynaklarına ve yapılarına göre farklılık gösterebilmektedir. Veri kaynakları birincil ve ikincil kaynaklar olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Birincil kaynaklara araştırmacının ihtiyacı olan veriyi bizzat toplaması örnek verilebilir. Birincil veriler anket, görüşme veya gözlem yoluyla toplanabilir. Diğer taraftan ikincil kaynaklara ise, işletmelerin kayıtları, bilançoları, daha önce yapılmış araştırma sonuçları, internet sayfaları vb. örnek olarak gösterilebilir (Veal, 1994; Aktaran Mesci, 2011: 130). Bir problem durumunda değişkenleri belirledikten ve teorik çerçeveyi geliştirdikten sonra, bir sonraki adım, araştırmanın gerekli verilerin toplanıp çözümlenecek şekilde analiz edilebileceği şekilde tasarlanmasıdır (Sekaran, 1992: 118).

6.4.1 İkincil Veri Toplama Teknikleri

Yapılan araştırma hakkında sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek için ilişkilerin niteliğini belirleyen değişkenlerin sahip olduğu değerler hakkında bilgi sahibi olmamız gerekmektedir. Bu çalışmanın başlangıç aşamasında ikincil verilerden faydalanılmıştır. TR42 bölgesinde bulunan 6 KOSGEB il müdürlüğüne başvuruda bulunarak, ilgili dönemlerde projesini bitirmiş firmaların sayıları elde edilmiştir. Akabinde kendi birincil verilerin elde edilmesi için çalışmalara devam edilmiştir.

Literatürde yapılan araştırmalar, KOBİ’lerin destekler hakkında bilgi düzeyini ölçmeye ve desteklere ulaşa bilirlik durumunu ölçmektedir. Son zamanlarda yapılan çalışmalar ise alınan desteğin firma performansına olan etkileri üzerinedir. Çalışmayı literatürde var olan araştırmalardan ayırt edecek olan özellik; çalışmanın desteklere ulaşan firmalar üzerinden yapılarak, kurumdan onay almış firmanın onaylanan destek tutarının yüzde kaçını gerçekten elde ettiği, elde edemediği kısmın sebeplerinin incelenecek olmasıdır. Bu nedenle TR 42 bölgesinde KOSGEB KOBİGEL destek programından faydalanmış olan firmalara program başlangıcında KOSGEB tarafından sunulmuş kaynağın gerçekte ne kadarını elde ettiğini, yani kaynak aktarım oranını ortaya koymak için uygun bir ölçeğin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmuştur.

6.4.2 Birincil Veri Toplama Teknikleri

Çalışmada birincil veri toplama yöntemi olarak anket yönetimi kullanılmıştır. Günümüzde çok yaygın kullanılan bu yöntem hemen her yerde karşımıza çıkabilmektedir. Deneklere tekrar tekrar ulaşmak sıkıntılı bir süreç olacağından anketin hazırlık aşamasına büyük titizlik gösterilmiştir ve hazırlanması aşamalar şeklinde gerçekleşmiştir. İlk olarak araştırmaya konu olan problem tanımlanarak ölçülmek istenen durum ortaya konulmuştur.

Bu çalışmalar ile anketin sınırları belirlenmiştir. Daha sonra ise araştırmada test edilmek istenen araştırma soruları ortaya çıkarılmıştır. Anketin hazırlanmasında, konuyla ilgili yapılmış yabancı tez çalışmalarından ve yurtdışı yayınlardan yararlanılarak yapılacak analize uygun şekilde sorular düzenlenmiştir. Soruların oluşturulması aşamasında araştırmaya konu taraflar olan KOSGEB il müdürleri, kurum uzman ve uzman yardımcıları, Akredite KOBİ Danışmanları Derneği ve destek alan firmalar ile uzun görüşmeler yapılarak uzman görüşleri alınmıştır. Nihayetinde mesleki gözlemlerim de dâhil edilerek tamamen özgün bir anket hazırlanmıştır. Ankete katılan kişilerin ölçekte geçen soru ifadelerini anlayabilmeleri için terimler, cümleler, cümle yapıları ve uyandırdığı çağrışımlara yani anketin ifade şeklinin belirlenmesine büyük önem verilmiştir. Bir ankette en kritik bölüm gerektiği kadar soru ile hazırlanmasıdır. Çünkü uzun ve gereksiz görülen sorular cevaplayanın motivasyonunu düşürürken, eksik kalan sorular araştırmanın ulaşmak istediği cevaplara erişememesine sebep olabilir.

Anket formu Google Forms üzerinden online ortamda oluşturulmuş ve 3 bölümden meydana gelmiştir. İlk bölümde kaynak aktarım oranına etkinin olup olmadığı üzerine yorumlar yapabilmemizi sağlayacak firma karakteristiğini belirleyecek çoktan seçmeli sorular ile kaynak aktarım oranını hesaplamamızı sağlayacak iki açık uçlu sorudan meydana gelmektedir. Ankette kapalı uçlu sorulara ağırlık verilmesinin nedeni, yanıtlayıcılar için daha hızlı doldurulmasını sağlamaktır. İkinci bölümde destek veren kurum performansı ve destek alan firma performansı faktörlerinin boyutlarının ölçülmesi için oluşturulmuş sorular bulunmaktadır. Bilimsel çalışmalarda temel şart; araştırılan değişkenin ölçülebilir

nitelikte olmasıdır. Ölçülecek olan değişken ağırlık, mesafe gibi fiziksel bir yapı olduğunda değişkenin ifadesinin rakamla ifadesi mümkün olduğundan iş kolaylaşır. Ancak değişken tutumlar, değerler, algılar gibi sosyal bilimlere ait değişkenlere değer atfetmek kolay değildir. Bu sebeple bazı değişkenler dolaylı yollardan ölçülmüştür. Sosyal bilimlerde kullanılan değişik türlerde ölçekler bulunmaktadır. Araştırmanın örtük değişkenlerini ölçmek için çoklu ölçek türlerinden likert ölçeği tercih edilmiştir. Anketin bu bölümünde likert tipi beşli veri toplama ölçeği kullanılmıştır.

Anketin üçüncü bölümünde ise danışmanlık faktörünü incelemek amacı ile firmanın süreçte danışmanlık hizmeti alıp almadığı, aldıysa bu durumu değerlendirmesine yönelik sorular bulunmaktadır. Bu bölümde yine likert tipi beşli veri toplama ölçeği kullanılmıştır. Toplamda 11 sorudan oluşan anket görüş ve öneriler bölümü ile sonlandırılmıştır. Anketin doldurulması için gerekli tahmini süre 4 dakika olarak tespit edilmiştir.

KOSGEB Başkanlık nezdinde yapılan görüşmeler neticesinde 137 firmanın projesini tamamladığı verisine ulaşılmıştır. Veriler TR42 Bölgesinde (Düzce, Bolu, İzmit, Sakarya ve Yalova illerinde) bulunan KOSGEB KOBİGEL Destek Programından 2016-2017 yıllarında faydalanmış, proje sürecini tamamlamış, KOBİ’ler ile sınırlandırılmıştır. Anket Google Forms üzerinden online ortamda oluşturulmuş ve ilgili kişilere link üzerinden erişim imkanı sağlanmıştır. Gönderilen ve geri dönen anket miktarlarının iller bazında dağılımı Tablo 7.3’de gösterilmiştir.

Yapılan anket çalışmasında anket tüm evrene, 137 firmaya, ulaştırılmıştır. Anket 107 firma tarafından cevaplanmıştır. Anket katılım oranı %78,10’dur. İller arasında katılım düzeylerin yüksek farklarda olmasının sebebi illerde tamamlanmış proje sayısının aynı şekilde dağılım göstermesinden kaynaklanmaktadır. Elde edilen ilk ham verilere bakarak dahi bazı illerin destekler konusunda daha istekli ve önde olduğunu söylemek mümkünüdür.

Tablo 6.4: İllere Göre Anket Katılım Oranları

Yerleşim

Yeri Düzce Bolu Sakarya Kocaeli Yalova Toplam Gönderilen Anket Sayısı 28 9 18 78 4 137 Cevaplanan Anket Sayısı 25 6 15 59 2 107 Katılım Oranı %89,29 %66,67 %83,33 %75,64 %50,00 %78,10

Anket formlarının doldurulmasında iki farklı yol izlenmiştir. Birincisi firma sahibi veya yöneticileriyle yüz yüze görüşmeler yapılarak sorular anketör tarafından okunarak cevaplaması istenilmiştir. İkinci yolda ise firma sahibi veya yöneticilere sorular ilk olarak mail yolu link iletilmiş ve daha sonra anketör tarafından telefon aracılığı ile okunarak soruları cevaplaması istenmiştir. Anket formalarının doldurulması sırasında yöneticiler ile ortalama 20 dakika görüşülmüştür.

Tablo 6.5: Cevaplanmış Anketlerin İllere Göre Dağılımı

İl Frekans Oran Düzce _{25 23,4} Bolu _{6 5,6} Sakarya _{15 14,0} Kocaeli _{59 55,1} Yalova _{2 1,9} Toplam _{107 100,0}

Anketin uygulanması esnasında daha önce de bahsedildiği üzere likert tipi beşli veri toplama ölçeği kullanılmıştır. Kodlamalar; Kesinlikle Katılmıyorum (1), Katılmıyorum (2), Kararsızım (3), Katılıyorum (4), Kesinlikle Katılıyorum (5) şeklinde yapılmıştır.