Eğitim yakın bir gelecek için beceri ve bilgi kazandırmaktır.26 Başka bir tarifle eğitim ;insanın bugünkü ve gelecekteki yaşamına bir müdahaledir.İnsan düşünce ve davranışlarında amaçlı olarak istenilen yönde bir değişiklik gerçekleştirme sürecidir.Eğitim aynı zamanda önceden belirlenmiş amaçlar doğrultusunda insanların düşüncelerinde, tutum ve davranışlarında ve yaşamlarında belirli iyileştirme ve geliştirmeler sağlamaya yarayan sistamatik bir süreçtir.27 İşletmelerde bilgi önem kazanınca, doğal olarak bilgiyi kullanacak insan da önem kazanmaktadır.İşletmelere can veren, para ,malzeme ve işyeri ,kaynaklar gibi tüm girdileri çalıştıran ve kendiside bir üretim faktörü olan insandır.Ancak ister yönetici olsun , isterse yönetilen, insan kaynağının profili değişmiştir. Klasik yönetimin vasıfsız iş gücü kaynağından beklenen, itiaatkar , emirleri kusursuz uygulayan, uzun saatler çalışan, fiziksel olarak güçlü işgücü yerine aşağıdaki özelliklere sahip kişiler aranmaktadır
• Aklıyla çalışan , düşünen , analiz yapabilen • Yenilikçi yaratıcı
• Katılımcı ve takım çalışmasına yatkın • Kendine güvenen
• Eğitimli
• Kendi kendini kontrol edebilen ve sürekli geliştirebilen • Çalışkan
• İşletmeye öneriyle katkıda bulunan • İnsiyatif Kullanan ve bilgisini paylaşan.28
İşletmelerde eğitimin amacı , çalışanların işlerinde buldukları tatmini bireylerin verimini ve bütün olarak organizasyonun tatminini
26 DEMİNG, (1985), Japonlara Kaliteyi Öğreten Amerikalı Japon Mucizesinin Mimarı (İstanbul :Form Yayınları). S. 185.
27 İsmet BARUTÇUGİL. (2002), Eğiticinin Eğitimi (İstanbul: Kariyer Yayınları ). S. 18.
28
Mina ÖZEVREN. (2000), Toplam Kalite Yönetimi Temel Kavramlar ve Uygulamalar (İstanbul:Alfa Yayınlrı 2. Baskı). S. 76.
yükseltmektir.29 Eğitimin hedefi , çalışanın belli görevleri yerine getirme yeteneğini yükseltmek ve o işi yaparken kullandığı becerileri geliştirmektir. Kullanılabilecek bir çok eğitim tekniği vardır. Bunlar arasında iş başında eğitim, oryantasyon eğitimi, iş dışı eğitimleri olabilir.İşletmelerde yapılan eğitim faaliyetlerinin başarılı olabilmesi için
• Eğitim çalışanların ihtiyaçlarına göre düzenlenmeli ve biçimsellikten uzak olmalıdır.
• Yöneticiler ve çalışanların önerilerine yer verilmelidir.
• Farklı eğitim yöntemleri arasında seçim yapma imkanı sağlanmalıdır.30 İşletmelerde yapılan eğitim faaliyetlerinin işletme yönetimine sağlayacağı faydalar çok fazladır. Ancak özellikle değinilmesi gereken temel faydalar şunlardır.31
• İşletmelerde eğitim öğrenme zamanını kısaltır.
• İşe yeni girenlere ve eski çalışanlara yeni işleri , tecrübe kazanmaya göre çok daha kısa bir zamanda öğretir.
• Eğitime katılanlar daha fazla bilgiyi kafalarında tutabilir ve uygulamaya koyabilir
• Programlı bir eğitim, deneme yanılma yöntemine göre sonuçlarını daha hızlı gösterir.
• Yeni göreve başlayan çalışanın işe uyumunu ve öğrenme sürecini hızlandırır • Çalışanların işte yaptıkları hatalar en düşük düzeye iner, bilgi görgü ve
becerileri artar
• Çalışanlarn kedisine olan güveni artar, sorunları daha kolay çözer, mesleki becerileri gelişir.
29 Margaret PALMER , Kenneth T. WINTERS. (1993), İnsan Kaynakları, Çeviren: Doğan Şahiner (İstanbul: Rota Yayınevi) S.119.
30 Özlem BATUR. (1995), Toplam Kalite Yönetiminde Eğitimin Yeri ve Koç Projesi (İstanbul:
Kalder Yayınları). S. 44 .
31 Aylanur ATAKLI. (1992). “Eğitim ve Mesleki Başarı” Milli Produktivite Merkezi Verimlilik
• Çalışanlar işlerini daha fazla sever ve eğitimde öğrendiklerini işlerine uyarlar • Çalışanların mevcut yetenekleri geliştirilebilir.Bilim ve teknolojinin getirdiği
yeni gelişmeler öğrenilerek bilgileri yenilenir. 2.2 Toplam Kalite Yönetiminde Eğitim
Çıkış noktası müşteri tatmini olan toplam kalitenin öncelikli hedefi müşteri tatmininin derecesini sürekli olarak iyileştirmektir.32 Toplam kalite felsefesinde; müşteri odaklı çalışma, sürekli iyileştirme 0 hata %100 müşteri tatmini, katılımcılık ve yaratıcılık ön plandadır.Kuşkusuz bu hedeflere ulaşmak kaliteli insan kaynaklarıyla olasıdır.Firmaların planlı eğitimleri sayesinde toplam kalite hedeflerine ulaşılabilir. Eğitim doğru yapılmak şartıyla, kaliteyi güvence altına almanın yeni bir biçimidir.Eğitimin en büyük faydası yeniyi öğrenmek değil şu anda yapmakta olduğumuz işi daha iyi yapmaktır.Başarılı bir TKY uygulamasına erişebilmek için çalışanlar arasında sürekli bilgi transferi gereklidir.Bu uygulamanın sonucunda herkes aynı dilde konuşmalı , iş için gerekli özelliklere sahip olmalı ve her bir personel, işletmenin başarısında önemli rol oynadığını anlamalıdır.33 Eğitimin amacı yalnızca işle ilgili bilgi ve beceri kazandırmak değil; ayrıca çalışanların yaşam kalitesini geliştirerek çalışma zevkini artırmaktır.İşini zevkle yapan çalışanların ürettiği ürünlerin müşteri tatminindeki payı da artacaktır.
TKY uygulayan işletmelerdeki eğitim programları herkesi kapsamalıdır.Bunun için personelin eğitim sorunlarıyla ilgilenen bir bölüm oluşturulması gerekir.Eğitim uzun süreli ve devamlı olmalıdır.TKY’ni ilke edinen firmalarda eğitimin sürekli olmasını gerektiren unsurlardan bazılarını sayacak olursak:
32 Zeyyat SABUNCUOĞLU, (2000) , İnsan Kaynakları Yönetimi (Bursa: Ezgi Kitapevi 1. Baskı). S .112
33 Ahmet KOVANCI, (2001), Toplam Kalite Yönetimi Fakat Nasıl ? (İstanbul:Sistem Yayıncılık Birinci Basım). S .168
• Küresel pazar koşulları:İşletmelerin rekabetlerini devam ettirmelerinde sürekli değişim , sürekli gelişim ve sürekli eğitim belirgin olarak öne çıkmaktadır
• Bilgi Erozyonu: Yetişmiş bir elemanın eğitimini tamamladıktan sonra her yıl teorik bilgisinin %5 ‘ini kaybetmektedir.34
• Teknolojik değişmeler • Yasal değişmeler
• İşletmelere yeni çalışanların katılması
Değişik kademedeki yöneticiler Ilk kademedeki çalışanların eğiticileri olmalıdır.Bu nedenle onların ihtiyaç duyacakları bilgilere sahip olmalıdırlar.Üst yönetici eğitiminde de eğiticiler , konularında inceleme yapmış ve konuya bilgi yönünden hakim kişiler olmalıdır. Üst yöneticiler, kendilerine bağlı olarak görev yapmakta olan çalışanlarının eğitiminde bizzat rol almalıdır.(Yöneticinin eğitimi bölümünde daha detaylı anlatılacaktır.) Bu uygulama şunları kazandırır.
• İşletmenin gerçekte ne yaptığını niye yaptığını açıklamak
• Politikalar, hedefler, sonuçlar ve gelecekteki olacaklar hakkında bilgi edinmek
Toplam Kalite Yönetiminde işgörenlerin pasif durumlarını terkederek aktif hale gelmelerini kolaylaştırıcı en önemli faktör eğitimdir. Eğitim ile işin gerektirdiği mesleki bilgi ve beceriler işgörenlere aktarılır. Eğitim bir yandan işgörenlerin niteliğini geliştirerek işgücü verimliliğini artırırken , diğer yandan da teknolojik gelişmeyi hızlandırarak sermaye verimliliğini artırmaktadır.Geleneksel eğitim ile TKY’de eğitimin; katılımcı , eğitmen, eğitim ortamı ve eğitimim işe yansıtılması unsurları baz alınarak karşılaştırılması aşağıdaki tabloda verilmiştir.
34 C. Ruhi KAYKAYOĞLU. (1998), “Eğitrimin Önemi Konulu Tebliğ” (İstanbul: Eğitimciler Zirvesi 10-11 Haziran)
Tablo 2.1: Geleneksel Eğitim ile TKY’de Eğitimin Karşılaştırılması