Uygulama alanı arazi toplulaştırması projesi bilgi sisteminin

Kolukısa ve Sarıkaya Mahallelerinde arazi toplulaştırması yapılacak sahaların sayısallaştırılan kadastro paftaları, blok planlamaları, toprak etüt haritaları, verimlilik haritaları, konum haritaları CAD ortamında birleştirilerek tek dosya haline getirilmiştir. Bu işlem her iki mahalle işinde EK 9 ve EK 10’da ayrı ayrı yapılmıştır. Daha sonra aynı CAD ortamının toplulaştırma programında düzenleme sınırı içinde kalan ve Kadınhanı Tapu Sicil Müdürlüğünden elde edilen tapu kayıt bilgileri maliklerinin adı, soyadı, baba adı, köyü, parsel numarası, parsel alanı ve hissesi bilgileri ile kadastro haritasının derecelendirme haritasıyla çakıştırılarak her bir parsel için hesaplanan parsel indeksleri, toplulaştırma modülünün alt menüsü olan “Kadastro Kayıtları Girişi” bölümünden bilgisayara girilmiştir.

Bilindiği üzere toplulaştırma çalışmalarında düzenleme sahasındaki hak sahiplerinin doğru ve eksiksiz belirlenmesi esastır. Düzenlemeye giren işletmelerin tapu kayıtlarının düzgün alınması, kayıtlarda eksik veya fazla bilgi ile kişisel hataların oluşmaması için mutlaka veriler gerekirse işlemi yapan kişiler dışında mukabelesi yapılmalı ve mutlaka eksik, yanlış veya hatalı bilgiler düzeltilmelidir. Bu aşamada en önemli olgu verilerin projeye doğru girmesi, doğru değerlendirilip sonuç alınmasıdır (Tartar, 2005).

Bu verilerin eksiksiz olarak bilgisayara girilmesinden sonra soyadına göre sıralama yaptırılarak pay kontrolü gerçekleştirilmiştir. Böylece planlama ve projelenmede kullanılan proje sahasının mevcut durumunu ortaya koyan ham veriler ortaya çıkmıştır. Bilgi sisteminin oluşturulması ile o güne kadar araştırma alanına ait bir araya toplanamamış birçok bilginin, derlenerek güncellenmesi ve arazi toplulaştırma projesi ile birlikte tek bir bilgi sisteminde toplanması sağlanmaktadır (Dinçbilek, 2012). İhaleli arazi toplulaştırma işlerinde ise kadastro kayıt bilgileri Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün kayıt veri tabanı programı TAKBİS den verilen belirli şifreler yardımıyla ağ sistemiyle direk alınmaktadır.

Malik bilgileri eksiksiz olarak girildikten sonra CAD modülünün alt menüsü olan “Blok Kayıtları Girişi” bölümünden blok alanları ve blok haritasının derecelendirme

haritasıyla çakıştırılarak her bir blok için hesaplanan blok indeksleri bilgisayara girilmiştir. Program otomatik olarak blok değer sayılarını bulmuştur. Blok Değer Sayısı PDS;

F=Parsel alanı

PE=Parsel =

PDS=Parsel Değer

Eşitliği ile hesap edilmektedir.

4.1.4.7.1. Arazi toplulaştırması projesinde kesinti oranları ve parsel hak edişleri hesabı

Çalışmanın saha araştırmasını oluşturan arazi toplulaştırmasının iki önemli unsuru bilgisayar ortamına girildikten sonra CAD ortamında bir alt menü olan “Kadastro Kayıtları Girişi” alt menüsünden “DOP Hesapla” bölümü seçilerek otomatik olarak hesaplanmıştır. Ortak tesislere katılım oranı;

Ortak Tesislere Katılım Oranı =Toplam Parsel Değer Sayısı − Toplam Blok Değer Sayısı Toplam Parsel Değer Sayısı

eşitliği ile hesaplanmıştır.

Bulunan bu oran, katılımcıların parsel değer sayısı ile çarpılarak kesinti miktarı bulunmuş ve bu miktar tüm parsellerin parsel değer sayılarından düşülmüştür. Bu işlem, CAD modülünde kadastro kayıtları girişi alt menüsünden “Hesapla” bölümü seçilerek otomatik olarak yapılmaktadır. Böylece parsel hak edişleri program tarafından bulunmuş olmaktadır. Bu oranlar işletmelerden kesilecek miktarları ifade etmektedir ve 2009 tarihli ATT ne göre % 10 u geçmemelidir. Arazi toplulaştırma projelerinde yol, sulama, drenaj gibi ortak tesisler için kullanılan alanlar, proje sahasındaki tüm maliklerin arazilerinden eşit olarak “Ortak Tesislere Katılım Oranı” nca kesilerek karşılanmıştır. Kolukısa Mahallesinde tarla içi yollar için ortak tesislere katılım oranı arazilerin değeri üzerinden (kesinti) DOPO= 0,039812, bulunmuştur. Sarıkaya Mahallesinde tarla içi yollar için ortak tesislere katılım oranı arazilerin değeri üzerinden (kesinti) DOPO= 0,0263775 olarak belirlenmiştir. Bilgisayar bu oranlar yardımıyla işletmelerden kesilecek miktarları hesaplayıp işletmelerin hak edişlerini belirlemektedir.

4.1.4.7.2. Uygulama alanında mülakatların oluşturulması ve yeni parselasyon haritasının hazırlanması

AT çalışmalarının blok dağıtım aşamasında, proje sahasında yol ve sulama ağı geçirildikten sonra yol ve sulama ağının çevrelediği arazi parçalarına (blok), toprak derecelendirmesi dikkate alınarak kadastro parselleri hakediş miktarlarına göre alansal olarak yerleştirilirler. Bu yerleştirmeden sonra blokların şekline göre grafik olarak düzenli parseller oluşturulur ve işletme sahiplerine verilir. Dağıtım ve yeni parsellerin oluşturulması, işletme sahipleri açısından eşit ve adil bir şekilde yapılmalıdır. Aksi takdirde projeye sürekli itirazlar gelecek, çiftçi memnuniyeti sağlanamayacak ve proje kabul görmeyecektir. Bu açıdan bakıldığında blok dağıtımının AT’ nın en hassas ve özen gösterilmesi gereken bir aşaması olduğu söylenebilir (İnceyol, 2014).

Hesaplanan hak ediş miktarları CAD ortamının “Dağıtım” bölümümden alınarak işletmelerin yeni parsellerin yerlerinin planlanmasına başlanmıştır. Planlayıcılar ile arazi sahiplerinin değer tanımlaması birbirinden oldukça farklı olabilmektedir. Bu nedenle önem sırasına göre sınırlamalara bir cevap vererek yeni durumları belirlemek için uygun bir seçim yapmak gerekebilir (Uyan, 2011).İşletmelerin mülakatları yapılmadığı için mülakat esaslı dağıtım modeli değil de blok öncelikli dağıtım modeline göre işlem yapılmıştır. Blok öncelikli dağıtım modeli mülakatı alınamayan ve sabit tesisi olmayan işletmelere uygulanmaktadır. Bu modelde işletmelerin bütün parsellerin hakediş miktarları toplanarak alansal olarak büyük olan parseli hangi blokta ise o blokta tek parsel şeklinde verme modelidir (İşcan, 2009). Bu model kriteri göz önünde bulunarak mülakat verileri hazırlanarak CAD modülünün “Bulunduğu Bloğa İşle” bölümünden bilgisayara girilmiştir. Uygulama sahasında işletmelerin 1. tercihleri olarak alanı büyük parseli hangi blokta ise bütün parselleri o blokta toplanmıştır. 2. tercihleri ise alanı ikinci büyük olan blokta toplanmış, 3. tercihleri ise alanı üçüncü büyük olan blokta toplanacak şekilde mülakat verileri hazırlanmıştır. İşletmenin tek parseli varsa bulunduğu bloktan verilmiştir.

Burada en önemli husus yeni parselasyon planlaması yapılırken, yapılan arazi derecelendirmesine göre her kişiye veya çiftçi ailesine ait parsellerin alanlarının toplamına veya parsel değer sayılarının toplamına eş değerde arazi verilmesidir (Çay ve ark. 2006).

Bu bilgiler ışığında bloklara dağıtım aşamasına geçilmiş ve toplam blok değer sayısı ile parsellerin hak ediş değerleri esas alınmıştır. Bu değerler yardımı ile blok içinde parsellerin eski

büyük alanlı yerleri ele alınarak, oluşturulan mülakat formlarının doğrultusunda CAD modülünün “Dağıtım” alt menüsünden işletme sıra esaslı pencere görüntülü ortamda parsellere ait 1. tercihlerin tamamının bilgisayara girilmiş ve ilk tahsis işlemi bitirilmiştir. Bütün işletmelerin 1. tercihleri tamamlandıktan sonra bloklardaki doluluk ve boşluk durumlarına bakılmış, doğal olarak bloklarda fazlalıklar ve boşluklar meydana gelmiştir. Bloklardaki bu fazlalıklarla boşlukların miktarları eşit olmak zorundadır. Blokları sıfırlayabilmek için işletme sıralı mülakatların ikinci tercihleri tekrar incelenmiş, bloklarda fazlalık olduğu zaman bu blokta bulunan işletmelerden fazlalık miktarı göz önünde bulundurularak dışardan en fazla alan getiren işletmelerin ikinci tercihlerine bakılarak dağıtımda yer değiştirmeler yapılmıştır. Bloklarda halen fazlalık ve boşluklar var ise işletmelerin üçüncü tercihleri incelenmiş, yukardaki işlemler tekrar edilmiştir. Üçüncü tercihlerin incelenip gerekli değişiklikler yapıldıktan sonra bloklarda kalan kısımların miktarları iyice küçülmüştür. Bu miktarlarda sahada bulunan Maliye Hazinelerinin parsellerinden karşılanarak bloklar dengelenmiştir. Bu işlemden sonra işletme sahiplerinin tahsisat sütunları sıfır olmalıdır. İhaleli işlerde ve Maliye Hazinesinin olmadığı uygulama alanlarında, bloklarda kalan küçük farklılıklarda blok köşe koordinatlarını değiştirerek(küçültülen miktar kadar diğer bloğu büyütmek sureti ile) bloklardaki fazlalık ve eksiklik sıfırlanır. Bu işlemin adına blok dengelemesi denilmektedir. Burada blok değer sayısı ile bloğa yerleştirilen toplam parsel değer sayıları birbirine eşit olana dek blok dengelemesi işlemine devam edilir.

Blok dengelemeleri bittikten sonra yeni parselasyon planlarının yapılması parsellerin blok içindeki konumlarının düzenlenmesi gerekmektedir. Her bir parselin bloğun neresinde planlanacağı belirlenmeli ve blok içi sıralama oluşturulmalıdır. Bu işlem arazi toplulaştırma işlemlerinin önemli adımlarında biridir (Ayten, 2006).

Parselasyon adı da verilen bu işlemde temel amaç yeni oluşacak her parselin yol, kanaldan faydalanması ve eski yerinden ya da eski yerine yakın yerden verilmesini sağlanmasıdır. Bunun için, her blok için CAD modülün ’de gerçekleştirilen dağıtım sonrası hangi blokta hangi parselin yer aldığını gösteren dağıtım çıktıları alınmaktadır. Daha sonra haritada blok içinde kalan kadastro parsellerin sırasına kuzey-batı dan başlayarak parsel sıra numarası verilir ve çıktısı alınan blok dağıtım listelerinin üzerine yazılır. Bu sıralamaya göre önce oluşturulan blok haritası üzerinde parselasyona geçilir. Her bloğun parsellerin toplam hak ediş değerleri ve sıra numaraları dikkate alınarak otomatik bölme işlemi yardımıyla bloğun durumuna göre paralel veya dik ifraz komutlarından yararlanılarak parselasyon işlemi blok blok tamamlanır. Yeni parselasyon planı blok blok incelenerek ve uygun parseller oluşuncaya kadar düzeltilmiş ve EK 11 ile EK 12’de verilmiştir. Yeni oluşan parsellerin

yeni alanları bulunmuş ve arazi toplulaştırma sonrası yeni mülkiyet listesi elde edilmiştir. Yukardaki işlemler iki uygulama alanı içinde EK 13 ve EK 14’de ayrı ayrı yapılmıştır. İki uygulama alanında bulunan mera alanlarının yeni parselleri oluştururken parsellerin birbirine geçişini sağlayacak şekilde oluşmasına dikkat edilmiş ve bu çalışmalar EK 15 ve EK 16’da verilmiştir. Maliye Hazinesine ait araziler ise tek parça halinde değil de satışı ve kiralaması daha fazla işletmeye yapılması göz önünde bulundurularak dağınık bırakılmıştır.

4.2. Uygulama Alanının Bulguları Maliyet ve Zaman Analizleri

4.2.1. Uygulama alanının bulguları maliyet ve zaman analizleri

4.2.1.1.Uygulama alanında Yüksek Hızlı Tren hattının katılım payı oranına (DOPO)