Uluslararası Toplum Etkisi

Etnik grupların çatışmalarında, bazen taraflardan birinin talebiyle bazen de uluslararası aktörlerin çeşitli motivlere sahip olması sonucu, taraflar uluslararası destek görebilirler. Hatta etnik uyuşmazlık içindeki gruplara uluslararası aktörler tarafından vaat edilen sözler ve sunulan kaynaklar, onları çatışma içine itebilmekte, bu şekilde başarılı olabilecekleri ve amaçlarına ulaşabilecekleri konusunda cesaretlendirebilmektedir.

Gürcistan’ın son yıllarda Batı’dan, özellikle de ABD’den aldığı destek, azınlıklara olan tavrının şiddet içerecek boyutlara taşınmasında önemli pay sahibidir. Türkiye dahil uluslararası toplumun geneli tarafından da toprak bütünlüğünün korunması desteği, azınlıklara müdahelesinde etkili olmaktadır. Ancak Gürcistan yönetiminin çatışmalar için aldığı destek, görmeyi beklediği derecede büyük olmamış, uyuşmazlıkları tırmandırıcı sert müdaheleler Gürcü yönetiminin kazançlı çıkmasını sağlamamıştır.

Yrd.Doç.Dr.Sima Nart; “Ekonomik açıdan bakıldığında ABD’nin müttefiki olan Gürcistan’ı her konuda destekliyor. ABD-Gürcistan stratejik ortaklık anlaşması da bunun bir göstergesi. Abhazya’ya bakıldığında ise 2008 –Ağustos’unda Rusya tarafından bağımsızlığın tanınmasından önce 1993’den beri De-Facto bağımsızlık döneminde Abhazya ekonomik ambargo altındaydı. 1996 yılında Rusya'nın da altına imza attığı Abhazya'ya karşı yaptırımları öngören Bağımsız Devletler Topluluğu kararı Ulaşım Yasağı ile Ticari ve Ekonomik Ambargoyu içeriyordu. Ancak bu karar 6 Mart 2008’de Rusya tarafından kaldırıldı. Böylece Abhaz halkı yıllardır yaşadığı ekonomik sıkıntılardan yavaş yavaş kurtulmaya başladı” sözleriyle, Gürcisan’ın aldığı ABD desteğini ve Abhazya’ya verilen, son dönemde artış gösteren Rusya desteğini dile getirmiştir.

“Özellikle yakın ilişkiler ve tarihsel yakınlık duyulan Türkiye’nin Gürcü askeri gücünün artırılması için yaptığı yardım hibe ve satışlar, Abhaz halkı ve

yönetimi içerisinde üzüntülere sebep olmaktadır. (Gürcistan’a verilen sahil koruma gemileri, zırhlı personel taşıyıcılar, her türlü silah, mühimmat ve Gürcü subay ve askerlerinin, gerek Gürcistan’da gerekse Türkiye’de eğitimi, Abhaz halkını, duyulan bu yakınlık sebebiyle derinden üzmektedir)” diyen Şafak Nart tarafından Türkiye’nin Gürcistan’a verdiği desteğe ve bu durumun Abhazlarda yarattığı hayal kırıklığına dikkat çekilmek istenmiştir. Daha önce de belirtildiği gibi Türkiye gerek Gürcistan’ın toprak bütünlüğünün korunması gerektiğine inandığı için, gerekse ABD ile ilişkileri iyi düzeyde tutabilmek için Gürcistan’a destek vermektedir.

Uluslararası destek bazı durumlarda, etnik çatışma içerisinde olan bir grubun arkasındaki büyük devlet ya da devletlerle hesaplaşmak için kullanılabilir. Aslında gerçekleşen büyük güçlerin mücadelesi olabilir.

Gürcü-Abhaz çatışmasının yaşandığı bölge öylesine önemli bir coğrafyadır ki dünyanın en büyük güçlerinin çıkarları bu coğrafya üzerinde çakışmaktadır. Süper güç ABD’nin bölge çıkarları için, Rusya’nın tekrar güç kazanmaması ve bölgede ABD etkinliğinin artması gerekmektedir. Bu nedenlerle Gürcistan ile olan ilişkiler dikkatle iyileştirilmekte; askeri, ekonomik gibi pek çok alanda işbirliği geliştirilmeye çalışılmakta, böylece Gürcistan Rusya’nın güneyinde bir kalkan gibi kullanılmak istenmektedir. Bu durumda Gürcistan için önemli bir sorun teşkil eden azınlıkların ayrılıkçı hareketleri ile mücadelede de ABD destek olmaktadır.

Aynı şekilde Kafkaslar’da eski gücünü yitiren ve şimdi tekrar kazanmaya çalışan, bunun için BDT gibi uluslararası organizasyonlar aracılığı ile nüfuzunu genişletmeye çalışan Rusya için batı yanlısı Gürcistan sorun teşkil etmekte, ABD’nin bölgede etkinliğini arttırmasına yardımcı olmaktadır. Fakat Gürcistan bünyesindeki azınlıklar Rusya yanlısı politikalar izlemekte, Rusya’nın yayılmacı çıkarlarına hizmet etmektedirler. Rusya da Gürcistan içinde Abhazya, Osetya gibi azınlık bölgelerine destek vermekte, hem taraftarlarının sayısını arttırmakta hem de ABD destekçisi Gürcistan’ı ekonomik ve siyasi yönlerden zayıflatıp, mümkün olduğunca ABD etkisini bertaraf etmeye çalışmaktadır.

Sonuç olarak Gürcü-Abhaz etnik çatışmasında taraflar, bölgede çıkarlarını gözeten büyük güçler olan ABD ve Rusya’nın hesaplaşmasının aracı olarak kullanılma amacıyla bu ülkelerden destek görmektedirler.

Kimi zaman etnik gruplar, çatışan devletler tarafından rakiplerini zayıflatmak amacıyla kullanılabilirler. Rusya da zayıflatmak istediği Gürcistan içerisindeki ayrılıkçı gruplardan olan Abhazları bu amaçla Gürcü yönetimine karşı kışkırtmaktadır.

Abhazlara Rusya tarafından Rus pasaportu verilmiş, ambargo nedeniyle ulaşım yasağı bulunan Abhazya halkına Rusya üzerinden ulaşım imkanı tanınmıştır. Bunun gibi pek çok konuda Rusya Abhazlara Gürcistan’a karşı destek olmuş; hatta Güney Osetya ile yaşanan çatışmalarda da Rusya ve Gürcistan arasında savaşa dönüşen çatışmalar yaşanmış; bu yolla Abhaz halkı da Rus desteğini daha güçlü şekilde arkasında hisseder hale gelmiştir.

Bazı durumlarda dış desteğin nedeni emperyalist kaygılar olmaktadır. Azınlıkların yaşadığı bölgelerin doğal kaynaklar bakımından zenginliği ya da diğer önemli özellikleri emperyalist devletlerin ilgisini çeker ve uzun vadede azınlıkların kendi etki alanına girecekleri beklentisiyle onları merkezi otoriteye karşı kışkırtabilirler.

Cumhur Bal; “ABD niye oraya girdi? Gürcistan’ın özelliği nedir? Aslında bir zayıf halka gerekiyor. Zayıf halkayı kullanmak daha kolay oluyor. Her yönden size ihtiyacı olan, size bağımlı olan, gerek ekonomik gerek askeri yönden güçsüz olan bir yerde oynamak daha kolay oluyor... tabi İran’a yakınlığı, Türki Cumhuriyetlere yakınlığı, hatta Türkiye’yi bypass edecek bir pozisyonunun olması ayrı konular ama zayıf halka olması da önemli bir olay” şeklinde ABD’nin bölge çıkarlarına kısaca değinmiştir.

Abhazya; Karadeniz kıyısındaki konumu ile hem turizm açısından önemli bir sahil şeridi barındırmaktadır, hem de Sohum gibi önemli bir limana sahiptir. Bu liman Gürcistan için Karadeniz’e açılan kapı niteliğindedir. Batı ile ticari ilişkiler açısından da son derece önemlidir. Ayrıca Abhazya’nın tarıma elverişli arazileri, büyük bölümü dağlık coğrafi özelliklere sahip Gürcistan için değerli görülmektedir. Bu özellikleri nedeniyle Rusya bu bölgenin Gürcü

yönetimine geçmesine engel olmaya çalışmakta, uzun vadede hem ABD’yi bölgeden uzak tutmayı hem de destek olduğu Abhazlar sayasinde bu bölgeyi kendi çıkarları için kullanmayı planlamaktadır.

Yine Cumhur Bal bu konudaki kendi görüşlerini şöyle aktarmaktadır; “o dönem(Güney Osetya savaşı öncesi) AB Gürcistan’a diyor ki, biz sizinle 2008 sonu-2009 başı müzakerelere başlayacağız, ancak önce topraklarınızı netleştirin. Tabi Gürcistan topraklarını netleştiremedi. Abhazya’nın Gürcistan içerisinde olması, Gürcistan’a korkunç avantaj sağlayacak, dolayısıyla Avrupa Birliği’ni sağlayacak, dolayısıyla NATO’yu sağlayacak, dolayısıyla ABD’yi sağlayacak. Abhazya 240 km. sahil şeridi olan bir yer. Rusya’nın 240 km. sahil şeridi yok orada. Abhazya’nın kıymeti her geçen gün arttı. Orada 240 km.lik mesafe Amerika ile Rusya arasında önemli bir çıta. Amerika’nın egemenlik alanı 240 km yukarıdan mı başlayacak? 240 km. aşağıdan mı başlayacak? Aynı şey Rusya için de geçerli. Bu çok önemli”