Uluslararası Değerleme Kuruluşları ve Standartları

Uluslararası değerleme standartları dünyadaki değerleme uzmanları için yol gösterici olarak tasarlanan uluslararası mülk piyasalarının güvenilir bir değerlemeye olan taleplerini karşılayan küresel alandaki iş dünyasının finansal bilgilendirmelerini raporlayan kapsamlı bir sistemdir. Değerleme sisteminin yeni oluşturulmaya başladığı gelişmekte olan ülkelere sistemin temelinin atılmasında öncülük ederek sektördeki düzenin kurulmasına büyük katkı sağlamaktadır. Sınır ötesi işlemleri kolaylaştırmak,

“değerleme faaliyetlerinin güvenilirliğini ve şeffaflığını sağlamak, ulusal sınırları aşan gayrimenkul yatırımları için uluslararası değerleme standartlarını belirlemek”, hukuk davalarını ve vergi sorunlarını çözüme kavuşturarak, uluslararası mülk piyasalarının gelişimine katkıda bulunmak meslek örgütlerini tek bir çatı altında toplayarak bilgi alışverişini kolaylaştırmak, yeni kurulan ve sanayileşmeye yeni başlamış ülkelerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere değerleme standartları ve finansal bilgilendirme raporları sağlamak gibi amaçlarla uluslararası alanda çok sayıda mesleki değerleme örgütü kurulmuştur. Genel olarak bilinen büyük çaplı kurumlar; “Uluslararası Değerleme Standartları Konseyi (International Valuation Standards Council; IVSC) ile Avrupa Değerlemeci Birlikleri Grubu (The European Group of Valuers’ Associations;

TEGoVA) ve Amerikan Değerleme Toplumu (ASA)’dır”¹⁰⁸.

“Uluslararası Değerleme Standartları Konseyi, değerleme uygulaması ve değerleme mesleği için küresel standart belirleyici olarak hareket eden ve kamu yararına hizmet eden bağımsız, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur”. Temel hedefleri; tutarlılık, şeffaflık, üye örgütler arasında işbirliğini kolaylaştırmak, diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak ve değerleme mesleği için uluslararası ses olarak hizmet etmek ve dünya çapında değerleme güvenini destekleyen yüksek kaliteli “Uluslararası Değerleme Standartları (IVS) geliştirmek ve Değerleme Profesyonel Organizasyonları tarafından sağlanan profesyonellik” ile birlikte tüm dünyada IVS'nin benimsenmesini teşvik etmektir¹⁰⁹. Sloganı “Değerlemede Güven İnşa Etmek” olan IVSC; 1981 yılında, İngiliz ve Amerikan değerleme uzmanları tarafından “Uluslararası Varlıkların Değerleme Standartları Komitesi” adı altında kurulmuştur. “1994 yılında Uluslararası Değerleme

108 Tahsin Yomralıoğlu, Recep Nişancı, Mehmet Çete, Ezgi Candaş, “Dünya’da ve Türkiye’de Gayrimenkul Değerlemesi”, Türkiye’de Gayrimenkul Değerlemesi: II. Arazi Yönetimi Çalıştayı, 21-22 Mayıs 2012, İTÜ, İstanbul, s. 3.

109 ISVC, About us, https://www.ivsc.org/about, (20.01.2018).

Standartları Komitesi adını alan IVSC, 2003 yılına kadar farklı ülkelerdeki mesleki değerleme birliklerinden oluşan ve tüzel kişiliğe sahip olmayan bir şirket olarak faaliyetlerini sürdürmüştür”. Konsey, uluslararası değerleme faaliyetleri ve raporlama standartlarının oluşturulması, sürdürülmesi ve yorumlanmasında bir standart koyucu haline gelebilmek ve hizmet verdiği kitleyi genişletebilmek için 2007 yılında yeniden yapılandırılarak bugünkü adını almıştır¹¹⁰. Konseye; kullanıcılar, hizmet sağlayıcılar, mesleki kurumlar, eğitimciler veya düzenleyicilerin tam veya gözlemci statüsünde üye olabilmektedirler. Merkezi İngiltere’de bulunan IVSC’nin bugün 100’e yakın üyesi var ve 100’den fazla ülke tarafından benimsenmesiyle birlikte değerleme alanında lider olan çok sayıda sponsor tarafından desteklenmektedir. Konseye üye olan Değerleme Kurumları otomatik olarak Danışma Forumu’nun da üyesi olmaktadırlar. Yılda bir kez toplanan Danışma Forumu çalışma grubu içerisinde gelişmiş batı ülke temsilcilerinin yanı sıra Rusya ve Çin yetkilileri de faaliyet göstermektedir¹¹¹. Konsey üyelikleri içerisinde Türkiye’yi temsilen hem Profesyonel Değerleme Kurumları’nda, hem de Akademik (Ankara Üniversitesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü) üyeler bünyesinde birer yetkili kurum bulunmaktadır.

IVSC, değerleme mesleği ile ilgili genel uygulamalar yanında değerleme yöntemlerini de içeren Uluslararası Değerleme Standartlarını oluşturmuştur. İlki 1985 yılında yayınlanmıştır. 2017 Ocak ayında yayınlanan IVS 2017 ise Uluslararası Değerleme Standartlarının son versiyonu olarak değerlemenin uluslararası çerçevesini oluşturulmuştur. Global çapta önemli etkiye sahip olan IVS, bazı ülkelerin yasal mevzuatına dahil edilmiş ise de bazı ülkelerde sadece ulusal değerleme kurum veya toplulukları tarafından benimsenerek yasaya dahil edilmeksizin uygulanmaktadır.

TEGoVA ise; “Avrupa’daki ulusal değerleme birliklerini ortak bir çatı altında toplamak üzere 1997 yılında Belçika’da kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir gruptur”. Grubun temel amacı; “eksperlerin kurumsal yönetimini sağlama ve ilgili etik ilkelerini tanımlama yanında, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde nitelikli ve birbiriyle uyumlu değerlemelerin yapılabilmesi, bütünleşik değerleme uygulamaları, eğitimi ve yeterliliği

110 International Valuation Standards Council (IVSC), IVSC adds American Society of Appraisers to list of high profile sponsors, https://www.ivsc.org/news/article/ivsc-adds-american-society-of-appraisers-to-list-of-high-profile-sponsors, (18.06.2018).

111 International Valuation Standards Council (IVSC), Advisory Forum, 2018, www.ivsc.org/about /advisory-forum, (15.08.2018).

için ortak standartların oluşturulması ve yaygınlaştırılmasıdır”. IVSC ile ortak faaliyet yürüten TEGoVA’nın bünyesinde 24 farklı ülkeden 120.000’den fazla üyeye sahip 41 birlik bulunmaktadır. TEGoVA; hem AB hem de AB dışından değerleme uzmanlarını temsil eden kuruluşlara açıktır. Ancak, gerçek kişiler Grup’a üye olmamaktadır (TEGoVA, 2011).

Amerikan Değerleme Toplumu, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en eski değerlendirme topluluğudur. ASA, 1936 yılında Amerikan Teknik Değerleme Uzmanları Derneği'nin öncülüğünden bu yana profesyonel değerleme uzmanları yetiştirmektedir. Amerikan Değerleme Toplumu (ASA), tüm değerlendirme disiplinlerini temsil eden çok yönlü, kar amacı gütmeyen, uluslararası bir mesleki değerlendirme kuruluşudur¹¹². Değerleme, inceleme ve yönetimi, performans değerleme, mücevher, makine ve teknik özellikler, kişisel mülkiyet ve gayrimenkul Değerlemesi gibi faaliyetler başlıca görevleri arasında yer almaktadır. Misyonu, üyelerinin ve değerleme mesleğinin halkın güvenini en üst düzeyde etik ve profesyonel standartlara uygun olarak yerine getirmektir. Amerikan Değerleme Toplumu’nun verdiği hizmetler kısaca şu şekilde özetlenebilir¹¹³:

 Mesleki etik kuralları eğitimi, akreditasyon, yayın ve diğer hizmetler yoluyla profesyonel bireyleri üyeliğe teşvik,

 Değerleme eğitimi vermek,

 Profesyonel üyelere atama yoluyla ödüllendirme,

 Tarafsız ve objektif karar veren değerleme uzmanları yetiştirmek,

 Üyeler arasında fikir alışverişi ve tecrübe paylaşımını sağlamak,

 Değerleme mesleğinin hem kamu hem de özel sektör tarafından tanınmasını sağlamak,

 ASA tarafından akredite olmuş profesyonel eksper hizmetinden yararlanmak isteyenlere yardımcı olmak vb. hizmetler vermek.

112 American Society of Appration (ASA), About Real Property Valuation, http://www.appraisers.org /Disciplines/Real-Property/about-rp, (12.02.2018).

113 American Society of Appration (ASA), a.g.e., (12.02.2018).