Turizm Sektörü Acil Eylem Planı Destekleri

Türkiyde yaşanan ekonomik krizlerde, yaşanan krizin sektörel etkilerine göre önlemler alınmış ve sektörel destekler verilmiştir. Önceki dönemlerde yaşanan krizlerde turizm sektörü için ciddi anlamda kapsamlı eylem planı bulunmamaktadır. Ancak 2015 ve 2016 yıllarında Rusya ve Avrupa ile yaşanan krizler doğrudan sektöre yaptırım uygulamışlar ve turizm sektörü son yılların en derin krizini yaşamıştır. Bu bağlamda

123

2015 sonunda Rusya’nın Türkiye’ye kapanması ile başlayan ve Avrupa pazarlarındaki durgunluğun derinleşmesi ile beraber hükümet 2016 yılı başında turizm sektörü için bir eylem planı dahilinde bir dizi önlemler almıştır.

2016 yılı Şubat ayı sonunda açıklanan Turizmde Acil Eylem Planı olarak isimlen- dirilen desteklerle; turizme on temel başlık ta, 300 milyon TL dolayında bir ekonomik katkı yapılması planlanmıştır.

Turizm Acil Eylem Planı Destek Paketi, 22 Şubat 2016’da açıklanmış ve sektöre doğrudan 255 milyon TL hibe desteği ile yaklaşık 300 milyon TL borç erteleme imkanı sundmuştur.

Acil Eylem Planı Kapsamında Verilen Destekler :  Operatörlere Destek

1 Nisan-31 Mayıs 2016 tarihleri arasında tüm ülkelerden turist getiren 'A Grubu' seyahat acentelerine uçuş başı 6 bin dolar destek. Destek verilecek havalimanları Alanya-Gazipaşa, Antalya, Muğla-Dalaman, Muğla-Bodrum tarifeli ve tarifesiz charter uçuşları ve İzmir Adnan Menderes ve Kütahya Zafer Havalimanları kapsamaktadır. Önce bazı ülkelere verilen bu teşvik daha sonra tüm ülkeleri kapsayacak şekilde genişletildi. Öncelikle bir yıl verilen bu destek krizin derinleşmesi ve devam etmesi nedeni ile bir yıl daha 2017 yılı sonuna kadar uzatılmıştır.

Başlangıçta altı havalimanını kapsayan bu teşvik, Kasım 2016’da ; Trabzon, Denizli, Isparta ve Eskişehir de eklenerek 10 havalimanına çıkarılmıştır.

Teşvik uygulanan Havalimanları;

Antalya ,Antalya Gazipaşa-Alanya , Muğla Dalaman,Muğla Milas-Bodrum, İzmir Adnan enderes,Kütahya Zafer ,Trabzon, Denizli Çardak, Isparta Süleyman Demirel, Eskişehir Hasan Polatkan.

Bu teşvik yurt dışından tursit getiren yada yurt dışından aşağıdaki havalimanlarına tarifeli ve tarifesiz (charter) uçak seferleriyle 1 Ocak-31 Aralık 2017 tarihleri arasında turist getiren A grubu seyahat acentalarına, turistik uçak seferi başına 6.000 dolar destek sağlanacaktı. Destek, acenta 200 ve daha fazla koltuk sayısına sahip tarifesiz (charter) uçakla, en az 150 yolcu getirirse bu rakamın yüzde 30 daha fazlası, yani 7800 dolar olaraka verilecektir.

16/4/2003 tarihli ve 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun çerçevesinde, Türkiye’ye yönelik turizm amaçlı seyahatlerde, turizm

124

sektörünün uluslararası rekabet gücünün korunmasını teminen, Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli (A) grubu seyahat acentaları tarafından Türkiye’ye turist taşıyan turistik uçak seferlerine yönelik olarak sağlanacak desteğe ilişkin,03.11.2017 tarihli ve 229743 sayılı Bakanlar Kurulu kararınca Türkiye ye turist getiren (A) grubu seyahat acentelerine sağlanan destek 20.11.2017 de yeniden düzenlenmiştir.

Buna göre:

-Teşvik verilecek havalimanları sayısını 16’taya çıkartılmıştır. Mevcut havalimanlarına ilave, Erzurum, İstanbul Sabiha Gökçen, Konya, Nevşehir Kapadokya, Ordu Giresun, Samsun Çarşamba havalimanları dahil edilmiştir.

-Kalkış saatleri ve ücretleri önceden ilan edilen, halkın kullanımına açık belirli bir düzende yapılan tarifeli seferlere

-Tarifesiz sefer (charter): Belirli bir düzene bağlı kalmadan tarifeli seferler dışında yapılan(charter) seferlerlere

- Bir uçakta, en az 30 kişiden oluşan aynı seyahat acentasına ait turist topluluğu bulunan acenteye

- Bu Karar kapsamındaki havalimanlarına en az 100 yolcusu bulunan tarifeli ve tarifesiz (charter) uçak seferleri ile ilk inişini gerçekleştiren ya da İran’dan bu Karar kapsamındaki havalimanlarına ulaşmak için Türkiye’deki diğer havalimanları üzerinden gerçekleştirilen Turistik uçak seferi kapalı grup uçak seferlerine;

1) 1/1/2018-28/2/2018 tarihleri arasındaki uçuşlara 9.000 (dokuzbin) USD 2) 1/3/2018-31/5/2018 tarihleri arasındaki uçuşlara 6.000 (altıbin) USD 3) 1/6/2018-30/6/2018 tarihleri arasındaki uçuşlara 3.000 (üçbin) USD 4) 1/9/2018-30/9/2018 tarihleri arasındaki uçuşlara 1.500 (binbeşyüz) USD 5) 1/10/2018-31/10/2018 tarihleri arasındaki uçuşlara 3.000 (üçbin) USD

6) 1/11/2018-31/12/2018 tarihleri arasındaki uçuşlara 9.000 (dokuzbin) USD, destek verilir.

Ayrıca aşağıdaki ülkelere ilave olarak bu detekler verilecektir. Almanya, Belçika, Çin, Danimarka, Endonezya, Finlandiya, Fransa, Güney Kore, Hindistan, Hollanda, İngiltere, İsveç, Japonya, Malezya ve Norveç’ten, yukardaki belirtilen havalimanlarına düzenlenecek uçak seferlerinde, yukarda verilen desteğe ilave %20 oranında daha fazla destek uygulanır.

125

Bir uçakta bir veya birden fazla acenta tarafından getirilen turist grubunun bulunması halinde, her bir acentaya verilecek destek tutarı, o acentanın getirdiği yolcuların uçaktaki toplam yolculara oranı esas alınarak hesaplanır. Yukarda belirtilen dönemler içerisinde, yolcuları tek bir acenta tarafından getirilen seferlere ilişkin talepler öncelikle sonuçlandırılır.

 Acentelere Kredi Desteği Verilmesi

Türkiye turist getiren "A Grubu" seyahat acentelerine kredi garanti fonu teminatıyla kredi kullanma imkanı tanınmıştır. Bu destekten yararlanacak firmalar için turist getirecekleri ülke sayısı 13’ten 26'ya çıkarılmıştır. Buna göre Azerbaycan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Rusya, Türkmenistan, Ukrayna, Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İsveç, İsviçre, İtalya, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, Norveç, Bulgaristan ve Romanya'da kredi başvuru tarihinden bir önceki yıl en az 400 bin turist getiren 'A Grubu' turizm acentelerine kredi garanti fonunun kefalet desteğiyle 100 milyon lira kadar kredi kullanma imkanı verilmiştir.

 Banka Kredi Borçlarının Yapılandırılması

Diğer bir destek ise krizden dolayı turizm sektöründe firmaların kredi geri dönüşlerinde yaşayacakları sorunlara çözüm olması bakımından sektör firmalarının banka borçlarında yeniden yapılandırmaya gidilmiştir. Bu çerçevede Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli yatırım, işletme ve seyahat acentelerinin kullandığı kredilerin geri ödemelerinin ötelenmesi ya da yeniden yapılandırmasında kolaylık sağlanmıştır.

 Turizm sektöründe Döviz Getiren Firmaların İhracatçı Sayılması

Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli deniz turizmi tesisleri daha önce Ekonomi Bakanlığının teşviklerinden faydalanamıyorlardı. Verilen bu detsek ile bu tesislerin faydalanmalrının önü açılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli konaklama ve deniz turizmi tesislerini ihracatçı kapsamına alınarak, konaklama ile deniz turizmi tesislerinden bir önceki yıl 750 bin dolar döviz getirenler bundan sonra ki dönemde ihracatçı olarak sayılacaktır. Önceki dönemde bu limit bir milyon dolar idi. Sektördeki firmalara Eximbank kredilerinden yararlanma, sair bankalardaki kredi işlemlerinde kolaylık, yurt dışı fuarlara katılım desteği, resim ve harçlardan muaf olma gibi avantajlardan doğrudan istifade etme imkanı tanınmıştır.

126

 Çevreye Duyarlı Belgesi Olan Konaklama Tesislerine Çevresel Destek Verilmesi

Çevreye duyarlı konaklama tesisi belgeli işletmelere verilen mevcut enerji desteğine ek olarak, su, atık su ve katı atık bedellerinde, bulundukları bölge itibarıyla en düşük tarife uygulanması, aradaki farkın, Hazine tarafından karşılanması imkanı tanınmıştır.

 Bakanlık Belgeli Konaklama Tesislerine Ecrimisil Desteği

Kültür Turzim Bakanlığından belgeli konaklama tesislerinin ecrimisil bedellerinin 2016 yılı ödemelerinin ertelenmesi ve takip eden 3 yılda üç eşit taksitler halinda faizsiz olarak ödenmesi imkanı sağlanmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığından tahsisli konaklama tesislerinden alınan kira bedelleri ertelenerek ve üç eşit takside faizsiz ödenme imkanı verilmiştir. Yine Kültür Turizm Bakanlığı tahsisli konaklama tesislerinden yıl sonunda toplam cirolardan alınan payda da 2016 yılı için ertelenerek,gelecek üç yılda üç eşit taksitle faizsiz ödenmesi sağlanmıştır.

 Turizm Sektöründe ki Firmalara İstihdam Desteği Sağlanması

Sağlanan istihdam desteği Turizm sektöründe kesintisiz 9 ay çalışanlan için kalan üç ay aylık sürede sigorta primleri ve maaşlarının İŞKUR tarafından karşılanması ve bu kapsama turizm kentleri olan başta Antalya, Muğla, İzmir ve Aydın illeri alınmıştır.

 Kültür ve Turizm Bakanlıgından Belgeli Deniz Turizmi Tesislerinin Ekonomi Bakanlıgı’nın Teşviklerinden Faydalandırılması

Turizmi 12 aya yaymak ve ülke geneline yaygınlaştırmak kapsamında özellikle yüksek gelir grubuna mensup turistlere hizmet veren deniz turizmi tesislerinin (kurvaziyer limanlar, yat limanları, rıhtım ve iskeleler ile çekek yerleri), 19 Haziran 2012 tarihli ve 28328 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı” ile konaklama tesislerine Ekonomi Bakanlığınca sağlanan teşviklerden faydalandırılması amaçlandığı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ile Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli deniz turizmi tesislerine yeni yatırım veya tesis yenileme işlemlerinde, bulundukları bölge teşviklerinden konaklama tesisleri gibi yararlanma imkanı sağlanmıştır.2016/8715 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Karar 08 Nisan 2016 tarihli ve 29678 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Buna göre Kararın Ek − 2B sayılı

127

ve “İllerin Bölgesel Desteklerden Yararlanabilecek Sektörlerine ilişkin Sektör Numaraları” başlıklı tablonun 10 numaralı dipnotuna “Turizm Yatırım veya işletme Belgeli Deniz Turizmi Tesis Yatırımları” eklenmiştir.(Karabulut,2017:80)

3.4.10. 2018 Yılında Turizm Sektörüne Getirilen Yeni Teşvikler

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar (http://dengemusavirlik.com)(12.10.2018)

Madde 1- 15/06/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karara aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Geçici Madde 10- (1) Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde bir veya birden fazla yatırımcı tarafından gerçekleştirilecek asgari 7.500 yatak kapasitesini haiz turizm yatırımları için; beşinci bölgede uygulanan bölgesel destek unsurlarının bu maddede belirtilmeyen hükümleri aynı kalmak üzere, aşağıdaki destek, oran, süre, miktar ve şartları uygulanabilir:

(a) Bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde seksenine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kar payının Türk Lirası kredilerde yedi puanına kadarı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde üç puanına kadarı, Bakanlıkça da uygun görülmesi halinde ilk on yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanabilir. Faiz desteği tutarı gerçekleşen sabit yatırım tutarının yüzde yirmisini geçmez.

(b) Vergi indirimi desteği kapsamında yatırıma katkı oranı yüzde ellibeş, vergi indirimi oranı yüzde doksan ve toplam yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilecek kazançlar üzerinden kullanılabilecek oranı yüzde yüz olarak uygulanır.

(c) Yatırımcı tarafından talep edilmesi halinde, azami destek tutarı ve süresi aynı kalmak üzere sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasına yatırım tamamlama vizesi şartı aranmaksızın yatırım dönemi içerisinde başlanabilir.

(ç) Sabit yatırım tutarı yüz milyon Türk Lirası ve üzerindeki teşvik belgeli yatırımlar kapsamında yapılacak bina inşaat harcamaları KDV iadesinden yararlandırılabilir.

128

(2) Müstakil olarak belgelendirilmiş kongre ve sergi merkezi, golf tesisi, sağlıklı yaşam tesisi ve günübirlik tesisler de bu madde kapsamındaki desteklerden yararlanabilir.

(3) Yatırıma başlanıldığının kabul edilebilmesi için bu maddenin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde teşvik belgesinin ilk düzenlendiği tarihteki sabit yatırım tutarının en az yüzde onu oranında veya asgari beş milyon Türk Lirası tutarında harcama yapılması gerekir.

(4) Bakanlığa yapılacak teşvik belgesi ve tamamlama vizesi müracaatları, asgari 7.500 yatak kapasitesine ulaşılmasını müteakip topluca değerlendirilir. Yatımların bitiş tarihi 31.12.2022 olup, mücbir sebep veya fevkalade haller dışında süre uzatımı yapılmaz. Bu madde kapsamında düzenlenen belgelerin tamamlama vizesinin yapılabilmesi için, bu tarihe kadar yatırımın tamamlanarak turizm işletme belgesinin alınması ve bu tarihi izleyen altı ay içinde müracaat edilmesi zorunludur.

(5) Yatırıma başlama şartının sağlanamaması veya 31/12/2022 tarihi itibariyle yatırımın tamamlanamaması ve talep edilmesi halinde; konaklama yatırımlarında, bölgesel desteklerden yararlanma şartının sağlanması koşuluyla teşvik belgesinde kayıtlı destekler beşinci bölge desteklerine dönüştürülerek varsa fazladan yararlandırılan destekler, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınır.”

Madde 2- Aynı Kararın EK-4 sayılı ve “Teşvik Edilmeyecek Veya Teşviki Belirlı Şartlara Bağlı Yatırım Konuları” başlıklı ekinin I/C bölümünün (12) numaralı sırası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“12- Lokanta, kafeterya, eğlence yeri, günübirlik tesis (Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde yapılacak turizm yatırım belgeli günübirlik tesisler hariç), termal kür tesisi ve yüzme havuzu yatırımları.”