Turizm İşletmelerinde Kurum Kültürü

Kültür, bir örgütün içindeki birey ve grupların davranışlarını yönlendiren normlar, davranış kalıpları, inançlar, tutumlar ve alışkanlıklar sistemi (Şimşek vd., 2001: 23) olarak görülmektedir. Kültür, yüzyılların deneyimlerinden süzülerek biçimlenmiş, kuşaktan kuşağa aktarılan bir değerler bütünü olarak kabul edilmektedir. Kültür ürünlerinin şekillenmesinde tarihi ve kültürel miras önemli rol oynamaktadır. Genel anlamda kültürü, insanın hayatı boyunca öğrendiği, ürettiği, öğrettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı tarihi, güncel ve aktüel ihtiyaçlarını karşılayan, doyum sağlayan değişebilir değerler bütünü şeklinde tanımlanmaktadır.

Kurumsal kültür, kurum üyelerine farklı kimlikler vererek onların kuruma bağlanmalarına yardımcı olmakta ve kurum üyeleri tarafından paylaşılan iç değişkenleri sunmaktadır (Solmaz, 2007: 41). Kurum kültürü, kurumdaki mevcut insanların, zaman içinde geliştirdikleri gelenekler, anlayışlar ve normlar bütünü olarak tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle, insanlar arasında paylaşılan değerler kurum kültürü olarak karşımıza çıkmaktadır (Aktaran: Solmaz, 2007: 43).

Turizm işletmelerinde kurum kültürü, kurumun tüm paydaşlarını ilgilendirmekte ve organizasyon yapısının her kademesinde geliştirilmesi gerekmektedir. Çünkü turizm işletmelerinde oluşturulan kurum kültürü, o

misyonu temsil ettiğini, amaçlarına ulaşmak için hangi sistemleri kullandığını ve kurum ile ilgili olarak ortaya çıkan problemleri nasıl ele alıp çözüme kavuşturacağına da yardımcı olmaktadır. Günümüz rekabet ortamında profesyonel olarak işletilen turizm işletmelerinin hemen hepsinde pozitif bir kurum kültürü oluşturma çabası görülmektedir. Ancak kurum kültürünün tüm personel tarafından benimsenmesi ve kurum içi rekabetin işletmeye zarar vermemesine de dikkat etmek gerekmektedir. Bunun için de departmanlar ve çalışanlar arasında güçlü bir bağ kurulması ve onların ihtiyaçlarına uygun hareket edilmesi gerekmektedir.

2.3.1.1. Turizm İşletmelerinde Kurum Kültürünün Özellikleri

Kurum kültürü, aynı kurumda çalışanların tutum, inanç, varsayım ve beklentileri ile bireylerin davranışlarını ve bireylerarası ilişkilerini belirleyen faaliyetlerin nasıl yürütüldüğünü gösteren normlar denetimidir (Okay, 2006: 213). Kurum kültürü sayesinde, çalışanların tecrübelerine dayanarak ortaya çıkan sonuçlar, kuruma yeni katılanlara, karşılarına çıkan sorunları çözebilmeleri için bir kılavuz görevi (Tuna ve Tuna, 2007: 28) görmektedir. Kurumlarda çalışanlar, kendilerini kurumları ile özdeşleştirmektedirler. Bunun gerçekleşebilmesi için kurumun kendine ait yerleşik bir kültür oluşturması gerekmektedir. Farklı sektörlerle bağlantılı olarak faaliyet gösteren turizm işletmelerinin öğrenilmiş veya sonradan kazanılmış kendine has birtakım özelliklerinin olduğu görülmektedir. Bu özellikler şöyle ifade edilebilir (Aktan ve Tutar, 2009; Okay, 2006: 237; Şimşek ve Fidan, 2005: 24):

 Kurum kültürü sayesinde çalışanların birbirleriyle etkileşimi artmaktadır. Etkileşim, sadece kurumun iç çevresiyle sınırlı kalmaz; onun dış çevresiyle etkileşimini de artırarak, kurumsal iletişimin etkinliğini artırmaktadır.

 Kurum kültürü ortak değer, norm ve davranışlar aracılığıyla sosyal tatmin duygusu yaratarak, bireyin motivasyonunu artırmaktadır. Kurumda aidiyet duygularını güçlendirmektedir. Çalışanların aidiyet hislerini güçlendirmenin önemli aracı olan kurum kültürü sayesinde iş tatmini artar, çalışma barışı ile kurumsal verimlilik ve etkinliğin artması sağlanmaktadır.

 Güçlü kurum kültürü, hızlı bilgi işleme ve karar vermeyi sağlamaktadır. Kurum için ortak bir dil, istikrarlı bir tercih sistemi ve kabul edilmiş bir vizyon, hızlı birlikteliğe ve sürdürülebilir uzlaşmalara yol açmaktadır.

 Güçlü kurum kültürlerinde, şeffaflığa dayanan geniş iletişim ağları söz konusu olmaktadır. Bu şekilde bilgiler çok daha güvenli bir biçimde yorumlanmakta ve yanlış anlaşılmalar ortadan kalkmaktadır.

 Kurum kültürü, iş yapma süreç ve yöntemlerine standart uygulamalar ve kurallar getirerek, kurumsal verimliliği artırmaktadır. Kültür aynı zamanda kurumda önemli bir kurumsal sosyalleşme aracı olarak da değerlendirilmektedir. Yeni elemanların bilgi, beceri ve davranışlar kazanmalarına imkân tanıyarak, yetişme ve gelişmelerine yardımcı olmaktadır.

 Kurum kültürü, kuruluşların rekabet avantajı kazanmasında önemli rol oynar ve işletmenin amaçlarının, politikalarının oluşmasında önemli etkilerde bulunmaktadır.

2.3.1.2. Turizm İşletmelerinin Kurum Kültürünü Oluşturan Faktörler

Kurumsal kültür, bir kuruluşun yani kurumun, bölümün, takımın ortak değerleri, sembolleri, inanışları ve davranışları olarak değerlendirilmektedir. Kültür, işyerinde konu üzerinde çalışırken veya bir fabrikada bir ürün üretirken, ortak bir yol izlenmesine olanak tanıyan ortak bir düşünce tarzı gerekmektedir (Goffee ve Jones 2002: 35).Kültür, kurumsallaşma aracı olarak kabul edilmektedir. Kurum kültürünü oluşumunda değişik faktörlerin etkisi görülmektedir. Turizm işletmelerinde kurum kültürünü oluşturan unsurlar şu şekilde özetlenmektedir (Tuna ve Tuna, 200: 32-35):

2.3.1.2.1. Teknolojik Gelişmeler

Turizm sektörü dinamik bir sektördür. Turizm işletmeleri sürekli kendilerini yenilemeleri ve teknoloji ile iç içe yaşamaları gerekmektedir. Çünkü turizm

takip edilmesini istemektedirler. Teknolojik gelişmeler, zaman içerisinde kurumun faaliyetlerinde değişiklik yapılmasını zorunlu hale getirmektedir (Turizm Formu, 2009).

2.3.1.2.2. Ürün ve Müşteri Kalitesi

Turistik ürünler genellikle soyut ürünlerdir. Standart bir kaliteyi yakalamak oldukça zordur. Ayrıca turizm işletmelerinin üretmiş olduğu mal ve hizmetler paydaşların lüks ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. Bu özelliğinden dolayı turizm işletmelerinin üretmiş oldukları ürünler, kurumsal kültürün oluşmasında etkin rol oynamaktadır (Turizm Formu, 2009).

Turizm işletmelerinde genellikle yüz yüze üretim gerçekleşmektedir. Turizm işletmeleri her kesimden ve milletten gelen turistlere hizmet sunmaktadır. Bu kadar geniş bir müşteri profiline sahip olan işletmelerin, bunlardan etkilenmemektedirler. Turizm işletmesine gelen müşterinin kalitesi, kurumsal kültürün oluşmasında da belirleyici bir rol oynamaktadır.

2.3.1.2.3. Yerleşim Yeri

Turistler genel özellikleri itibarlarıyla geleneklerine bağlıdırlar. Alışkanlıklarından pek fazla taviz vermezler. Bu özellikleri turizm işletmelerinin faaliyet gösterdiği bölgedeki, yerel halk, sivil toplum örgütleri ve kamu kuruluşları davranışlarını etkileyebilir (Akat, 1997: 7). Bu etkileşim kurumsal kültürün şekillenmesine yardımcı olmaktadır.

2.3.1.2.4. Rekabet Koşulları

Rekabetin yoğun yaşandığı ortamlarda kültür hedef kitle odaklı olmakta iken, rekabetin olmadığı ortamlarda farklı odaklar ortaya çıkabilir. Bu durum, hizmet kalitesine yansırken, kültürün şekillenmesinde de etkili olabilmektedir. (Tuna, Tuna, 2007: 33). Genel olarak ülkelerin ihtiyacı olan ekonomik kaynaklar en kolay turizm faaliyetleri aracılığıyla karşılanmaktadır. Bundan dolayı turizm işletmelerin arasında yoğun bir rekabet yaşanmaktadır.

2.3.1.2.5. Yönetim Süreci ve Karar Alma Biçimleri

Yönetim süreci ve karar alma biçimleri, iş görenlerin istemleriyle kurumun gereksinimleri arasında denge kurmaktadır (Akıncı, 2003: 157). Turizm işletmeleri farklı özelliklere sahip işletmelerdir. Karmaşık bir organizasyon yapıları ve hizmet çeşidinin fazla olması yönetim sürecini etkin kullanmayı zorunlu hale getirmektedir. Yönetim süreci; açık iletişime, yeniliğe, ekip çalışmasına, katılım ve yaratıcılığa ne kadar önem veriyorsa, bunları ne kadar tabana yayabiliyorsa, arzu edilen kurum kültürünün oluşmasına da o kadar katkıda bulunmaktadır.

Hizmet sektöründe faaliyet gösteren turizm işletmeleri gerek kurum içi gerek kurum dışı sorunlarla diğer işletmelere göre daha sık karşılaşabilmektedirler. Turizm işletmelerin bu durum karşısında almış olduğu kararların yönü ve karar alma tarzı kurumsal kültürün oluşturulması üzerinde etkili olabilmektedir.

2.3.1.2.6. Liderlik

Liderler, kurum üyelerine rol modelliği yapmaktadır. Kurum üyeleri, liderin davranışlarını örnek alarak, kendi davranışlarını buna göre yönlendirmektedir (Argüden, 2003: 11). Liderlik, turizm işletmelerine kalite, hizmet ve yenilik sağlayarak tüm paydaşlar arasında güvenilirlik sağlamaktadır. İşlemenin duran ve sabit varlıklarının ihtiyatlı bir şekilde kullanılmasına yardımcı olur. Hem çalışanlarına hem de rakiplerine örnek olan liderler, kurum kültürünün gelişmesinde büyük önem taşımaktadırlar.

2.3.1.2.7. Motivasyon

Motivasyon; isteklendirme, teşvik etme ve yönlendirme gibi anlamlara gelmektedir. Motivasyon, insanların davranışlarını etkileyen, davranışların itici gücü niteliğini taşımaktadır (Aktaran: Karatepe, 2005: 3).

sonuçlanmasını sağlamaktadır. Bu durum, kurumda bir memnuniyet oluşturmakta ve etkileri kurum kültürüne yansımaktadır.

2.3.1.2.8. Örgüt Yapısı ve Özellikleri

Örgütlenme fonksiyonu, örgüt yapısını oluşturma ya da örgütün etkin bir biçimde çalışabilmesi için, belirlenen işler ve bu işleri yapacak kişiler arasında ilişkilerin kurulması gibi faaliyetleri içermektedir. Örgütten örgüte farklılık gösteren bu unsurlar, aynı zamanda kurum kültürünün şekillenmesinde de önemli rol oynamaktadır.