Turistlerin Sınıflandırılması ve Turist Tipleri

Turistler faklı kriterler kullanılarak değişik şekillerde sınıflandırılabilirler. Turist sınıflandırmaları bir bakıma turistik deneyimleri de ifade etmektedir. Farklı bir ifadeyle, her turist tipi kendine has belli turistik deneyimi ve sonuçta belli turistik davranışları sergilemektedir (Rızaoğlu, 2004: 131).

Literatürde turizm faaliyetlerine katılan bireylerin bazı değişkenlere göre sınıflandırılmasına ilişkin bir çok çalışma bulunmaktadır. Turizm hareketlerine katılan bireyler genel olarak aşağıda yer alan kategoriler altında sınıflandırılmaktadır (Kozak, 2010: 219-220):

1-İş Amaçlı Seyahat Edenler: Kendi işi yada görevli bulundukları kurum

veya kuruluşlar adına ticari amaçlar ile seyahat eden kişilerdir. Bu grupta yer alan bireyler genellikle 2-3 gün konaklama yapan ve harcama düzeyleri yüksek olan kişilerdir.

2-Hoş Zaman Geçirmek İsteyenler: Turizm pazarının en temel tüketici

grubunu bu sınıf içerisinde yer alan bireyler oluşturmaktadır. Bu tür seyahatlere katılanlar, genellikle aileleri ile birlikte seyahat etmeyi tercih ederler. Hoş zaman geçirmek için seyahat eden bireyler daha çok hafta sonları ve paket turlar aracılığıyla seyahatlerini gerçekleştirirler.

3-Paket Turlara Katılanlar: Kitle turizmi olarak ifade edilen grubun en

temel tüketici grubunu paket turlara katılan bireyler oluşturmaktadır. Paket turlara katılan bireyler daha çok gidecekleri yerler hakkında deneyim sahibi olmamaları nedeniyle paket turları tercih etmektedirler.

4-Üçüncü Yaş Grubuna Giren Turistler: Emeklilik dönemine gelmiş olan 60

5-Bağımsız Turistler: Bireysel olarak seyahat eden bireylerin oluşturduğu

gruptur. Bu grupta yer alan bireyler genellikle ülke sınırları içerisinde bireysel araçları ile seyahat etmeyi tercih ederler.

6-Uluslararası Turistler: Bulunduğu ülke dışına seyahat eden bireylerin

oluşturduğu turist grubudur.

Turistleri yerleşik halk ve ziyaretçiler temelinde sınıflandıran bir başka sınıflandırma tipi ise Şekil 3.1'de gösterilmektedir. Bu sınıflandırmada yerleşik halk ve ziyaretçiler, sınıflandırmanın en tepe noktasında yer almaktadır.

ġekil 3.1: Turistlerin Sınıflandırılması

Page, 2009: 16

Yerleşik Halk Ziyaretçiler

Seyahatçi olmayanlar

Seyahatçiler

Turistler Diğer Seyahatçiler

(turist olmayan) Yerli Turist Yabancı Turist Seyahat amacı/turist grupları İş Diğer ^Arkadaş ziyaretleri Akraba ziyaretleri Kişisel işler Keyfi seyahatler ●Uçuş personelleri ●Okula gidip gelen öğrenciler ●Her gün işe gidip dönen kimseler ●Göçmenler ●Öğrenciler (1 yıldan az) ●Dini amaçlı geziler

Şekil 3.1'den de anlaşılacağı üzere turizm kavramının pek çok alt kavramı da bünyesinde barındırdığı görülmektedir (Ünlüönen vd., 2007: 18). Turizmin kapsamı içerisinde yer alan bu alt kavramlar ise şu şekilde tanımlanmaktadır:

Ziyaretçi: 12 aydan daha kısa bir süre için olağan çevresinden farklı bir yere

seyahat eden ve ziyaret edilen yerden karşılığını alacağı bir aktivitede bulunmak dışında amacı olan (Ünlüönen vd., 2007: 18),

Seyahatçi: Bir yerden bir yada daha fazla yere gitmek üzere yola çıkan

(Mısırlı, 2013: 2),

Yerli Turist: İkamet ettiği ülke sınırları içerisinde seyahat eden; yabancıturist ise sürekli oturduğu ülke dışında herhangi bir ülkeyi 24 saatten

az olmayan bir süre içinde ziyaret eden kişi olarak tanımlanmaktadır (Kozak, 2012: 8).

Son yıllarda yapılan araştırmalarla, mesleki özellikleri, başlıca eğilimleri, seyahat esnasındaki davranış şekilleri, seyahat alışkanlıkları ve sınırlayıcı faktörleri belirlenmiş olan dört önemli turist tipi ortaya çıkarılmıştır. Bu turist tipleri şunlardır (Usta, 2009: 169):

1-Kalıcı Turist Tipi: Genellikle düşük ve orta gelirli kişilerden oluşan turist

tipidir. Altmış yaşının üzerinde olanlar ile gençlerin büyük bir kısmı bu turist tipinde yer almaktadır. Bu tip turistler genellikle deniz, güneş ve plaj üçlüsünü tercih ederler. Genellikle yazın seyahat etmeyi tercih eden bu turistler; düşük gelirli, fiyat artışlarına olumsuz tepki gösteren ve fazla bir entelektüel merakı olmayan, daha çok orta menzilli destinasyonlara giden müşteri grupları olarak ifade edilir.

2-Kalıcı ve Hareketli Turist Tipi: Bu tip turistler, dinlenme ile gezip görmeyi

birlikte yürütmek isterler. Genellikle 30-50 yaş aralığında yer alan ve orta ve yüksek gelirli bireyler bu gruba girmektedir. Daha çok uzak destinasyonları tercih eden bu tip turistlerin bir çoğunun seyahat süresi bir haftadan fazladır.

3-Gezgin Turist Tipi: Sayıca az olan bu tip turistler, her şeyden önce sosyal

ve kültürel değişiklik ararlar. Genellikle bu grup yüksek gelirli ve seyahat etmek için para biriktiren bireylerden oluşur. Bu tip turist grubu birbirinden oldukça farklı davranış sergileyen 20-25 ve 30-70 yaş aralığındaki iki ayrı yaş kategorisini kapsar. Bu grupta yer alan turistlerin seyahat süreleri genellikle iki yada üç haftadır.

4-Göçebe Turist Tipi: Bu grupta ise kültürel amaçların dışında, yerel halk ve

doğa ile gerçek teması arzulayan turistler bulunmaktadır. Her yaştan oluşan bu grupta gençler çoğunluktadır. Bu grupta yer alan turistler genel olarak; macera, dini, sanatsal veya mesleki amaçlı seyahatler gerçekleştirirler. Bu gruba giren turistlerin sayısı çok olmamakla birlikte, önemi gittikçe artan bir pazar bölümünü oluşturmaktadır.

3.2.1. Turistleri Tiplendirmede KarĢılaĢılan Zorluklar ve Turist Tiplendirmede Esas Alınabilecek Özellikler

Turistik tüketicilerin tiplendirilmesi; turizm planlaması, turistik işletme yönetimi ve turistik tüketicilerin öğrenilmesi açısından oldukça önem taşımaktadır. Tüketim davranışları göstermekte olan insan gruplarını belirlemek için bazı etmen gruplarının oluşturulması gerekmektedir. Bu etmen grupları genel tüketicilerin tiplendirilmesinde kullanıldığı gibi turistik tüketicilerin tiplendirilmesinde de kullanılabilir. Bu nedenle turistik tüketim olayı ile turistik tüketiciyi etkileyen kişisel, toplumsal, kültürel ve demografik etmenleri bağdaştıracak bir ölçüt bulmak gerekmektedir. Turizm alanında da böyle bir genel ölçüt turistik davranıştır. Turistik davranış ise turizm olayından maksimum düzeyde doyum sağlamak için oluşan davranış olarak tanımlanabilir. Bu doyum yer, yön ve ağırlık değiştirerek çeşitlendiği için turist tüketici tiplemesine de ışık tutmaktadır. Fakat bireyleri tek tek sınıflandırmak yerine daha küçük gruplar halinde tiplendirmek daha kolay olacaktır. Turizm olayını oluşturan tüketicileri gerek genel ölçüt olarak turistik tüketim davranışı açısından, gerekse diğer ölçütler açısından bir çerçeve içerisine almak oldukça zordur. Fakat turistik tüketicileri tiplendirmek için pek çok incelemenin ve

elemelerin yapılması gerekmektedir. Bu inceleme ve elemeler aşağıda sıralanan nitelikler açısından yapılabilir (Rızaoğlu, 2004: 141-142):

1-Turistlerin sahip olduğu kültür özellikleri,

2-Turistlerin geldiği ülkenin toplumsal ve ekonomik yönden gelişmişliği,

3-Turistlerin geldiği ülke grubu (coğrafi ayırım),

4-Turistlerin geldiği toplumsal sınıf,

5-Turistlerin geldikleri toplumsal sınıf içindeki yerleri,

6-Turistlerin ihtiyaçları, seyahate çıkma amaçları ve sebepleri,

7-Turistlerin durumu,

8-Turistlerin tercih ettikleri ulaştırma ve konaklama türleri,

9-Turistlerin yaşam tarzları ve görüşleri,

10-Turistlerin davranış belirtileri.