Turistik Ürünü Oluşturan Unsurlar

Turistik ürün kavramının ifade edilmesinde olduğu gibi, turizm ürününü oluşturan öğelerin de net olarak neler olabileceği konusunda bir uzlaşma yoktur. Uzmanların bu konuda farklı görüşleri bulunmaktadır. Olalı (1990: 142) ve Hacıoğlu (2000: 41) turistik ürünün çekicilikler, olanaklar ve ulaşılabilirlik aktörlerinin bir bileşimi olduğunu belirtmektedirler. Usta (2005) turizm ürününü oluşturan faktörleri, sosyo- kültürel faktörler, tabii faktörler ve geliştirici faktörler olmak üzere 3 grupta ele almıştır.

Turizm ürününü oluşturan unsurlar genel olarak 3 başlık altında incelenmektedir (Oflaz, 2015: 8):

 Destinasyonun tarihi, kültürel, sanatsal varlıkları,

 Turistin konaklama ihtiyacına yönelik hizmet veren otel, motel, tatil köyü; yiyecek-içecek ihtiyacı için, restoran, cafe, bar; diğer ihtiyaçları için; eğlence alanları,

 Turistin seyahat etmesini sağlayan taşıyıcı şirket ve seyahat acenteleridir. Turistik ürünü oluşturan unsurlar Şekil 1 yardımıyla gösterilebilir (Gürbüz, 2002: 51):

16 Şekil 1:Turistik Ürünü Oluşturan Unsurlar

Kaynak: Gürbüz, 2002: 51.

Turistik ürünü oluşturan unsurları daha geniş kapsamda incelemek mümkündür:

1.4.2.1. Çekicilik Faktörü

Çekicilik konusunda öncelikli olarak değinilmesi gerekli olan konu turizmde arz konusudur. Turizm arzı, turistik tüketimde yer alan turizm talebinin gereksinimini karşılamak maksadıyla gereken mal ve hizmetlerin temin edilmesini içeren üretime dayalı işlemlerin tümüne denir. İnsanları seyahate yönlendiren arz yönlü faktörlerin arasında turistik çekicilikler ve bunları destekleyici altyapı-üstyapı olanakları vardır. Bunlar bir bölgenin coğrafi kaynaklarıdır (İçöz ve Kozak, 1998: 65).

Turistik ürünün çekicilik özelliği turist için tercih nedenini belirleyen en önemli unsurlardandır. Destinasyonun turist için çekiciliği doğal, kültürel, iklim vb. özelliklerinden olabileceği gibi konaklama işletmeleri, yeme-içme, eğlence işletmeleri veya ulaşım gibi özelliklerinden de kaynaklanabilmektedir. Örnek olarak Mısır piramitleri, Taç Mahal, Baykal gölü, Kapadokya gibi örnekler verilebilir.

TURİSTİK İŞLETMELER

Konaklama işletmeleri Yiyecek ve içecek işletmeleri Eğlenme merkezleri Spor alanları Alışveriş merkezleri Araba kiralama hizmetleri Ulaştırma işletmeleri

ULAŞILABİLİRLİK

Kara, hava, deniz ve trenyolu imkanı. Kolay ve ekonomik ulaşabilme imkanı

T U R İ S T İ K Ü R Ü N ÇEKİCİLİK Doğal faktörler Sosyo- kültürel Faktörler Çoğrafi Durum Doğal Güzellikler İklim temiz hava ve su Yazın güneş, kışın kar Hayvan çeşidi Orman, bitki örtüsü Şifalı sular vb. Misafirperverlik Örf ve Adetler Kültür (tarihi kalıntılar, din, sanat, bilim vb.) Ekonomi Eğitim vb.

17

Bir destinasyonun çekicilik unsurları turistin gideceği yeri diğer destinasyonların yerine tercih etmesini sağlayan özellikler veya öğelerdir. Destinasyon herhangi bir özelliğinden dolayı turist çekiyorsa yer çekiciliği, eğer turistlerin seçiminde destinasyonun özellikleri değil de bu destinasyonda sunulan hizmetler önemli oluyorsa olay çekiciliğinden bahsedilir. Çekicilik faktörü bölgesel veya yöresel olabileceği gibi, ulusal nitelikte de olabilir. Yöresel kıyafetler, yöresel mutfak gibi unsurlar, turistik ürününün çekiciliğini artıran unsurlardandır (Aktaş, 2009: 14).

1.4.2.2. Olanaklar

Olanaklar tek başına çekicilik özelliğine sahip değildir. Ancak olanaklar turistleri çekmekten çok çekicilikleri destekleme olanağı görmektedirler (Mill, Alastair, 2002).

Hizmetlerin var olması, turistik bölgenin çekiciliğini artıran unsurlardır. Oteller, moteller, apart oteller, kamping, karavan parkı gibi konaklama imkânı sunan yerler; hazır yiyecek-içecek hizmeti sunan işletmelerden lüks restoranlara kadar tüm yiyecek-içecek işletmeleriyle kafeler ve barlar gibi yiyecek-içecek işletmelerinin olmadığı yörelerde sadece çekicilik unsuru yeterli olmayabilir. Bunun yanı sıra, taksi, oto kiralama hizmetleri, otobüs işletmeleri gibi gidilecek yerlere ulaşım imkânları, spor aktiviteleri, seyahat acenteleri, hediyelik eşya dükkânları, turizm polisi, turizm danışma büroları gibi diğer hizmetlerde turistik bölgenin çekiciliğini artırmaktadırlar (Minbaeva, 2010: 20).

Turistler gittikleri destinasyonlarda ihtiyaçlarını karşılayabilmek için konaklama, yeme-içme, rekreasyon ve hediyelik eşya satan işletmelerden yararlanmaktadırlar. Bu işletmelerin bulunmaması ise turistik ürün oluşumunu engellemektedir. Bu faktör turistik ürünü oluşturan temel unsur olarak kabul edilmektedir. Turistlere sunulan hizmet olanakları doğrudan turist akımı oluşturmayabilir, yoklukları ise turistlerin çekicilik aramalarına engel olabilmektedir. Olanaklar çekicilikleri tamamlamaktadırlar (Baranaydın, 2016: 10).

1.4.2.3. Ulaşılabilirlik

Zaman faktörü turizm faaliyetinde bulunan kişiler için büyük önem arz etmektedir. Bundan dolayı gidilecek destinasyonun uzak olması, turistlerin seyahat kararını olumsuz yönde etkilemektedir. Zamanı kısıtlı olan turist, turistik çekiciliği olan

18

merkeze en kısa zamanda ulaşmak istemektedir. Yolculukta boşa zaman kaybetmek istememektedir. Bundan dolayı turistik ürünler arasında tercih yaparken, kendisine daha yakın ve kolay ulaşılabilirliğe sahip olan destinasyonu tercih etmektedirler (Çetin, 2001: 9).

Karayolu, havayolu, denizyolu, demiryolu gibi altyapı tesisleri ile bu tesislerin büyüklüğü ve ulaşım seferlerinin sıklığı, destinasyonların ulaşılabilirliğini etkileyen önemli faktörlerdendir.

Turizmin, günümüzde daha geniş kitlelere ulaşmasında ve uzaktaki destinasyonlara yapılan seyahatlerin artmasında; ulaşım imkânlarının yeterli olmasının ve yolcu taşıma kapasitesinin artmasının, koltuk başına maliyetlerin azalmasının önemli etkisi olmuştur. Bu sayede destinasyonların ya da turistik ürünlerin, turistler tarafından tercih edilme olasılığı da artmıştır (Bardakoğlu, 2011: 55).

1.4.2.4. İmaj

Dünya Turizm Örgütü (WTO) bir ülkenin imajını, değişik alanlardaki çeşitli unsurların kıyaslanması sonucu ortaya çıkan, duygusal ve rasyonel görünümlerin oluşturduğu bir bütün olarak ifade etmekte ve bir ülkenin imajının oluşmasında o ülke hakkında edinilen bilgiler ve bizzat yaşanan deneyimlerin yanı sıra bu ülkenin adı duyulduğunda kendiliğinden akla gelen, önceden mevcut bazı motivasyonların önem taşıdığını belirtmektedir. Örneğin, Kanada’nın imajı için akağaç yaprağı, İrlanda’nın yoncası, Avustralya’nın kangurusu, Lübnan’ın sedir ağacı gibi örnekler verilebilir (Çetin, 2001: 11).

Turistik bir ürünü tamamlayan faktörlerden biri turistik ürünün veya destinasyonun bölgesel, ulusal ve uluslararası alanda oluşturulmuş imajıdır. Bir turizm ürününün veya destinasyonun imajını belirleyen ana faktör, turizm ürününün veya destinasyonun sahip olduğu özelliklerdir. Bu bağlamda imajı oluşturan faktörler: tüketici faktörleri ve arz faktörleri olarak iki grupta incelenmektedir. Tüketici faktörleri; algılardan, psikolojik ve sosyoekonomik özelliklerden meydana gelirken, arzı oluşturan faktörler turizm pazarlamasında ve medyada yer almaktadır (Bardakoğlu, 2016: 56).

19 1.4.2.5. Fiyat

Destinasyonların ziyaret edilebilmesi için bir bedel ödenmesi gerekmektedir. Bu fiyat, seyahat, konaklama ve mevcut çekiciliklerden seçilenlerin katılma maliyetlerinden oluşan bir toplamdır. Çoğu çekim yeri birçok ürün ve hizmet sunduğundan dolayı ve bu ürünleri belli bölümlere hitap etmesinden dolayı turizm sektöründe fiyatlar çeşitlilik göstermektedir (Rızaoğlu, 2004: 175).

Genel turizm çeşitliliğini oluşturan ve kitle turizmini meydana getiren orta sınıf için, gidilen turistik destinasyonun fiyatı önem arz etmektedir. Geliri yüksek olan zengin diye nitelendirdiğimiz, lüks seyahatler yapmayı zevk edinenler için çok geçerli değildir. Orta sınıfta olanlar için, tatil süresini, tatile ailece katılıp katılmayacaklarını veya bir yılda kaç kez tatil yapabileceklerini belirleme konusunda etkili olmaktadır (Aktaş, 2009: 21).

Turizm endüstrisinde fiyatlar şu unsulara göre değişmektedir (Rızaoğlu, 2004: 175):

 Mevsimlere göre,

 Sunulan etkinlik çeşidine göre,

 Uluslararası döviz kurlarına göre,

 Yolculuk yapılan uzaklığa göre,

 Taşıma araçları ve biçimine göre,

 Kolaylıkların ve hizmetlerin kalitesine göre,

 Turist tesislerin tipine göre