TRIZ Pazarı

3.6.1. TRIZ Eğitimi ve TRIZ’in Geniş Kitlelere Yayılması

TRIZ yöntemi, Soğuk Savaş’ın bitişi ve özellikle Perestroika ile beraber SSCB’nin dışına çıkmıştır. Altshuller ile beraber çalışan veya onun eğitiminden geçerek TRIZ konusunda deneyim kazanan birçok uzman ve bilim insanı, başta Amerika Birleşik Devletleri, İsrail, Almanya gibi ülkeler olmak üzere birçok farklı ülkeye göç etmişler ve TRIZ’in öğretilmesi ve uygulanması için çalışmalara başlamışlardır. Bunlardan bir kısmı kendi şirketlerini, diğer bir kısmı da ortaklıklar kurmak suretiyle, TRIZ’i öğretme ve yaygınlaştırmaya başlamışlardır. Özellikle AR-GE, kalite, tasarım, yaratıcılık üzerine çalışan şirketler TRIZ’den fayda sağlamak için eğitimler almaya başlamıştır.

Günümüzde TRIZ eğitimleri fiziksel ve sanal ortamda birçok kurum tarafından verilmektedir. Bu eğitimlerin amaçları arasında aşağıdakiler sayılabilir;

TRIZ kavramları ve problem çözme araçlarının kullanılması

Psikolojik Ataleti yenerek yaratıcı çabayı en ümit veren çözüme yönlendirmek
En uygun çözülebilirlik için problem tanımlanması ve biçimlendirilmesi
Yeni ve devrimci çözüm kavramlarının geliştirilmesi

Uzlaşmanın veya değiş-tokuşun, çelişen gereklilikleri tatmin eden gerçek çözümlerle ikame edilmesi

Uygun kaynakların azami kullanımının sağlanması

Ürün veya sürecin gelecekteki evriminin göz önüne getirilmesi
TRIZ yazılımlarının kullanımı

Tüm ve kapsayıcı Ürün Geliştirme Süreci içinde TRIZ ve diğer problem çözme ve kalite tekniklerinin birleştirilmesi

TRIZ’in organizasyonlarda uygulanması
Patent koruması ve patentçi rekabet

TRIZ ilk çıkışında öncelikle mühendislere yönelik bir araç olarak kabul edilmiş olsa da, başta Altshuller olmak üzere TRIZ uzmanları, yöntemin mühendislik dışı alanlara doğru genişletilebileceğini belirtmişlerdir. Meslek, yaş veya konumdan bağımsız olarak TRIZ’in genişletilmiş olarak geniş kitlelere yayılması için çalışmalar yapılmaktadır. Bunu gerçekleştirmek için aşağıdaki prensip ve kaynakları dikkate almak önemlidir [74]:

Altshuller’in belirttiği gibi insanlar, yaratma ve yaratıcılıkla ilgili yeteneklerini geliştirme hakkı dahil olmak üzere mutluluk için eşit haklara sahiptir. Dolayısıyla herkesin yaratıcılık hakkında bilgi sahibi olma hakkı vardır.

Bu amaçla, genel anlamda TRIZ “yaratıcılıkta cehaleti” yok etmek için genişletilmelidir. Böylece teknolojik alanlarda olduğu gibi TRIZ günlük problemlerin çözümüne de yardımcı olabilir.

İnsanların ve dünyanın çeşitli problemleriyle uğraşabilmek için problem çözme ve uygun araçlar yaratma sürecinde yaratıcı düşünmenin yönetilmesi için araştırmalar

yapılmaktadır. Bu noktada, genişletilmiş TRIZ, diyalektik sistem düşüncesini ve TRIZ’in kendi araçlarıyla uyumlu sistem geliştirmenin nesnel kanunlarıyla yönlendirilen yaratıcı düşünmeyi oluşturmak için bir geliştirme olacaktır.

TRIZ, genişleyebilmek için gerekli iç kaynaklara sahip bir yöntemdir. TRIZ felsefesi, teknolojik alanlar haricindeki insani faaliyetlerinde de kullanılabileceğini gösteren birçok noktaya sahiptir. Sistem hiyerarşisi açısından Altshuller’in geliştirdiği prensipler, kimyasal elementlere ve yaratıcılık yöntemleri kimyasal bileşenlere benzetilirse, gerçek dünyada birçok farklı kimyasal elementten oluşan birçok kimyasal bileşenin olduğu ve geliştirilebilecek yaratıcılık araçlarının sayısının ne kadar çok olabileceği anlaşılabilir.

Şekil 3.24’te görüldüğü gibi TRIZ, aralarında diyalektik, sistem teorisi, bilgi teorisi gibi yüksek seviyede genelleştirmeye sahip birçok bilim ve bilgi kaynağından beslenerek geliştirilmiştir. Uygulama alanı çok geniş olan bu bilimlerden edinilen bilgi ve bulgular, genel bir problem çözme teorisi yaratılması yolunda TRIZ’i genişletme sürecini etkili bir şekilde kolaylaştırabilir.

İnsan yaratıcılığının öznel (psikolojik) ve nesnel olmak üzere iki yönü bulunmaktadır. TRIZ öğretisinde, sistem gelişiminin veya evriminin nesnel kanunlarına vakıf olup kişisel psikolojiyi bu yönde yöneterek etkili yaratıcılık sergilenebileceğinden bahsedilir. Bu noktada, kişinin kendi psikolojik faktörlerinin nasıl çalıştığını bilmesi, onları yönetmesini kolaylaştıracağı için bilişsel psikoloji alanındaki bilgilerin, genişletilmiş TRIZ öğretisine eklenmesi uygun olacaktır.

Buluşların gelişimlerindeki bilgiye dayanarak ortaya çıkan patent bilgisi sayesinde teknolojik sistemlerin evrim kanunlarını ortaya çıkarmak mümkün olmuştur. Dolayısıyla, genişletilmiş TRIZ tanıtımı için sistemlerin evrim kanunlarının uygulamalarını kullanmanın önemi ile beraber teknolojik olmayan alanlardan alınacak örnekler de kullanılabilecektir.

Yüksek seviye yaratıcı problemlerin çözümü sürecinde, üzerinde çalışılan teknolojinin yanı sıra geometri, fizik ve kimya konularında da geniş bilgiye sahip olmak önemlidir. Bu anlamda, mucitlerin bu konuda daha fazla bilgiye sahip olmaları için yapılması gereken çalışmalar gelecekte önem kazanacaktır.

TRIZ’in genişletilmesi sürecinde, genel seviyede ve özelde patent bilgisi seviyesinde alınacak geri beslemeler ve uygulamaların, yöntemin kullanıcılar tarafından

öğrenilmesinden sonra kullanım sonuçlarıyla her yeni genişletmenin doğrulanması, düzeltilmesi ve iyileştirilmesi gerekmektedir.

TRIZ’in sadece eğitim seviyesi yüksek insanlara değil daha düşük eğitim seviyeli insanlara da ulaştırılması genişletme çalışmalarında önemlidir.

Yaratıcılığı ve yeniliği yönetme sürecinin aşamalarında ve teorik ve uygulamalı konularda uzmanlaşmaya gidilerek TRIZ, kendi evrimi sürecinde genişletilebilir.

Şekil 3.24 TRIZ’in Yararlandığı Kaynaklar [74] 3.6.2. TRIZ Yazılımları

TRIZ, basit ancak etkili tasarım çözümleri sunmak için dünyadaki bilimsel ve mühendislik bilgisini kullanmaktadır. Bu sayede, mucitlerin ihtiyacı olan bilgilerin, etkili bir bilgi yönetimi çözümüyle bir araya getirildiği ve erişilebildiği bir yapı ortaya çıkmıştır. Milyonlarca patent üzerinde yapılan araştırmaların bir sonucu da buluşlarda kullanılan bilimsel ve mühendislik teorilerinin tanımlanabilmesi olmuştur. TRIZ’in kullanım sürecinde, bu bilgilere hızlı erişim büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple özellikle TRIZ’in dünyaya açılmasından sonra Bilgi Teknolojileri Çağı’nın etkisiyle, bu geniş veritabanındaki bilgiler yazılım uygulamalarına taşınarak kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır. Yazılımlar sayesinde, TRIZ sürecini öğrenmek, hızlı patent araştırması ve analizi yapmak ve kişisel veya kurumsal TRIZ çalışmalarını kayıtlı tutmak mümkün olmaktadır.

Günümüzde, başarılı bir biçimde yaratıcı problemleri çözmek için gereken süreyi azaltmak amacıyla geliştirilen ve felsefe açısından farklı olan iki TRIZ yazılımı bulunmaktadır. Bunlardan ilki, Boston’daki The Invention Machine kurumundan Valery Tsourikov tarafından geliştirilen TechOptimizer (daha sonra Goldfire Innovator olarak geliştirilmiştir), diğeri ise Michigan’daki Ideation International kurumundan Boris Zlotin ve Alla Zusman tarafından geliştirilen Innovation Workbench isimli yazılımlardır [39]. Invention Machine şirketi ile ortak bir çalışma yürüten Mitsubishi Araştırma Enstitüsü, TechOptimizer yazılımının Japon sürümünü çıkararak TRIZ’in Japonya’ya tanıtımında liderliği ele almaya çalışmaktadır.

Her iki yazılım paketi, TRIZ’i tanıtmada ve problem çözme sürecini organize etmede farklı yaklaşımlar getirse de, bu yazılımlar sayesinde mühendislik tasarımının kavramsal safhasına yönelik yeni bir bilgisayar destekli tasarım aracı türünün ortaya çıktığı söylenebilir [43].

Bilinen Bilgisayar Destekli Tasarım ve Üretim sistemleri, belli tasarımların geometrik ve malzeme bilgilerini işleyip hesaplarken, TRIZ tabanlı yazılımlar, düzenli fiziksel bilgi ve buluş prensipleri şeklinde biriktirilmiş yaratıcı deneyimlere erişimi sağlamaktadır. Bu yazılımlar tasarım çözümünün hangi şekil veya geometride olması gerektiğini değil, hangi yapıda olması gerektiği konusunda bilgi vermektedir. Bilgisayar Destekli Tasarım ve Üretim sistemleri, veritabanındaki bilinen tasarım çözümlerine doğrudan fonksiyonel ve geometrik özellikleri yansıtırken, TRIZ yazılımları, fonksiyon ve bulunacak olan kavramın yapısı arasındaki ilişkinin yansıtılmasını organize etmektedir.

Bilgisayar Destekli Tasarım ve Üretim sistemlerinin üretime hazır çözümler sunması, onları öğrenilmesi ve uygulaması kolay yapılar kılar. TRIZ tabanlı yazılımlarsa problem çözümünde genel önerileri, iyi düzenlenmiş etkileşimli bir şekilde sunmak suretiyle tasarımcı veya mucidin bu bilgileri yorumlamasını ve uygulanabilir çözüme dönüştürmesini gerektirmektedir. Bu aşamada, yeterli bilgisayar desteğinin olmaması, öneri ile çözüm arasındaki boşluğun büyük olması olasılığından dolayı, deneyimsiz tasarımcıların zorlanmasına neden olmaktadır. TRIZ yazılımlarının çıkışı ve gelişiminin bu boşluğu küçültebilmesi gerekmektedir. Öte yandan deneyimli bir kullanıcı bu yazılımlar sayesinde yaratıcı geliştirme sürecini önemli ölçüde kısaltabilmektedir [43].

Geliştirilen ticari TRIZ yazılımları aşağıda belirtilmiştir:

Goldfire Innovator: TRIZ ile buluş yapmak için kullanılan TechOptimizer ile çevrimiçi patent ve bilgi veritabanı servisi olan Goldfire Intelligence yazılımlarının birleştirilmiş halidir.

Innovation Workbench: Üreticisi Ideation International kurumu TRIZSoft adında bir yazılım ailesi geliştirmiştir.

Creax Innovation Suite: Creax tarafından geliştirilmiştir.
TRIZ Contrasolve: IDEACore tarafından geliştirilmiştir.
TriSolver4.net: TriSolver tarafından geliştirilmiştir.

Systematic Value Advancement (SVA) Software: Pretium Consulting Services tarafından geliştirilmiştir.