TRANSKRİPSİYON ALFABESİ

3.5. METİN

[İ1b_{; S1}b_]

ĶIŚŚA-İ SEYYİD CÜNEYD Ü REŞĮDE-İ ǾARAB VE SER-GÜŹEŞT-İ ĮŞĀN1

(1) Rāviyān-ı aħbār ve nāķilān-ı āŝār böyle rivāyet ü ĥikāyet eyler ki Hārūnu’r- reşįd’e (2) keŝret-i fikr-i ħayālden ve endįşe-i mālden Ǿillet-i mālį-ħulyā ve (3) zaĥmet-i vesvās-ı sevdā žāhir oldı. Ĥükemā vü eŧibbā anuñ muǾālecesinde (4) Ǿāciz ü fürū-mānde oldılar. Āħirü’l-emr ĥükemā-yı dehrden ve eŧibbā-yı Ǿaśrdan2 _{(5) birisi}

buyurdı ve anuñ üzerine ķarār virdi ki ĥikāyāt-ı (6) ĥikmet-āmįzden ve ķaśaś-ı Ǿibret- engįzden3 _{ki geçmiş büzürgān-ı (7) cihāna ve dilįrān-ı zamāna vāķıǾ olmışdur, anuñ}

mecālis-i rūĥ-perverinde vü (8) śafā-güsterinde zebān-ı melįĥle ve beyān-ı faśįĥle taķrįr ideler ve göñli (9) levĥinde taĥrįr eyleyeler, tā anuñ ŧabįǾatı anlara meyl gösterüp ol mālį-ħulyādan (10) ve ol zaĥmet-i sevdādan emįn ola ve sükūn bula. (11) Pes ol ĥakįmüñ buyruġı üzre tevārįħ-i selefįden ve ķaśaś-ı (12) pįşįnden tamām-ı vuķūf bulmış ħūb-maĥżar kāmiller iĥżār itdiler. Anlardan (13) Ǿacįb ķıśśalar ve ġarįb dürlü ĥikāyetler eylediler, Şāh-nāme-i Firdevsį gibi ve ķıśśa-i (14) Ĥamza gibi [S2a_]

ve ķıśśa-i Ebū Müslim gibi ve ķıśśa-i Ķırān-ı Ĥabeşį gibi ve Semek-nāme gibi. (15) Bunlardan Hārūnu’r-reşįd’üñ semǾine ķabūl düşmeyüp (16) yine ziyāde4 _{melūl ķaldı}

ammā5 _{ol kāmilāndan birisi eyitdi:}

[İ2a_]

(1) Ey şāh-ı cihān ve ey sebeb-i emn ü emān Kūfe şehrinde fāżıllardan bir kişi (2) vardur. Ebū Ĥafś-ı Kūfį eyidürler6_{, aħbār u āŝār-ı rūzgārdan be-ġāyet ħaberdārdur.}

(3) Şāyed ki anuñ bir ķıśśa-i Ǿazįzi7 _{vü ġarįbi ve ĥikāyet-i dil-firįbi ola ki maķbūl-ı}

(4) ŧabǾ-ı ħalįfe düşe. Hārūnu’r-reşįd bu sözi işidicek hemān-dem (5) Kūfe şehrine ādemler gönderdi vardılar8_{, Ebū}9 _{Ĥafś’ı hezār iǾtibār birle (6) yirinden getürdiler.}

1 _{Ķıśśa-i Seyyid Cüneyd ü Reşįde-i ǾArab ve Ser-güźeşt-i Įşān: Haźā Kitābü Reşįdiyye İ} 2 _{Ǿaśrdan: -İ} 3 _{Ǿibret: -İ} 4 _{ziyāde: -S} 5 _{ammā: -S} 6 _{eyidürler: dirler İ} 7 _{Ǿazįzį: -S}

8 _{vardılar: vardılar, eyidürler S} 9 _{Ebū: -S}

Meclis-i ħalįfeye gelüp1 _{şeref-būs-ı bisāŧdan śoñra Ebū Ĥafś-ı (7) nįk-maĥżar}

ĥużūrında2 _{bu ĥikāyetlerden ki źikr olınmışdı, Ǿarż eyledi: ŦabǾ-ı (8) ħalįfeye pesend}

gelmedi. Ebū Ĥafś gördi ki bu ĥikāyetlerle ŧabǾ-ı ħalįfe3 _{ħursend olmadı. (9) Pes}

ǾAbdü’l-muŧŧalib oġlı ve Münźir oġlı ve Üseyd oġlı Cüneyd’üñ ķıśśa-i (10) dil- nüvāzından ve ġuśśa-i4 _{cān-güdāzından ve Reşįde-i ǾArab’a Ǿāşıķ-ı śādıķ (11)}

olmasından ve kūh-ı Ķāf’da dįvlerle ve perįler ile olan aĥvālinden ve aķvālinden (12) bir faśl5 _{perdāħt itdi ve ħalįfenüñ göñlini biraz nüvāħt eyledi. Ħalįfenüñ (13) ŧabǾ-ı}

laŧįfine be-ġāyet ħoş geldi ve göñli deryāsı bād-ı şevķden cūş (14) ķıldı ve Ebū Ĥafś- ı Kūfį’ye iĥtirāmlar idüp ve bį-nihāye6 _{inǾāmlar buyurdı (15) ve andan śoñra ruħśat}

oldı ki ol [S2b_{] ķıśśa-i dil-nüvāza ve ol ġuśśa-i cān-güdāza (16) āġāz eyleye min-}

evvelihi ilā-āħirihi ve ħalįfe-i cihānuñ meclis-i cān-fezāsında (17) ve bezm-i śafā- baħşında naķįr ü ķıŧmįr taķrįr ide7 _{ve istimāǾ idenlerüñ göñülleri (18) levĥine taĥrįr}

eyleye muĥkem zebānla ve çün Ebū Ĥafś-ı Kūfį fermān-ı cihān-muŧāǾ (19) üzre söz bināsına bünyād urdı ve eyitdi: Ħalįfenüñ Ǿömr-i (20) Ǿazįzį sālihā-yı bisyārla ve ķarnhā-yı bį-şümārla kām-rānlıķ ve cāvidānlıķ (21) olsun.

Āġāz-ı Ķıśśa-i Üseyd Cüneyd bin Seyyid Üseyd bin8 _{Münźir raĥimehumu’llāh}

Rāvįler [İ2b_]

(1) şöyle rivāyet iderler ki Ĥażret-i Risālet-penāh9 _{śalla’llāhu TeǾālā}10 _Ǿaleyhi

vesellem (2) zamān-ı şerįflerinden11 _śoñra12 _{nice yıl geçmişdi ve ol iki pelįdüñ ve}

Mervān (3) Yezįd’üñ ķavmi istįlā vü furśat bulmışdı ve ķavm-i13 _{ħavāric ķavį}14

olmışdı. (4) Ĥażret-i Muĥammed’üñ ve Ĥażret-i ǾAlį’nüñ āl u evlādı ve ǾAbbās’uñ ķavmi żaǾįf (5) olup perįşānlar idi ve künc-i ħumūlde pinhānlar idi. Ol žālimüñ

1 _{gelüp: -İ}

2 _{ĥużūrında: ĥużūr-ı dille S} 3 _{ħalįfe: -İ} 4 _{ġuśśa-i: ķıśśa-i İ} 5 _{bir faśl: -İ} 6 _{bį-nihāye: bį-ĥad S} 7 _{ide: -İ} 8 _{Üseyd bin: -İ}

9 _{Risālet-penāh: Risāletden śoñra S} 10 _{TeǾālā: -S}

11 _{zamān-ı şerįflerinden: zamānından S} 12 _{śoñra: -S}

žulmundan taǾaddįsinden bį-nām [u] nişānlardı1_{. Rāvį eydür: Ol (6) rūzgārda iħtiśāś-ı}

nās yaǾnį peyġamber ĥażretinüñ Ǿamm-i büzürgvārı (7) Ĥażret-i2 _{ǾAbbās be-ġāyet pįr}

olup niǾmet-i dünyādan sįr olmışdı ve anuñ (8) bir kenįzeki var idi. Ħūb-cemāl u nįk- ħıśāl idi. Bilād-ı Hindistān’dan (9) eline girmişdi. Rāvįler rivāyet iderler ki ol kenįzüñ ħūb rūyı ve (10) nįk ħūyı ulu pādişāhlar aślından ve neslinden idi. Meger günlerde (11) bir gün ol kenįzek bir maślaĥat içün derįçeden başını ŧaşra çıķarup (12) [S3a_{] bir yire nažar iderdi. İttifāķā Seyyid Üseyd bin Münźir ki birāder-zāde-i Ĥażret-}

i3 _{(13) ǾAbbās idi ve ol derįçe öñinden geçerken nā-gāh kenįzeküñ cemāl-i cemįlini}

(14) görüp śad hezārān dil ü cānla4 _{Ǿāşıķ u şūrįdesi oldı ve āb-ı (15) ĥasretle dįdesi}

ŧoldı ve şöyle ki dilinden ķarārı ve elinden iħtiyārı (16) ve cānından śabrı gitdi. Anı cemāl-i kenįzüñ ceźbi5 _{kemend-i Ǿaşķa giriftār eyledi}6 _{(17) ve āħir Ǿaşķ-ı kenįzeki}

pinhān idemeyüp aķribāsına ižhār itdi ve rāvį (18) eydür: Seyyid Üseyd merd-i dil- āver idi ve mübāriz server idi ve silāĥ-şor (19) idi ve śāĥib-i zūr idi. Saħāvetde ve şecāǾatda ve tįr-endāzlıķda (20) ve nįze-bāzlıķda7 _{nažįri yoġıdı. Şöyle ki ķavm-i}

ǾArab aña Ĥamza-i ŝānį dirler idi (21) çün Seyyid Üseyd aķribāsın cemǾ idüp Ǿammüsi ǾAbbās’dan kenįzeki

[İ3a_]

(1) ŧaleb itdiler ve çün ǾAbbās kenįzüñ ŧalebinden8 _{ħaberdār oldı. Egerçi (2) anuñ}

andan ĥažžı yoġıdı zirā ki ġāyetde pįr idi ve niǾmet ü leźźet-i9 _{dünyādan (3) sįr idi ve}

ol kenįzek duħter daħı bikr idi ve ammā bu söz ǾAbbās’uñ (4) ŧabǾına ħoş gelmeyüp eyitdi: Bu kenįzeki Üseyd’e virmeyem diyü ŧalāķ-ı Ǿahd10 _{(5) eyledi}11 _{ve bunuñ}

üzerine dört yıl mürūr itdi12 _{ve rāvį eydür: (6) ǾAbbās’uñ bāśırasında bir żaǾf peydā}

oldı ve ol zamānda Saŧįĥ-nām (7) bir ĥakįm var idi ve baǾżılar eyidürler Saŧįĥ’üñ şākirdlerinden idi zįrā Saŧįĥ-i kāhin, Resūl’uñ Ǿaleyhi’s-selāmmevlūd gicesinde fevt

1 _{ol žālimüñ žulmundan taǾaddįsinden bį-nām [u] nişānlardı: -İ} 2 _{Ĥażret-i: -S}

3 _{Ĥażret-i: -S}

4 _{dil ü cānla: cān diliyle İ} 5 _{ceźbi: cebri S}

6 _{eyledi: itdi S}

7 _{nįze-bāzlıķda: tįr-bāzlıķda İ}

8 _{kenįzüñ ŧalebinden: śūret-i ŧalebden S} 9 _{leźźet-i: -S}

10 _{Ǿahd: sevgend S} 11 _{eyledi: itdi S} 12 _{mürūr itdi: geçdi S}

oldı, eśaĥĥ budur ve ol ĥakįm daħı1 _{Ǿilm-i nücūmdan ve fenn-i usŧurlābdan [S3}b_{] be-}

ġāyet (8) ħaberdār idi ve her Ǿulūmda māhir idi ve cemįǾ yirde kemāl-i fażlla gün (9) gibi žāhir idi ve ol ĥakįmi ǾAbbās muǾālecesi içün getürmişlerdi. (10) Ol ĥakįm-i hünerver2 _{Üseyd-i serverüñ ve ol duħterüñ aħteriyle olan (11) mācerāsın işidüp}

anlaruñ ŧāliǾlerin ŧutdı ve bildi ki anlaruñ (12) ictimāǾından3 _{ve ittifāķından bir oġlan}

vücūda gele kim be-ġāyet pehlevān-ı (13) zamān ve engüşt-nümā-yı cihān ola ve şöyle ki Ĥamza-i śāĥib-ķırāndan (14) śoñra anuñ gibi bir pehlevān daħı gelmeye ve bir duħtere Ǿāşıķ olup (15) çoķ ser-encām geçüre ve nice ķıśśa-i ġarįbe vü ĥikāyāt-ı Ǿacįbe göre. (16) Ol oġlanuñ śulbından bir şaħś vücūda gele kim aña Ebū Müslim (17) diyeler ve lām-ı laǾįni4 _{ħanedān-ı ŧayyibįnden ve ŧāhirįnden}5 _{ol getüre ve girü}

(18) İslām revnaķın yirine getüre. Pes ol ĥakįm-i pür-hüner ve6 _{ŧabįb-i muǾteber bu}

(19) aĥvāl-i dil-āvįzden ve bu aķvāl-i mihr-engįzden ǾAbbās’a beyān eyledi (20) ve nice bunlara beñzer kelām-ı ĥikmet7_{-āmįzden Ǿayān itdi ve ǾAbbāsuñ göñli bu}

güftār-ı dürer-bāra8 _{(21) ve bu aħbār-ı}9 _{cevher-niŝāra bį-iħtiyār meyl idüp eyitdi: Ey}

ĥakįm-i pür-hüner [İ3b_]

(1) ve ey ŧabįb-i muǾteber müvecceh buyurduñuz ammā10 _{ne idem ki ŧalāķa and}

içmişemdür (2) ki kenįzeki Üseyd’e virmeyem. Ĥakįm eyitdi: Ey11 _{Ħudāvendgār}

sevgend sehl12 _{(3) ü āsāndur kenįzeki āźād eyle baǾde}13 _{Üseyd’e nām-zād ķıl, tā ŧalāķ}

vāķıǾ (4) olmaya didi14_{, ǾAbbās’a bu cevāb śavāb geldi ve hemān-dem kenįzeki āźād}

(5) idüp Üseyd’e nām-zād ķıldı ve bir nice15 _{günden śoñra esbāb u cihāzı (6)}

müheyyā itdiler. ǾAbbās’uñ [S4a_{] ķavmi ve Üseyd’üñ ķabįlesi cemǾ olup esǾad (7)}

1 _{baǾżılar eyidürler Saŧįĥ’üñ şākirdlerinden idi. Zįrā Saŧįĥ-i kāhin, Resūl’uñ Ǿaleyhi’s-selām mevlūd} gicesinde fevt oldı, eśaĥĥ budur ve ol ĥakįm daħı: -İ

2 _{hünerver: ġurūr İ}

3 _{ictimāǾından: cimāǾatından İ} 4 _{lām-ı laǾįni: lām-ı laǾneti S}

5 _{ħanedān-ı ŧayyibinden ve ŧāhirinden: ħandān bāŧından ve žāhirinden İ} 6 _{ve: ve ol S} 7 _{ĥikmet: -İ} 8 _{dürer-bāra: -İ} 9 _{aħbār-ı: aĥvāl-i İ} 10 _{ammā: fe-emmā İ} 11 _{ey: -İ} 12 _{sehl: -S} 13 _{baǾde: baǾd-ez-ān S} 14 _{didi: -S}

saǾātde ve eymen evķātde ol duħter-i nįk-aħterini Üseyd-i servere (8) nikāĥ eyleyüp virdiler ve çün Ǿāşıķ maǾşūķa vāśıl olıcaķ1 _{(9) źevķ-i dü-cihānį ve şevķ-i cāvidānį}

ĥāśıl oldı ve ol dem ki (10) Üseyd-i serverüñ nuŧfe-i nažįfi duħter-i nįk-aħterüñ raĥm-ı laŧįfine düşdi2 _{(11) bā-emr-i ŚāniǾ ĥaml vāķıǾ oldı. Ŧoķuz ay ve ŧoķuz günden}

śoñra duħter-i nįk- (12) aħterden bir gün3 _{yüzlü oġlan doġdı ve ol ĥakįm-i ħıredmend}

bu (13) ferzendüñ ŧāliǾin ŧutdı. Be-ġāyet ercmend görüp adını Cüneyd ķodı. (14) Atası Üseyd’üñ reǿyiyle dāyeye virdiler ve tā yedi yaşına degin4 _{dāyesi (15) emzirdi}

ve baǾde-zān mektebe virdiler, tā5 _{kitāb oķuyup Ǿulūm u ādāb (16) ögrendi ve çün}

Cüneyd on dört yaşına irdi. Cemāli māh-ı tamām (17) gibi tābende oldı ve her kim anı gördi āstānında aña6 _{bende oldı (18) ve kemāl-i nihāyete irüp tā}7 _{ħıredmend oldı}

ve maķāl-i şeyħ ü şāba bend (19) oldı ve cebhesinden ululuķ envārı Ǿāleme işrāķ itdi ve çehresinden (20) bahādırlıķ āŝārı birle meşhūr-ı āfāķ8 _{oldı ve andan śoñra}

Cüneyd’üñ zūrı (21) ziyāde olup silāĥ-şorluġa başladı ve anı daħı tekmįl idüp [İ4a_]

(1) esb-i tāzįlere süvār olup şikār hevesin itdi ve çün on beş (2) yaşına irdi, hįç kimse anuñ kemānı kirişin yirinden9 _{ķımıldadamaz (3) idi}10 _{ve çün on altı yaşına irdi şöyle}

oldı ki ol (4) rūzgāruñ süvārları ve merdān-ı nāmdārları mecālisinde Cüneyd’üñ (5) merdāneligin ferzāneligin ve saħāsın Ǿaŧāsın ve beźlin Ǿadlin (6) đarb-ı meŝel eyidürlerdi. Kerrātıla tenhā11 _{bir iki yüz [S4}b_{] merd-i dil-āver ile ve mübāriz (7) ile}

neberd12 _içinde13 _{berāberlik itmişdi}14_{. Belki ziyāde gelürdi ve daħı küştgįrlikde (8)}

şöyle oldı ki hįç kimesne püştin yire getüremezdi. Ħattā on merd-i15 _{(9) mübāriz er}16

1 _{olıcaķ: oldı S} 2 _{düşdi: indi S} 3 _{gün: gül İ} 4 _{degin: dek S} 5 _{tā: -İ} 6 _{aña: -S} 7 _{tā: dānā S} 8 _{āfāķ: -İ} 9 _{yirinden: -S} 10 _{idi: oldı S} 11 _{tenhā: -İ} 12 _{neberd: binerdi İ} 13 _{içinde: cümlesiyle İ} 14 _{itmişdi: -İ} 15 _{merd-i: -S} 16 _{er: -İ}

bir uġurdan ĥamle iderlerdi ve her birin bir luǾbla baśardı (10) ve daħı hįç kimse1

pençesin pįç idemezdi. İttifāķā bir gün esbe süvār (11) ve Ǿazm-ı şikār itdi. Şehr-i Medįne-i Resūl Ǿaleyhi’s-selām’dan ŧaşra (12) çıķdı ve beş fersaħ miķdārı dūr düşdi ve nā-gehān gördi (13) bir ķolan-ı beyābānį śaġrısında bir tįr ammā teǿŝįr itmemiş, Cüneyd’üñ öñine (14) çıķa geldi. Seyyid Cüneyd hemān ķırbandan kemān çıķardı. ǾUķāb-ı pür-ħūn2_{-zebān ejder-i (15) elmās-peykān çün murġ-ı perrān on bir ŧutam bir}

oķı ħāne-i (16) kemāna ķoyup ol yegāne şaśt-ı dürüstle ne dest-i süstle ve nažar-ı3

(17) śavābla bu tįri ol gūra pertāb itdi. Tįr gūr-ı miskįnüñ ābgāhına (18) doķunup ol bir yanından çıķdı daħı gitdi. Gör ki miskįne tįr-i (19) ķażā n’itdi ve hemān-dem gūr yire düşdi. Seyyid Cüneyd atından (20) aşaġa indi, gūruñ başını leşinden ayırdı ve ol şaħś ki (21) gūra tįri evvel urmışdı çıķa geldi daħı bünyād-ı ǾArab’da

[İ4b_]

(1) ildi ve eyitdi: Bu gūr benüm zaħmumdan düşmişdür didi. Cüneyd (2) daħı benüm zaħmumdan düşdi didi. El-ĥāśıl-ı kelām4 _{mā-beynlerinde nizāǾ (3) ķopdı. El-ĥaķ ol}

şaħś daħı ǾArab ekābirinden idi ve büzürg-zāde (4) idi. ŞecāǾatda ve merdānelikde miŝlüm yoķdur dirdi ve zūr pençesine (5) daħı maġrūr idi5 _{ve bilmedi ki dest-ber}6_-

destdür. Beyt7_:

Yemeyen kişi yād (6) elden ŧabānçe8

Demürdendür śanur ķolında pençe

Neŝr9_{: ve ol şaħś Cüneyd’e ceng (7) gösterdi ve eyitdi: [S5}a_{] Ey kūdek}10 _{sen ne}

oġlansın ki benümle baĥŝ idesin (8) ve muķābele olasın ve benüm atamuñ ġulāmlarından bir kemter bendesi senüñle berāberdür (9) ve baña Ǿār gelür ki senüñle ceng eyleyem ve eger Ĥamza bu zamānda zinde olaydı (10) baña bende olup ġāşiyedārum olurdı ve daħı buña beñzer nice türrehāt11

1 _{kimse: -S} 2 _{ħūn: çün S} 3 _{nažar-ı: đarb-ı İ} 4 _{kelām: -S} 5 _{idi: olmışdı S} 6 _{ber: be-bālā-yı İ} 7 _{beyt: -İ} 8 _{ŧabānçe: şikence S} 9 _{neŝr: -İ} 10 _{kūdek: güzel İ}

(11) u ħurāfāt1 _{söyledi ve Seyyid Cüneyd fi’l-cümle muĥabbet yüzinden muĥābā}2

(12) gösterdi ve gördi3 _{ĥiddetden tecāvüz idüp lāf u güźāf eyledi. Erenler (13) sulŧānı}

Ĥamza’nuñ ĥaķķında böyle4 _{kelimāt-ı nā-şāyeste işidüp ġażaba (14) geldi. Bu}

mühmelātdan şįr-i şerze5 _{gibi bį-iħtiyār üzerine}6 _{ĥamle eyledi ve ol daħı bunuñ (15)}

ĥamlesine üzerine7 _{ķarşu geldi ve birbiriyle ħaylį ŧutuşdılar ve āħir ellerine (16) tįġ-i}

tįz alup ħūn-rįzlige ķaśd itdiler ve birbirlerine şol ķadar tįġ uruşdılar ki (17) ammā8

kendülerine ħaŧā gelmeyüp tįġ tįġe ŧoķunmaķdan ellerinde tįġ şikest (18) oldı çün9

tįġlerin bir10 _{yire bıraġup birbirinüñ kemerinden}11 _{ŧutuşdılar. (19) İki ejderha gibi}

birbirlerine śarmaşdılar. Keş-ā-keşde iken nā-gāh ol (20) şaħś-ı zūr-kār bir ħancer-i ābdār ile Cüneyd’üñ elini mecrūĥ eyledi12_{. (21) Cüneyd çün anı gördi ġażaba geldi,}

şöyle ķuvvet ķıldı kim ol şaħśı [İ5a_]

(1) yirden ķaldurup bālā-yı ser atdı. Andan śoñra zįr ü zeber ķıldı. (2) Ol şaħśuñ iñüleri ħurd oldı ve kendüsi13 _{mürd oldı. Cüneyd (3) ġāyetde ġażabından başına}

birķaç püşt-pā urup helāk (4) ķıldı14 _{ve ol şaħśuñ şütürbānı anda ĥāżır idi ve bu}

Ǿarbedeye nāžır (5) idi. Seyyid Cüneyd’e eyitdi: Ey ebleh oġlan ve ey esfeh civān15

(6) bu öldürdügüñ şaħś16 _{hįç bilür misin kimdür ve ne kişidür (7) ve kimüñ eşidür.}

Bu ǾAmr oġlı Ĥanžala’dur [S5b_{] ve Benį-Şeybān ķabāǿilinden (8) büzürg-zādedür ve}

bunuñ atasınuñ Ǿaskeri yigirmi biñden ziyādedür ve daħı (9) buña ġayrı ķabįlelerden17 _{muǾāvenet içün yigirmi biñ Ǿasker daħı (10) gelür ve bunuñ bir}

birāderi daħı vardur. Ġażanfer dirler pehlevān-ı cihāndur (11) ve dilįr-i devrāndur. Şöyle kim rūz-ı meydānda Rüstem-i dāstāndan endįşe (12) eylemez. Zūrda ve silāĥ-

1 _{ħurāfāt: herzeler İ} 2 _{muĥābā: muĥābāt İ} 3 _{gördi: -İ}

4 _{böyle: bu vechle S} 5 _{şįr-i şerze: şįr sözine İ} 6 _{üzerine: -İ} 7 _{üzerine: -S} 8 _{ammā: -S} 9 _{çün: -S} 10 _{bir: -S} 11 _{kemerinden: kemer-bendin S} 12 _{eyledi: itdi S} 13 _{kendüsi: -S} 14 _{ķıldı: itdi S} 15 _{esfeh civān: saña İ} 16 _{şaħś: civān İ}

şorluķda bil ki fāǿiķdür ve bu sözi lāf u güźāf (13) śanma, bil ki bayıķdur ve şimdi seferdedür. Ey civān-ı esfeh ve ey oġlan-ı (14) ebleh ve eger biñ cānuñ daħı varsa birini anlaruñ elinden ħalāś idemeyesin. (15) Seyyid Cüneyd eyitdi: Ey nābe-kār ve ey yāve-güftār epsem ol yoķsa seni daħı (16) anuñ gibi iderem. Andan bu yirden1

diyüp şütürbāna ĥamle eyledi ve şütürbān gürįzān (17) nā-bedįd oldı ve Cüneyd gördi ki şütürbān gürįzān olup rāh-ı beyābāna (18) yüz2 _{ŧutdı andan ferāġat idüp}

gūruñ bir yanını kesüp yanında3 _{(19) bend itdi ve dönüp şehr-i Medįne’ye gitdi.}

Şütürbān gitdügi cānibden (20) bir nice süvār āşikāre oldı. Meger Ĥanžala’nuñ nökerleri idi ve çün (21) bu śūret-i ĥāl-i maķāl şütürbāndan işitdiler ve dilediler ki Cüneyd’üñ

[İ5b_]

(1) pāyine düşeler. Şütürbān eyitdi: Eger siz beş yüz kişi olursañuz anuñla (2) işi başa iletmeyesiz ki ol bir nev4_{-civān-ı pįl-tendür ve}5 _{Ĥamza-i śāĥib-ķırān-ı (3) tįġ-}

zendür ve bugün meydān-ı kārzārda Rüstem-i dāstān çün zen-i bārdārdur6_{. (4) Bunlar}

şütürbāndan bu sözi işidicek7 _be-ġāyet8 _{dehşetden endāmlarına (5) lerze düşdi.}

Hemān cesed-i Ĥanžala’yı götürüp atası ǾAmr’uñ öñine (6) getürdiler. Çün ǾAmr oġlı Ĥanžala’yı ol ĥālde gördi, yaķasın çāk (7) idüp ve [S6a_{] başına ħāk śaçdı.}

CezaǾa vü fezaǾa başlayup āġāz-ı (8) girye itdi ve anası Zehrā-yı perį ki duħter-i Keynās-ı perį idi (9) ki anuñ ķıśśasın źikr idevüz ki ǾAmr’uñ eline nice9 _{düşmişdür.}

Çün (10) Zehrā-yı perį oġlı Ĥanžala’yı ve bu vechle10 _{göricek kendü śūretine}

muĥkem (11) ŧabānçeler vurup ve yüzin yırtdı ve hezār nevĥa vü zārį birle11 _bį-hūş12

(12) olup yire düşdi. Āħir Ĥanžala’nuñ cesedin laĥde ķoyup Eĥad’e (13) ıśmarladılar ve üç gün Ǿazāsın ŧutdılar. Üçinci günden śoñra yigirmi (14) biñ eri cemǾ idüp ve Medįne’den yaña gitdiler ve daħı ol nevāĥįde (15) olan ǾArab’dan muǾāvenet içün er

1 _{andan bu yirden: -İ} 2 _{yüz: -S}

3 _{yanında: bir yannda İ} 4 _{nev: -İ} 5 _{ve: çün S} 6 _{zen-i bārdārdur: -İ} 7 _{işidicek: işitdiler İ} 8 _{be-ġāyet: -S} 9 _{nice: -İ} 10 _{vechle: cümleyi İ} 11_{zārį birle: zārla S}

ŧaleb itdiler. Anlardan daħı (16) yigirmi biñ nefer1 _{er cemǾ idüp ardlarınca vardılar}2

ve ol cānibden (17) Cüneyd daħı avdan evine gelüp atasına ve anasına mācerāyı naķįr ü (18) ķıŧmįr taķrįr eyledi. Üseyd eyitdi: Yaramaz iş itmişsin ammā ne fāǿide (19) olacaķ oldı. Kār elden gitdi. Hemān ceng esbābını ve (20) āheng aśĥābını müheyyā itmek gerekdür diyüp Medįne’nüñ büzürg-zādelerine3 _{(21) ĥāl-i mācerādan ħaberdār}

eylediler. Anlar daħı ber-ser diyüp eyitdiler: [İ6a_]

(1) Eger ǾAmr leşker çeküp üzerümüze gelürse in-şāǿallāh aña bir iş (2) idelüm tā devr-i ķıyāmete degin4 _{dillerde yād olsun. Bu ķavl üzre (3) muķįm}5 _{olup esbāb-ı}

ĥarbı ve aśĥāb-ı đarbı āmāde idüp müteraķķıb-ı (4) rāh-ı bādiye oldılar. Ŧoķuzıncı günden śoñra Benį-Şeybān ķabįlesinüñ (5) yolından beyābāndan6 _{bir toz āşikāre oldı}

kim āsmāna irişdi. Śan kim sevād-ı (6) Ǿālem ol gerd-i siyāhla yir dütün ŧoldı. Nā-gāh Medįne cānibinden (7) bir bād Ǿināyet-i Ĥaķ7 _{yil çıķup ol tozuñ dāmenin iki şaķķ}

ķılup (8) içinden yigirmi Ǿalem žāhir oldı ki yigirmi biñ ere işāretdür8_{. [S6}b_{] ǾAmr (9)}

oġlı Ĥanžala’nuñ ķanlu cāmesini boynına ardup yigirmi biñ (10) erüñ öñince hezār āh vāhla zār olup gelürdi. Çün meydān (11) yirine yetişdi, bünyād-ı ceng idüp leşkerini śaf śaf ārāste (12) ķılup ǾArab’dan yaña āheng itdi. Bu ŧarafdan daħı Üseyd ile9 _{Cüneyd (13) emįr-zādeler ile Ǿaskerlerin fevc fevc pįrāste itdiler. Bunlar daħı}

(14) on biñ er idi ve her biri merd-i dil-āver idi çün iki leşker birbirine (15) muķābil olup dįde-i heybet birle birbirine nažar iderlerdi. ǾAmr’uñ (16) ķarārı gidüp atını meydāna śıçratdı. Eyitdi: Ey Üseyd oġlumuñ (17) ķātilin dilerem, ķanına diş bilerem didi10_{. Cüneyd diledi ki meydāna (18) merdāne gire, Üseyd bunuñ menǾinde iken nā-}

gāh miyān-ı Ǿasker-i Medįne’den (19) bir server meydāna girdi. ǾAmr’uñ üzerine

1 _{nefer: -İ} 2 _{vardılar: virdiler S} 3 _{büzürg-zādelerine: beg-zādelerin İ} 4 _{degin: -S} 5 _{muķįm: muķavvim S} 6 _{beyābāndan: -İ}

7 _{Ǿināyet-i Ĥaķ: ġāyet çoķ İ} 8 _{ere işāretdür: er nişānıdur İ} 9 _{ile: bin İ}

ĥamle itdi. Çün1 _{(20) mā-beynlerinde nice đarb bāŧıl oldı. ǾĀķıbet ol server ǾAmr}

(21) furśat bulup helāk eyledi2 _{ve ol serverüñ bir}3 _{birāderi vardı.}

[İ6b_]

(1) Ol daħı meydāna girdi. Nice ŧaǾn u đarbdan śoñra ǾAmr anı (2) daħı helāk itdi. El-ĥāśıl ǾAmr ol gün4 _{on serveri (3) helāk eyledi}5_{. Medįne Ǿaskeri şikeste-dil ve pür-}

ġam oldı (4) ve leşker-i benį6_{-Şeybān şāź u ħurrem oldılar. Seyyid Üseyd}7 _{diledi ki}

meydāna (5) şįrāne gire ammā gün aħşāma varup şām 8 _{irişmiş idi. İki ŧarafdan (6)}

ŧabl-ı āsāyiş çalındı. İki leşker dönüp ārām yirine gelüp (7) ol gice āsūde geçüp āftāb- ı serįrde süvāri9 _{oldılar. Çün (8) gice geçüp āftāb serā-perde-i sevādı refǾ idüp Ǿarż-ı}

cemāl (9) idicek iki leşkerden kūs-ı sulŧānį ve ŧabl-ı ħāķānį dögülüp (10) maśāfgāha yüz ŧutdılar ve ķalb-ı cenāĥı [S7a_{] ārāste itdiler. Meymene (11) vü meysereyi pįrāste}

ķılup nažar ber-meydān itdiler ki iki cānibden10 _{(12) meydāna merdāne kim sebķat}

eyleye veyā kim11 _{şecāǾat göstere. Nā-gāh Benį-Şeybān (13) sipāhından Merre-nām}

bir süvār12 _{meydāna girdi, cevelān gösterüp (14) er diledi. Medįne Ǿaskerinden}

Ġālib-nām bir dil-āver13 _{āheng-i meydān (15) itdi ŧarįd idüp cevelān gösterdi.}

Merre’ye muķābil olup (16) birbirine ĥamle-i dilįrāne idişdiler14 _tā15 _{ikisinüñ mā-}

beyninde yigirmi (17) ĥamle bāŧıl oldı. ǾĀķıbet Ġālib furśat bulup Merre’nüñ boynına (18) bir şemşįr urdı ki başı cesedinden on adım miķdārı gūyvār16 _yuvalandı.

(19) El-ķıśśa Ġālib ol gün öyle vaķtine degin serdār-ı meydāndārlıķ (20) idüp yigirmi kişiyi helāk itdi. Leşkerden ġırįv ķopdı, bu (21) ĥāletde nā-gāh Benį-Şeybān17

ŧarafından bir gerd-i Ǿažįm18 _{peydā oldı. Ol}

1 _{çün: -S}

2 _{eyledi: itdi S} 3 _{bir: -S}

4 _{ǾAmr ol gün: ol gün ǾAmr elinde S} 5 _{eyledi: oldı S}

6 _{benį: -S} 7 _{Üseyd: -İ}

8 _{gün aħşama varup şām: ol gün aħşam İ} 9 _{geçüp āftāb-ı serįrde süvāri: -S} 10 _{cānibden: sipāhdan S}

11 _{sebķat eyleye veyā kim: çıķa daħı İ} 12 _{süvār: dil-āver İ} 13 _{dil-āver: süvār İ} 14 _{idişdiler: irişdiler İ} 15 _{tā: -İ} 16 _{gūyvār: -İ} 17 _{Benį-Şeybān: yabān S}

[İ7a_]

(1) miyāne-i gerd-i1 _{Ǿažįmden yigirmi Ǿalem žāhir oldı ki yigirmi biñ ere işāretdür (2)}

ve bunlaruñ her biri cerrār, mekkār ve ķattāl ve baŧŧāl-i şemşįr-zen şįr-efgen (3) ǾArab emįrleri ǾAmr’a muǾāvenet içün2 _{gelmişlerdi. ǾAmr anları (4) görüp be-ġāyet}

şādān olup kūs-ı ĥarbı çaldurdı. Anlaruñ emįrlerini3 _{(5) yanlarına alup leşkerine yir}4

bildürdi. Ġālib-i server daħı miyān-ı meydānda (6) ŧurdı er diledi. ǾAmr ġāyet ġażabından taĥammül idemeyüp atını (7) meydāna śıçratdı. Ġālib’üñ üzerine sürüp ĥamle eyledi. Ġālib bildi kim (8) gelen ǾAmr’dur diledi ki atını öñinden śıçrada. Atına mehmūz degürdi (9) at śıçrayıcaķ bir ayaġı köstebek delügi varmış at yıķılup Ġālib (10) depesi üstine5 _{düşdi. [S7}b_{] Fi’l-ĥāl ǾAmr atından inüp Ġālib’üñ başın (11)}

kesdi. Medįne Ǿaskerine ķarşu pertāb idüp Cüneyd’i meydāna oķudı ve (12) Cüneyd on ǾAmr ķadar er6 _{idi ammā Seyyid Üseyd’üñ göñli dilemedi ki ve Cüneyd’i (13)}

ǾAmr’uñ meydānına viribiye7 _{ve kendüsi egerçi pįr idi ammā göñli (14) civān idi ve}

ķuvveti kemā-kān idi. Meydāna şįrāne at śıçratdı (15) ve dāǿire-i maǾrekeye çün pergār devr itdi ve ŧarįd ķılup cevelān gösterdi. (16) BaǾde8 _{Benį-Şeybān leşkerine}

ķarşu ŧurup Ĥamzavār ol merd-i server9 _{(17) derūn-ı dilden bir naǾra-i bülend urdı ki}

ŧās-ı ķubbe-i feleki çökertdi ve iki (18) leşker ħalķı serāsime olup nicesi bį-hūş atından düşdi ve atları (19) daħı süheylurup üzerindekin yire bıraķdı, rāh-ı beyābānı ŧutdı. (20) Andan śoñra eyitdi: Ben ǾAbd-ı Menāf oġlı Hāşim oġlı ǾAbdü’l-muŧŧalib (21) oġlı Münźir oġlı Üseyd’em. Bilüñ ve āgāh oluñ diyüp ǾAmr’a eyitdi:

[İ7b_]

(1) Ey cāhil ve ey bāŧıl utanmaz mısın leşker çeküp Ĥażret-i Muśŧafā’nuñ10 ₍₂₎

Medįne’si üzerine gelesin. İki cāhil oġlan nā-dānlıķ ile böyle11 _{(3) nā-şāyeste ĥaraket}

eylediler. Bu Müselmānlaruñ ne12 _{günāhları vardur ki nā-ĥaķ yire (4) ķanlar dökülüp}

1 _{gerd-i: toz-ı İ} 2 _{içün: -S} 3 _{emįrlerini: beglerini İ} 4 _{yir: -İ} 5 _{üstine: üzerine S} 6 _{er: -İ} 7 _{viribiye: virdi S} 8 _{baǾde: baǾd-ez-ān S} 9 _{server: serdār S} 10 _{Muśŧafā’nuñ: Resūl İ} 11 _{böyle: -S} 12 _{ne: -İ}

maķtūl u maħźūl olalar ve sen bu žulmı revā görür misin1_{? (5) ǾAmr eyitdi: Ey pįr-i}

ebleh ve ey merd-i esfeh benüm oġlum mürde, senüñ (6) oġluñ zinde daħı baña naśįĥat mı idersin geldüm2 _{kim senüñ oġluñı (7) giriftār idem. Evvel oġluñı gözüñe}

ķarşu hezār zār ile öldürem, saña (8) oġlan acısın bildürem. Andan śoñra seni helāk idem. Üseyd eyitdi: (9) Sen kimsin ve saña kim dirler bu ķadar lāf u güźāf idersin, inśāf (10) itmeyüp kendüñ görürsin ben saña naśįĥat [S8a_{] iderin çünki ķabūl (11)}

itmezsin gel imdi ižhār-ı hüner eyle. Elüñden gelürse beni zįr ü zeber ķıl (12) ĶıŧǾa: Hüner var ise sende üşde meydān

Belgede Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab tercümesi (inceleme-metin) (sayfa 184-200)