İnşaat Aşaması:
Tesisin inşaat aşamasında gerçekleştirilecek hafriyat işlemi sırasında kazı, patlatma, malzeme yüklenmesi ve boşaltılması ile hafriyat alanına nakliye işlemleri sırasında toz oluşumu söz konusu olacaktır. Tesisin inşaat aşamasının yaklaşık 18 ay sürmesi planlanmaktadır. 1 adet kamyonun 10 m3(16 ton) malzeme taşıyacağı kabul edilecektir.
Hafriyat çıkarma işleminin %20’si patlatmayla %80’i normal kazıyla yapılacaktır.
Yukarıda (Sayfa 11) toplam hafriyat için hesaplanan patlatma değerleri raporun bu kısmında proje kapsamındaki her bir tesis için ayrı ayrı incelenecektir. Faaliyetteki en önemli toz emisyonu kaynağı patlatma işlemi olmakla birlikte, patlatma anında diğer tüm faaliyetlere ara verildiğinden ve işlem yaklaşık 30 saniye içerisinde tamamlandığından, patlatma kısa süreli bir toz emisyonu meydana getirir. Bu nedenle patlatma işleminden kaynaklanacak tozuma miktarı hesabı, faaliyet sırasında gerçekleştirilecek diğer işlemlerden ayrı değerlendirilmiştir.
Ancak, toz dağılım hesabı sürekli emisyonlar için yapılmakta olduğundan patlatmadan kaynaklanacak toz emisyonu için anlık toz dağılımı modellemesi yapılamamaktadır. Güvenli tarafta kalmak adına normal kazı ile çıkarılan hafriyattan kaynaklanan toz emisyonu hesaplanırken %80 değil %100 değeri kullanılacaktır.
İnşaat aşamasında hafriyat işlemleri sırasında oluşacak toz emisyonu miktarları Tablo I.2’de verilen emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanmıştır.
Tablo I.3 : Toz Emisyon Faktörleri Faaliyet Emisyon Faktörleri
Sökme 0.025 kg/ton
Yükleme 0.01 kg/ton
Nakliye 0.7 kg/km-araç
Boşaltma 0.01 kg/ton
Patlatma 0.08 kg/ton
Proje kapsamında inşası yapılacak Kartaltaşı Regülatörü, İletim Tüneli ve Kanalı, Yükleme Havuzu, Hidroelektrik Santral ve Servis Yolları sonucu çıkacak hafriyat miktarları ile buna bağlı toz emisyonları aşağıda hesaplanmıştır;
16 Regülatör İnşaatı KaynakIı Toz Emisyonu:
Regülatör yapımı sırasında oluşacak hafriyat miktarı yaklaşık 2 200 m3 öngörülmektedir. İnşaat aşamasının yaklaşık 12 ay sürmesi beklenmektedir. Hafriyatın çıkarılması, kamyonlara yüklenmesi, depo alanına nakliyesi ve boşaltılması aşamalarında toz emisyonu oluşacaktır. Oluşacak hafriyat miktar ve süre ilişkisi aşağıda hesaplanmıştır;
Toplam hafriyat miktarı = 2 200 m3 Hafriyat malzemesinin yoğunluğu = 1.6 ton/m3
Toplam hafriyat miktarı = 2 200 m3 x 1.6 ton/m3 = 3 520 ton
Toplam inşaat süresi = (12 saat/gün x 25gün/ay x 12 ay)=3600 saat Bir saatte yapılacak hafriyat miktarı = 3 520 / 3 600 saat = 1.0 ton/saat (0.625 m3/sa) olacaktır.
Regülatör inşaatı için patlatma hesabı:
Patlatmayla çıkarılacak hafriyat : %20 x 2 200 m3 = 440 m3 (704 ton) Kullanılacak toplam dinamit miktarı: 2.60 kg x 440 m3 = 1 144 kg dinamit Kullanılacak toplam fitil miktarı: 1.0 m/m3 x 440 m3 = 440 m fitil
Kullanılacak toplam kapsül miktarı: 1 kapsül /2 m3 x 440 m3 = 220 adet kapsül Günlük kullanılacak dinamit miktarı: 0.625 m3/sa x 12 sa/gün x %20 x 2.6 kg/m3 =3.9 kg dinamit/gün Patlatma Kaynaklı Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü
= 704 ton x 0.08 kg/ton = 56.32 kg
Hafriyat malzemesi proje kapsamında yer alacak depolama alanında depolanacak ve gerekli olduğu zamanlarda buradan alınarak arazide dolgu işlemlerinde kullanılacaktır.
Hafriyat çıkarılması nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1.0 ton/saat x 0.025 kg/ton
= 0.03 kg/saat Yükleme nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1.0 ton/saat x 0.01 kg/ton
= 0.01 kg/saat
Hafriyat çıkarılması ve nakliye kamyonlarına yükleme nedeniyle oluşacak toz emisyonu Regülatör inşa sahası kapsamındadır. Sahada oluşacak toplam toz emisyonu;
Kazı + Yükleme = 0.03 kg/sa + 0.01 kg/sa = 0.04 kg/sa
17
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan toz dağılımı modellemesi yapılmayacaktır.
Depo alanına nakliye ve boşaltma işlemleri ise çizgisel yayılı kaynak olarak değerlendirileceklerdir. Aşağıda bu değerler hesaplanmıştır;
Depo alanına nakliye nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Regülatör inşası sırasında oluşacak hafriyat, proje hafriyatı depolanması için belirlenmiş alanın, Regülatör inşa yerine en yakın olması sebebiyle Çayıriçi Mahallesi civarlarındaki kısmına taşınacaktır. Kamyonlar 16 ton kapasiteli olarak değerlendirileceklerdir.
Bir günde oluşacak yaklaşık 12 ton hafriyat (1.0 ton/saat x 12 saat) 1 adet kamyon ile ortalama 1 seferde nakledilecektir. Nakliye sahasına mesafe yaklaşık 600 m’dir (gidiş-geliş toplam 1.2 km). Nakliye işleminin 1 saate yayılacağı kabul edilecektir.
Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 1 x 1.2 km x 1 araç x 0.7 kg/km.araç
= 0.84 kg/gün = 0.84 kg/saat Boşaltma nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 1.0 ton/saat x 0.01 kg/ton
= 0.01 kg/saat
Nakliye ve boşaltma nedeniyle oluşacak toplam toz miktarı;
0.84 kg/sa + 0.01 kg/sa = 0.85 kg/sa
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan toz dağılımı modellemesi yapılmayacaktır.
İletim Tüneli İnşaatı Kaynaklı Toz Emisyonu:
İnşaat çalışmalarının 18 ay sürmesi beklenmektedir. Toplam 21 500 m3kazı yapılması öngörülmektedir.
Toplam hafriyat miktarı = 21 500 m3
Hafriyat malzemesinin yoğunluğu = 1.6 ton/m3
Toplam hafriyat miktarı = 21 500 m3 x 1.6 ton/m3 = 34 400 ton
Toplam inşaat süresi = (12 saat/gün x 25gün/ay x 18 ay/yıl) = 5 400 saat
Bir saatte yapılacak hafriyat miktarı=34400 ton/5400 saat = 6.37 ton/saat (3.98 m3/sa) olacaktır.
İletim Tüneli inşaatı için patlatma hesabı:
Patlatmayla çıkarılacak hafriyat : %20 x 21 500 m3 = 4 300 m3 (6 880 ton) Kullanılacak toplam dinamit miktarı: 2.60 kg x 4 300 m3 = 11 180 kg dinamit
18
Kullanılacak toplam fitil miktarı: 1.0 m/m3 x 4 300 m3 = 4 300 m fitil
Kullanılacak toplam kapsül miktarı: 1 kapsül /2 m3 x 4 300 m3 = 2 150 adet kapsül Günlük kullanılacak dinamit miktarı: 3.98 m3/sa x 12 sa/gün x %20 x 2.6 kg/m3 =24.85 kg dinamit/gün Patlatma Kaynaklı Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü
= 6 880 ton x 0.08 kg/ton = 550.4 kg
Hafriyat malzemesi proje kapsamında yer alacak depolama alanında depolanacak ve gerekli olduğu zamanlarda buradan alınarak arazide dolgu işlemlerinde kullanılacaktır.
Hafriyat çıkarılması nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 6.37 ton/saat x 0.025 kg/ton
= 0.16 kg/saat Yükleme nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 6.37 ton/saat x 0.01 kg/ton
= 0.06 kg/saat
Hafriyat çıkarılması ve nakliye kamyonlarına yükleme nedeniyle oluşacak toz emisyonu İletim Tüneli inşa sahası kapsamındadır. Sahada oluşacak toplam toz emisyonu;
Kazı + Yükleme = 0.16 kg/sa + 0.06 kg/sa = 0.24 kg/sa
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan toz dağılımı modellemesi yapılmayacaktır.
Depo alanına nakliye ve boşaltma işlemleri ise çizgisel yayılı kaynak olarak değerlendirileceklerdir. Aşağıda bu değerler hesaplanmıştır;
Depo alanına nakliye nedeniyle oluşacak toz miktarı:
İletim Tüneli inşası sırasında oluşacak hafriyat, proje hafriyatı depolanması için belirlenmiş alanın, İletim Tüneli inşa yerine en yakın olması sebebiyle Çayıriçi Mahallesi civarlarındaki kısmına taşınacaktır. Kamyonlar 16 ton kapasiteli olarak değerlendirileceklerdir.
Bir günde oluşacak yaklaşık 77 ton (6.37 ton/saat x 12 saat) hafriyat 1 adet kamyon ile ortalama 5 seferde nakledilecektir. Nakliye sahasına mesafe yaklaşık 500 m’dir (gidiş-dönüş toplam 1.0 km). Nakliye işleminin 4 saate yayılacağı kabul edilecektir.
Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 5 x 1.0 km x 1 araç x 0.7 kg/km.araç
= 3.5 kg/gün = 0.88 kg/saat Boşaltma nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 6.37 ton/saat x 0.01 kg/ton
19 = 0.06 kg/saat
Nakliye ve boşaltma nedeniyle oluşacak toplam toz miktarı;
0.88 kg/sa + 0.06 kg/sa = 0.94 kg/sa
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan toz dağılımı modellemesi yapılmayacaktır.
İletim Kanalı ve Servis Yolu İnşaatı Kaynaklı Toz Emisyonu:
İnşaat çalışmalarının 18 ay sürmesi beklenmektedir. Toplam 121 000 m3 kazı yapılması öngörülmektedir. Dikdörtgen kesitli iletim kanalı yerine toprak altına çelik boru döşenmesi halinde kazı platform genişliği daralacak ve yaklaşık aynı miktarlarda hafriyat çıkması beklenecektir. Bu şekilde çıkan hafriyatın büyük kısmı ise boru hendeğinin geri doldurulmasında kullanılacaktır.
Toplam hafriyat miktarı = 121 000 m3
Hafriyat malzemesinin yoğunluğu = 1.6 ton/m3
Toplam hafriyat miktarı = 121 000 m3 x 1.6 ton/m3 = 193 600 ton
Toplam inşaat süresi = (12 saat/gün x 25gün/ay x 18 ay/yıl) = 5 400 saat
Bir saatte yapılacak hafriyat miktarı = 193600 ton/ 5400 saat = 35.85 ton/saat (22.41 m3/saat) olacaktır.
İletim Kanalı ve Servis Yolu inşaatı için patlatma hesabı:
Patlatmayla çıkarılacak hafriyat : %20 x 121 000 m3 = 24 200 m3 (38 720 ton) Patlatma Kaynaklı Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü
= 38 720 ton x 0.08 kg/ton = 3 097.6 kg
Hafriyat malzemesi proje kapsamında yer alacak depolama alanında depolanacak ve gerekli olduğu zamanlarda buradan alınarak arazide dolgu işlemlerinde kullanılacaktır.
Hafriyat çıkarılması nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 35.85 ton/saat x 0.025 kg/ton
= 0.90 kg/saat Yükleme nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü
20
= 35.85 ton/saat x 0.01 kg/ton = 0.36 kg/saat
Hafriyat çıkarılması ve nakliye kamyonlarına yükleme nedeniyle oluşacak toz emisyonu İletim Tüneli inşa sahası kapsamındadır. Sahada oluşacak toplam toz emisyonu;
Kazı + Yükleme = 0.90 kg/sa + 0.36 kg/sa = 1.26 kg/sa
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden büyük olduğundan Yönetmelik uyarınca oluşacak toz emisyonu için Gaussian Dispersiyon modeli kullanılarak Hava Kirlenmesine Katkı Değeri (HKKD) hesaplanması yapılacaktır.
Toz emisyonları için yayılma hesabı, partikül maddeler ve çöken tozlar için hava kirlenmesine katkı değerlerinin tespit edilmesidir. Bu hesaplama için öncelikle partikül büyüklükleri sınıflandırılır. Emisyon kütlesel debisi, her tane büyüklüğü için verilir. Dağınık kaynaklardan hava kirlenmesine katkı değerleri (HKKD) hesaplanırken bunlar nokta kaynak gibi kabul edilir.
Havada asılı tanecikler için Hava Kalitesi Değerleri (HKD), (i=1) sınıfından (i=4) sınıfına kadar her tepe noktası için Gauss Modelinde ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinin Ek-2, (Hava Kirliliği Seviyesinin Ölçümü ve Tespiti) 6.5.1 maddesinde "Formül II" olarak verilen eşitlik ile hesaplanmaktadır. Her sınıfta bulunan katkılar toplanarak hava kirlenmesine katkı değeri bulunur. Tane büyüklüğü, 50 μ ' dan küçük olan ancak dağılımı belli olmayan tozlar için, alçalma hızı (Vdi) 0,07 m/sn alınarak hesaplama yapılır. Bu durumda tozların toplam yayılımı, 50 μ 'dan küçük tane büyüklüğünde tozlar için geçerli kütlesel debi değerine sahiptir. Çöken tozların hava kirlenmesine katkı değerleri ise "Formül III" olarak verilen eşitlik kullanılarak hesaplanır. (Anon (c), 1986)
Formüller (Gaussian Dispersiyon) Formül II :
Q = Kaynaktan yayınlanan kirleticinin kütlesel debisi (kg/saat) x,y,z = Tepe noktasında kartezyen koordinatlar
(ξ) = x yönünde integrasyon değişkeni z = Tepe noktasının zeminden yüksekliği
C(x,y,z) = koordinatları, x,y,z olan noktada belirlenen kirletici derişimi (mg/m³), Ua = Anemometre ile ölçülen rüzgar hızı (m/sn),
UR=Yer seviyesindeki (Ua) rüzgar hızının havanın kararlılık sınıfına göre belirlenmiş olan temsili rüzgar hızı (m/sn),
Uh =Tozun, zeminden yükseldikten itibaren dağılmaya başladığı mesafedeki rüzgar hızı (m/sn),
h =Tozun zeminden itibaren dağılmaya başladığı yükseklik (m),
C(x,y,z) = 106 x Q x exp [ -y2 ] x [ exp –(z-h)2 + exp –(z+h)2 ] x exp [-√2Vdt ∫ 1 x exp[ - h2 ] dξ]
2 л 3600 Uh σy σz 2 σy2 2 σz2 2 σz2 лUh 0 σz(ξ) 2 σz2(ξ)
21 Formül III :
Vda= Çöken tozların alçalma hızı (m/sn) Formül IV :
Uh = UR (h/za)M
h : 10 m (Tozun dağılmaya başladığı yükseklik) za : 10 m (Anemometrenin yüksekliği)
Tablo I.4 :Temsili rüzgar hızı URdeğerinin belirlenmesi Ua(m/sn) UR(m/sn)
1,4’den küçük 1
1,4-1,8 1,5
1,9-2,3 2
2,4-3,8 3
3,9-5,4 4,5
5,5-6,9 6
7,0-8,4 7,5
8,5-10,0 9
10,0 dan büyük 12
Tablo I.5 : M değerinin belirlenmesi
Yayılma Sınıfı M
A (Çok Kararsız) 0,09
B (Kararsrz) 0,20
CVI (Nötral) 0,22
C/II (Nötral) 0,28
D (Kararlı) 0,37
E (Çok Kararlı) 0,42
Malatya İl’i için yönlere göre ortalama rüzgar hızları aşağıda Tablo I.6’da gösterilmiştir;
22
Tablo I.6 :Rüzgar Verilerinin Sınıflandırılması
Tablo I.7: Madencilik Faaliyetleri ve Etkin Baca Yüksekliği 50 m'nin Altında Olan İşletmeler İçin Kullanılan Yayılma Katsayıları
Yayılma Sınıfı F F G g
A (Çok Kararsız) 1,503 0,833 0,151 1,219
*B (Kararsız) 0,876 0,823 0,127 1,108
C/I (Nötral) 0,659 0,807 0,165 0,996
C/II (Nötral) 0,640 0,784 0,215 0,885
D (Kararlı) 0,801 0,754 0,264 0,774
E (Çok Kararlı) 1,294 0,718 0,241 0,662
Yapılan modelleme çalışmasında rüzgar kararlılık sınıfı B olarak alınacaktır. Toz emisyon değeri 1.26 kg/sa’dır. Faaliyet sırasında oluşacak toplam toz emisyonunun %80’ini 10 μ.dan büyük partiküller, %20’sini ise 10 μ.dan küçük partiküllerin oluşturduğu kabulü ile modelleme yapılmıştır. (Kaynak: Müezzinoğlu A., D.E.Ü., 1997)
Havada Asılı Partiküller :
Q= 1.26 * 0.20 = 0.26 kg/sa (10 μ.dan küçük partiküller) h = 10 m
z = 2 m
Vdi = 0.01 m/sn
Yayılma Sınıfı Yön Uh (m/sn)
B N 2
B NNE 3
B NE 1
B ENE 2
B E 1
B ESE 2
B SE 1
B SSE 2
B S 1
B SSW 2.5
B SW 1
B WSW 2.5
B W 2
B WNW 2.5
B NW 2
B NNW 2.5
23
Tablo I.8 : İletim Kanalı ve Servis Yolu İnşaat Alanı Kaynaklı Havada Asılı Partiküller İçin Emisyon Değerleri (mg/m3)
Şekil I.2: İletim Kanalı ve Servis Yolu İnşaat Alanı Kaynaklı Havada Asılı Partiküllerin Dağılım
Yayılma Yön Uh 100 m 200 m 300 m 400 m 500 m 600 m 700 m 800 m 900 m 1000 m
B N 2 0,01225 0,00352 0,00163 0,00094 0,00061 0,00043 0,00032 0,00025 0,00020 0,00016 B NNE 3 0,00817 0,00235 0,00109 0,00063 0,00041 0,00029 0,00021 0,00017 0,00013 0,00011 B NE 1 0,02450 0,00704 0,00327 0,00188 0,00123 0,00086 0,00064 0,00050 0,00039 0,00032 B ENE 2 0,01225 0,00352 0,00163 0,00094 0,00061 0,00043 0,00032 0,00025 0,00020 0,00016 B E 1 0,02450 0,00704 0,00327 0,00188 0,00123 0,00086 0,00064 0,00050 0,00039 0,00032 B ESE 2 0,01225 0,00352 0,00163 0,00094 0,00061 0,00043 0,00032 0,00025 0,00020 0,00016 B SE 1 0,02450 0,00704 0,00327 0,00188 0,00123 0,00086 0,00064 0,00050 0,00039 0,00032 B SSE 2 0,01225 0,00352 0,00163 0,00094 0,00061 0,00043 0,00032 0,00025 0,00020 0,00016 B S 1 0,02450 0,00704 0,00327 0,00188 0,00123 0,00086 0,00064 0,00050 0,00039 0,00032 B SSW 2,5 0,00980 0,00281 0,00131 0,00075 0,00049 0,00035 0,00026 0,00020 0,00016 0,00013 B SW 1 0,02450 0,00704 0,00327 0,00188 0,00123 0,00086 0,00064 0,00050 0,00039 0,00032 B WSW 2,5 0,00980 0,00281 0,00131 0,00075 0,00049 0,00035 0,00026 0,00020 0,00016 0,00013 B W 2 0,01225 0,00352 0,00163 0,00094 0,00061 0,00043 0,00032 0,00025 0,00020 0,00016 B WNW 2,5 0,00980 0,00281 0,00131 0,00075 0,00049 0,00035 0,00026 0,00020 0,00016 0,00013 B NW 2 0,01225 0,00352 0,00163 0,00094 0,00061 0,00043 0,00032 0,00025 0,00020 0,00016 B NNW 2,5 0,00980 0,00281 0,00131 0,00075 0,00049 0,00035 0,00026 0,00020 0,00016 0,00013
24 Çöken Tozlar :
Q= 1.26 * 0.80 = 1.0 kg/sa (10 μ.dan büyük partiküller) h = 10 m
z = 2 m
Vdi = 0.01 m/sn
Tablo I.9 : İletim Kanalı ve Servis Yolu İnşaat Alanı Kaynaklı Çöken Tozlar İçin Emisyon Değerleri (mg/m2.gün)
Yayılma Yön Uh 100 m 200 m 300 m 400 m 500 m 600 m 700 m 800 m 900 m 1000 m
B N 2 42,33 12,16 5,64 3,25 2,12 1,49 1,11 0,86 0,68 0,55 B NNE 3 28,22 8,11 3,76 2,17 1,41 0,99 0,74 0,57 0,45 0,37 B NE 1 84,66 24,32 11,29 6,51 4,24 2,98 2,22 1,71 1,36 1,10 B ENE 2 42,33 12,16 5,64 3,25 2,12 1,49 1,11 0,86 0,68 0,55 B E 1 84,66 24,32 11,29 6,51 4,24 2,98 2,22 1,71 1,36 1,10 B ESE 2 42,33 12,16 5,64 3,25 2,12 1,49 1,11 0,86 0,68 0,55 B SE 1 84,66 24,32 11,29 6,51 4,24 2,98 2,22 1,71 1,36 1,10 B SSE 2 42,33 12,16 5,64 3,25 2,12 1,49 1,11 0,86 0,68 0,55 B S 1 84,66 24,32 11,29 6,51 4,24 2,98 2,22 1,71 1,36 1,10 B SSW 2,5 33,86 9,73 4,51 2,60 1,69 1,19 0,89 0,69 0,55 0,44 B SW 1 84,66 24,32 11,29 6,51 4,24 2,98 2,22 1,71 1,36 1,10 B WSW 2,5 33,86 9,73 4,51 2,60 1,69 1,19 0,89 0,69 0,55 0,44 B W 2 42,33 12,16 5,64 3,25 2,12 1,49 1,11 0,86 0,68 0,55 B WNW 2,5 33,86 9,73 4,51 2,60 1,69 1,19 0,89 0,69 0,55 0,44 B NW 2 42,33 12,16 5,64 3,25 2,12 1,49 1,11 0,86 0,68 0,55 B NNW 2,5 33,86 9,73 4,51 2,60 1,69 1,19 0,89 0,69 0,55 0,44
25
Şekil I.3 : İletim Kanalı ve Servis Yolu İnşaat Alanı Kaynaklı Çöken Tozların Dağılımı
03.07.2009 tarih ve 27277 sayı ile Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” EK 1’ in b bendi 2. maddesinde, açık alanlarda üretim işlemleri için, hakim rüzgar yönü dikkate alınarak ölçülen Havada Asılı Partikül Maddeler ve Çöken Tozlar için UVS (uzun vadeli sınır) ve KVS (kısa vadeli sınır) değerleri endüstri bölgeleri ve genel yerleşimler için belirtilmiştir. Bu değerler aşağıda gösterildiği gibidir;
İletim Kanalı ve Servis Yolu inşaatı sonucu oluşacak 1.26 kg/sa toz emisyonu değeri;
havada asılı partiküller için 100 mt’de en fazla yaklaşık 25 μg/m3, çöken tozlar için ise 100 mt’de en fazla yaklaşık 85 mg/m2.gün değerlerindeki konsantrasyonlara sebep olmaktadır. Bu konsantrasyonlar, SKHKKY Ek-1’inde verilen Genel Yerleşimler için belirlenen sınır değerlerin altında kalmaktadır. İletim Kanalı’na en yakın yerleşim ise Kanal başlangıcının güneyinde yaklaşık 200 m mesafede bulunan Narcak Mahallesi olduğundan, İletim Kanalı ve Servis Yolu inşaatı kaynaklı toz emisyonlarının burada olumsuz bir etkisinin olması beklenmemektedir. Hesaplanan 1.26 kg/sa toz emisyonu değeri inşaatın L = 3 263 m uzunluğunun tamamı hesaba katılarak bulunmuştur. Gerçekte ise bu değer İletim Kanalı’nın çizgisel yayılımı boyunca dağılacaktır. Ancak, güvenli tarafta kalmak için bu değerin inşaatın her noktasında oluştuğu kabul edilmiştir.
26
Depo alanına nakliye ve boşaltma işlemleri çizgisel yayılı kaynak olarak değerlendirileceklerdir. Aşağıda toz emisyonu değerleri hesaplanmıştır;
Depo alanına nakliye nedeniyle oluşacak toz miktarı:
İletim Kanalı ve Servis Yolu inşası sırasında oluşacak hafriyat, proje hafriyatı depolanması için belirlenmiş alanın, inşa yerine en yakın olması sebebiyle Narcak Mahallesi civarlarındaki kısmına taşınacaktır. Nakliye kamyonları 16 ton kapasiteli kabul edilecektir.
Bir günde oluşacak yaklaşık 430.56 ton (35.85 ton/saat x 12 saat) hafriyat 4 adet kamyon ile ortalama 7 seferde nakledilecektir. Nakliye sahasına mesafe yaklaşık 4.0 (gidiş-geliş toplam 8.0 km) km’dir. Nakliye işleminin 7 saate yayılacağı kabul edilecektir.
Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 7 x 8.0 km x 4 araç x 0.7 kg/km.araç
= 156.8 kg/gün = 22.4 kg/saat Boşaltma nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 35.85 ton/saat x 0.01 kg/ton
= 0.04 kg/saat
Nakliye ve boşaltma nedeniyle oluşacak toplam toz miktarı;
22.4 kg/sa + 0.04 kg/sa = 22.44 kg/sa
Nakliye güzergahı çizgisel bir yayılı kaynak olarak düşünülecektir. Bulunan 22.44 kg/sa toz emisyon değeri 8.0 km’lik bir gidiş-dönüş güzergahını kapsamaktadır. Güzergah 2.0 km’lik parçalara ayrılarak emisyon etki değeri yeniden hesaplanırsa;
22.44 kg/sa / 4.0 km = 5.62 kg/sa.2 km
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden büyük olduğundan Yönetmelik uyarınca oluşacak toz emisyonu için Gaussian Dispersiyon modeli kullanılarak Hava Kirlenmesine Katkı Değeri (HKKD) hesaplanması yapılacaktır. İletim Kanalı ve Servis Yolu emisyon modellemesinde kullanılan formüller, kabüller ve Malatya İl’i için ortalama rüzgar hızı değerleri burada da aynen kullanılacaktır.
Yapılan modelleme çalışmasında rüzgar kararlılık sınıfı B olarak alınacaktır. Toz emisyon değeri 5.62 kg/sa.2 km’dir. Faaliyet sırasında oluşacak toplam toz emisyonunun
%80’ini 10 μ.dan büyük partiküller, %20’sini ise 10 μ.dan küçük partiküllerin oluşturduğu kabulü ile modelleme yapılmıştır. (Kaynak: Müezzinoğlu A., D.E.Ü., 1997)
Havada Asılı Partiküller :
Q= 5.62 * 0.20 = 1.12 kg/sa.2 km (10 μ.dan küçük partiküller) h = 10 m
z = 2 m
Vdi = 0.01 m/sn
27
Tablo I.10 : İletim Kanalı ve Servis Yolu Hafriyat Nakliyesi Kaynaklı Havada Asılı Partiküller İçin Emisyon Değerleri (mg/m3)
Şekil I.4: İletim Kanalı ve Servis Yolu Hafriyat Nakliyesi Havada Asılı Partiküllerin Dağılım
Yayılma Yön Uh 100 m 200 m 300 m 400 m 500 m 600 m 700 m 800 m 900 m 1000 m
B N 2 0,05463 0,01569 0,00728 0,00420 0,00273 0,00193 0,00143 0,00111 0,00088 0,00071 B NNE 3 0,03642 0,01046 0,00486 0,00280 0,00182 0,00128 0,00095 0,00074 0,00059 0,00047 B NE 1 0,10926 0,03139 0,01457 0,00840 0,00547 0,00385 0,00286 0,00221 0,00176 0,00142 B ENE 2 0,05463 0,01569 0,00728 0,00420 0,00273 0,00193 0,00143 0,00111 0,00088 0,00071 B E 1 0,10926 0,03139 0,01457 0,00840 0,00547 0,00385 0,00286 0,00221 0,00176 0,00142 B ESE 2 0,05463 0,01569 0,00728 0,00420 0,00273 0,00193 0,00143 0,00111 0,00088 0,00071 B SE 1 0,10926 0,03139 0,01457 0,00840 0,00547 0,00385 0,00286 0,00221 0,00176 0,00142 B SSE 2 0,05463 0,01569 0,00728 0,00420 0,00273 0,00193 0,00143 0,00111 0,00088 0,00071 B S 1 0,10926 0,03139 0,01457 0,00840 0,00547 0,00385 0,00286 0,00221 0,00176 0,00142 B SSW 2,5 0,04371 0,01255 0,00583 0,00336 0,00219 0,00154 0,00114 0,00088 0,00070 0,00057 B SW 1 0,10926 0,03139 0,01457 0,00840 0,00547 0,00385 0,00286 0,00221 0,00176 0,00142 B WSW 2,5 0,04371 0,01255 0,00583 0,00336 0,00219 0,00154 0,00114 0,00088 0,00070 0,00057 B W 2 0,05463 0,01569 0,00728 0,00420 0,00273 0,00193 0,00143 0,00111 0,00088 0,00071 B WNW 2,5 0,04371 0,01255 0,00583 0,00336 0,00219 0,00154 0,00114 0,00088 0,00070 0,00057 B NW 2 0,05463 0,01569 0,00728 0,00420 0,00273 0,00193 0,00143 0,00111 0,00088 0,00071 B NNW 2,5 0,04371 0,01255 0,00583 0,00336 0,00219 0,00154 0,00114 0,00088 0,00070 0,00057
28 Çöken Tozlar :
Q= 5.62 * 0.80 = 4.50 kg/sa.2 km (10 μ.dan büyük partiküller) h = 10 m
z = 2 m
Vdi = 0.01 m/sn
Tablo I.11 : İletim Kanalı ve Servis Yolu Hafriyat Nakliyesi Çöken Tozlar İçin Emisyon Değerleri (mg/m2.gün)
Yayılma Yön Uh 100 m 200 m 300 m 400 m 500 m 600 m 700 m 800 m 900 m 1000 m
B N 2 188,81 54,24 25,17 14,51 9,45 6,65 4,94 3,82 3,04 2,46 B NNE 3 125,87 36,16 16,78 9,68 6,30 4,44 3,30 2,55 2,03 1,64 B NE 1 377,62 108,47 50,34 29,03 18,89 13,31 9,89 7,64 6,09 4,92 B ENE 2 188,81 54,24 25,17 14,51 9,45 6,65 4,94 3,82 3,04 2,46 B E 1 377,62 108,47 50,34 29,03 18,89 13,31 9,89 7,64 6,09 4,92 B ESE 2 188,81 54,24 25,17 14,51 9,45 6,65 4,94 3,82 3,04 2,46 B SE 1 377,62 108,47 50,34 29,03 18,89 13,31 9,89 7,64 6,09 4,92 B SSE 2 188,81 54,24 25,17 14,51 9,45 6,65 4,94 3,82 3,04 2,46 B S 1 377,62 108,47 50,34 29,03 18,89 13,31 9,89 7,64 6,09 4,92 B SSW 2,5 151,05 43,39 20,14 11,61 7,56 5,32 3,95 3,06 2,44 1,97 B SW 1 377,62 108,47 50,34 29,03 18,89 13,31 9,89 7,64 6,09 4,92 B WSW 2,5 151,05 43,39 20,14 11,61 7,56 5,32 3,95 3,06 2,44 1,97 B W 2 188,81 54,24 25,17 14,51 9,45 6,65 4,94 3,82 3,04 2,46 B WNW 2,5 151,05 43,39 20,14 11,61 7,56 5,32 3,95 3,06 2,44 1,97 B NW 2 188,81 54,24 25,17 14,51 9,45 6,65 4,94 3,82 3,04 2,46 B NNW 2,5 151,05 43,39 20,14 11,61 7,56 5,32 3,95 3,06 2,44 1,97
29
Şekil I.5 : İletim Kanalı ve Servis Yolu Hafriyat Nakliyesi Çöken Tozların Dağılımı
İletim Kanalı ve Servis Yolu inşaat hafriyatının nakledilmesi sonucu oluşacak 5.62 kg/sa.2 km toz emisyonu değeri; havada asılı partiküller için 100 mt mesafede en fazla yaklaşık 110 μg/m3, çöken tozlar için ise 100 mt’de en fazla yaklaşık 380 mg/m2.gün ve 200 mt’de en fazla yaklaşık 110 mg/m2.gün değerlerindeki konsantrasyonlara sebep olmaktadır.
Bu konsantrasyonlar, 380 mg/m2.gün hariç, SKHKKY Ek-1’inde verilen Genel Yerleşimler için belirlenen sınır değerlerin altında kalmaktadır. Nakliye yolunun özellikle yaz aylarında tozlanmaya karşı sürekli sulanması ve Narcak Mahallesi’ndeki yerleşimlerden en az 100 mt mesafeden geçmesi suretiyle, İletim Kanalı ve Servis Yolu inşaat hafriyatının nakledilmesi kaynaklı toz emisyonlarının çevreye ciddi bir etkisi olması beklenmemektedir.
Yükleme Havuzu İnşaatı Kaynaklı Toz Emisyonu:
İnşaat çalışmalarının 12 ay sürmesi ve toplam 1100 m3 kazı yapılması öngörülmektedir.
Toplam hafriyat miktarı = 1 100 m3
Hafriyat malzemesinin yoğunluğu = 1.6 ton/m3
Toplam hafriyat miktarı = 1 100 m3 x 1.6 ton/m3 = 1 760 ton
Toplam inşaat süresi = (12 saat/gün x 25gün/ay x 12 ay/yıl) = 3 600 saat
Bir saatte yapılacak hafriyat miktarı = 1100ton/ 3600 saat = 0.31 ton/saat (0.19 m3/saat) olacaktır.
Yükleme Havuzu inşaatı için patlatma hesabı:
Patlatmayla çıkarılacak hafriyat : %20 x 1 100 m3 = 220 m3 (352 ton) Kullanılacak toplam dinamit miktarı: 2.60 kg x 220 m3 = 572 kg dinamit
30
Kullanılacak toplam fitil miktarı: 1.0 m/m3 x 220 m3 = 220 m fitil
Kullanılacak toplam kapsül miktarı: 1 kapsül /2 m3 x 220 m3 =110 adet kapsül Günlük kullanılacak dinamit miktarı: 0.19 m3/sa x 12 sa/gün x %20 x 2.6 kg/m3 =1.19 kg dinamit/gün Patlatma Kaynaklı Tozuma Miktarı = Üretim Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü
= 352 ton x 0.08 kg/ton = 28.16 kg
Hafriyat malzemesi proje kapsamında yer alacak depolama alanında depolanacak ve gerekli olduğu zamanlarda buradan alınarak arazide dolgu işlemlerinde kullanılacaktır.
Hafriyat çıkarılması nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 0.31 ton/saat x 0.025 kg/ton
= 0.01 kg/saat Yükleme nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 0.31 ton/saat x 0.01 kg/ton
= 0.01 kg/saat
Hafriyat çıkarılması ve nakliye kamyonlarına yükleme nedeniyle oluşacak toz emisyonu Yükleme Havuzu inşa sahası kapsamındadır. Sahada oluşacak toplam toz emisyonu;
Kazı + Yükleme = 0.01 kg/sa + 0.01 kg/sa = 0.02 kg/sa
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan toz dağılımı modellemesi yapılmayacaktır.
Depo alanına nakliye ve boşaltma işlemleri ise çizgisel yayılı kaynak olarak değerlendirileceklerdir. Aşağıda bu değerler hesaplanmıştır;
Depo alanına nakliye nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Yükleme Havuzu inşası sırasında oluşacak hafriyat, proje hafriyatı depolanması için belirlenmiş alanın, inşa yerine en yakın olması sebebiyle Narcak Mahallesi civarlarındaki kısmına taşınacaktır.
Bir günde oluşacak yaklaşık 3.72 ton (0.31 ton/saat x 12 saat) hafriyat 1 adet kamyon ile ortalama 1 seferde nakledilecektir. Nakliye sahasına mesafe yaklaşık 4.0 (gidiş-geliş toplam 8.0 km) km’dir. Nakliye işleminin 1 saate yayılacağı kabul edilecektir.
Tozuma Miktarı = Sefer Sayısı x Mesafe x Kamyon Adedi x Toz Emisyon Faktörü = 1 x 8.0 km x 1 araç x 0.7 kg/km.araç
= 0.56 kg/gün = 0.28 kg/saat
31 Boşaltma nedeniyle oluşacak toz miktarı:
Tozuma Miktarı = Hafriyat Miktarı x Toz Emisyonu Faktörü = 0.31 ton/saat x 0.01 kg/ton
= 0.01 kg/saat
Nakliye ve boşaltma nedeniyle oluşacak toplam toz miktarı;
0.28 kg/sa + 0.01 kg/sa = 0.29 kg/sa
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan toz emisyonu modellemesi
Bulunan değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan toz emisyonu modellemesi