Bu çalışmada sosyal bilimlerde kullanılan araştırma yöntemlerinden biri olan nitel araştırma yöntemleri kullanılacaktır. İslamoğlulu’na (2009,180) göre; “nitel araştırma; sosyal olguları bağlı oldukları ve içinde yer aldıkları ortamda doğal görünümleriyle gözlem, görüşme ya da belgeleri değerlendirmek yoluyla bilgi edinme ve bu bilgileri analiz ederek kuram geliştirme olarak tanımlanabilir.” Yine bu konuda Yıldırım vd.’neye (2013: 45) göre, nitel yani kaltitatif araştırma; bireyleri ve sosyal ilişkileri kendi ortamlarında çok boyutlu bir şekilde ele alarak anlamaya çalışmaktır. Bu noktada görüşme, gözlem, içerik analizi gibi nitel veri toplama teklikleri kullanılarak sosyal olgu ve olayların gerçekçi ve bütüncül bir şekilde nitel veriler ile sunulmasıdır. Yapılan tanımlarda nitel araştırmada; çalışmaya,
araştırmacının bizzat dahil olduğunu ve bu noktada nesnellikten çok öznel bir tavrın hakim olduğu anlaşılmaktadır.
Yeni bir toplumsal hareket olma iddiasıyla ortaya çıkan ‘Cittaslow hareketinin toplum tarafından nasıl algılandığı, felsefe ve ktiterlerinin sahadaki karşılığının ne düzeyde olduğu sorusu’ bu araştırmanın esas temel problemleri olarak kabul edilmişti. Bu noktada Cittaslow hareketinin Halfeti’de yapılacak bir saha araştıması sonucu elde edilecek nitel bulguların aratırmanın temel sorulara cevap verebileceği düşünülmüştür. Çünkü ancak sahada yapılan derinlemesine görüşme, gözlem gibi teknikler sonucu erişilen nitel verilerin bu araştırmanın temel sorularına cevaplar sunabileceğine ve olayı tüm çıplaklığıyla betimleyebileceğine kanaat getirilmiştir. Kümbetoğlu’na (2017: 43) göre; nitel araştırma; bireyler, süreçler, olgular hakkında, deneyimlerin, davranışların, faaliyetlerin tanımlandığı, niyetlerin, isteklerin, değerlerin, fikirlerin, içinde yer aldığı, duyguların, hislerin, yansıtılabildiği, bilgilerin, inançların, kanaatlerin ayrıntılı bir biçimde aktarılabildiği bir yerdir. Sosyal gerçekliği bireylerin sosyal/kültürel olarak oluşturduğu bir gerçeklik olarak kavrayan anlayış temelinde, bu gerçekliği çözümlemek için gereken ayrıntılı bilgi, ancak bu gerçekliği derinlemesine yansıtacak çeşitlilikte bir araya geldiğinde anlamlıdır. Bu noktada ancak nitel verinin bu çeşitliliği sunabilmesi olanaklı gözükmektedir.
Nitel araştırma yöntem ve tekniklerinin kullanılacağı bu araştırmada ayrıca bu çalışmanın ilk bölümünde (1. Bölüm) konuya ilişkin kaynak taraması yapılmış olup literatür kısmı belirlendikten sonra araştırmada Sakin Şehir (Cittaslow) hareketinin manifestosu ve ilkeleri esas alınacaktır. Hareketin, kentin tarihi süreç içerisinde geçirdiği dönemlerle ve özellikle sanayi sonrası oluşan kentleşme ile bağlantısı kurulacak ve nihayetinde ise Halfeti ilçemiz Yavaş Şehir konseptinde ele alınıp değerlendirilecek ve tasarlanan yaşam tarzında beklentileri ne denli karşıladığı sorusuna cevap aranacaktır. Bu noktada ne ve nasıl sorularına cevap arayan nitel araştırma yöntem ve teknikleri kullanılacaktır. Ancak özellikle belirmek gerekir ki amacı genel geçer yasalara ulaşmak olmayan nitel araştırmalarda bu yöntemin doğası gereği evrensel genellemelere ulaşılamamaktadır. Bundan dolayı Halfeti’de
yürütülen bu saha araştırmasının nitel verilerine göre yapılmış yorumlar ve çıkarsamaların ya da en nihayetinde bu araştırmanın temel çıktısı niteliğinde olan sonuçların başka şehirlerlere genellenemeyeciğini söylenmelidir.
Esnek bir araştırma süreci ve olanağı tanıyan nitel araştımalarda İslamoğlu’na (2009: 181) göre; tek bir yöntem ve tekniğe bağlı kalınmayabilir, birçok yöntem ve teknik birlikte kullanılabilir. birden fazla veri toplama tekniğinin kullanılabilmesine olanak tanıyan nitel araştırmanın esas alındığı bu çalışmada da ‘derinlemesine görüşme ve katılımsız gözlem’ teknikleri kullanılactır.Nitel araştırmalarda sıklıkla kullanılan gözlem ve görüşme tekniği sosyal olguların tikel ve değişken yönlerine eğilerek, anlama ve yorumlama imkanı vermektedir. Nitel araştırmalarda kullanılan bu her iki yöntemin araştırmalara katkısı, araştırma sahasında ilgili bireylerin bulundukları mekan içinde olgu ve olay örüntülerine kişilerin kendi bakış açılarıyla sunmaya imkan sağlamasıdır (Yıldırım vd., 2013: 46).
2.2.1 Derinlemesine Görüşme
Nitel araştırmalarlarda bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme, araştırmacının araştırma konusunda görüştüğü kişilere açık uçlu sorular sorması, verilen cevapları dinlemesi, kaydetmesi ve duruma göre verileri zenginleştirebilecek ek sorular ile araştırma konusunu kapsamlı bir şekilde araştırmayı sağlamaktadır. Derinlemesine görüşme tekniğinde sıradan günlük sohbetlerden farklı olarak, belli bir görüşme formu üzerinden araştırmacı görüşmeyi kontrol altında tutarak katılımcının belli bir çerçevede kendisini rahat bir şekilde ifade etmesine imkan tanır. Görüşme tekniğinde kayda değer farklılıklar olmamakla birlikte 3 tür teknik kullanılabilemektedir ki bunlar kısaca; ‘düzensiz yapılan sohbet tarzı görüşme’, ‘rehber bir görüşme formuna bağlı olarak yapılan görüşme’ ve ‘standarlaştırılmış açık uçlu görüşmeler’ olarak sıralanabilir (Kümbetoğlu, 2017: 71-72-73). Halfeti’de yapılan saha araştırması için benimsenen derinlemesine görüşme tekniğinde konuya ilişkin önceden rehber bir görüşme formu oluşturulmuş ve bu forma göre verilere erişilmeye çalışılmıştır. Araştırmaya saha sürecinden önce konuya ilişkin bir görüşme formu çıkarılmış ve önceden pilot deneyler ile formun işlerliği test edilmiş ve gerekli yerler düzeltilmiştir. Saha araştırmasında kullanılan görüşme formu
soruları araştırmanın konusu olan Cittaslow felsefesi ve kriterlerine çerçevesinde, araştırmanın amacına veri sağlayabilecek şekilde oluşturulmuştur.
Yıldırım vd.’nin de ifade ettiği gibi; “Görüşme formu, araştırma problemi ile ilgili tüm boyutların ve sonuçların kapsanmasını güvence altına almak için geliştirilmiş bir yöntemdir. Görüşmeci, görüşme sırasında soruların cümle yapısını ve sırasını değiştirebilir, bazı konuların ayrıntısına girebilir veya daha çok sohbet tarzı bir yöntem benimseyebilir.” (2013: 150) Sahaya ilişkin hazırlanan görüşme formundaki sorulara ve ana temaya bağlı kalınmaya çalışılmış, veriler bu formun sınırları içinde toplanmaya çalışılmıştır. Ancak sahada yapılan görüşmeler sohbet tarzında geçtiği için nitel araştırmanın imkan tanıdığı esneklik dahilinde soruların görüşme esnasında formdaki sıralarında gerekli yerlerde değişiklik yapıldığı gibi bazen de soruların niteliğine bağlı kalarak katılımcıların daha iyi anlayabileceği şekilde ifade edilmiştir. Katılıcılar ile yapılan her bir görüşmenin süresi 25 ile 50 dakika arasında sürmüş olup, katılımcıların özel bilgileri saklı kalması şartıyla kayıt altına alınmıştır.
2.2.2 Katılımsız Gözlem
“Sosyal olguları içinde yer aldıkları sosyal koşullarda gözlemlemek iki farklı biçimde yapılabilir; doğrudan gözlem(katılımsız gözlem) ve katılımlı gözlem” (Kümbetoğlu, 2017: 127). “Katılımsızm gözlem: gözlemcinin gözlemlediği gruba katılmadan bu grubu dışardan gözlemesidir” (İslamoğlu, 2009: 104).
Bu nedenle araşturmada derinlemesine görüşme tekniğinin açıklarını eksiklerini gidermek amacıyla gözlem tekniği de kullanılmıştır. Çalışmanın veri toplama sürecinde derinlemesine görüşme ve katılımsız gözlem teknikleri kullanılarak bu iki tekniğin olumsuz tarafları diğer teknik ile giderilmeye çalışıldığı gibi araştırmanın veri çeşidine de zenginlik katması amaçlanmıştır. Bu noktada sahada çoğunlukla Cittasllow hareketinin ana temalarından olan çevre ve alt yapı politikaları, ekonomik faaliyetler, şehirde mimari alandaki veriler, sakin şehir statüsündeki ilçede yerel halkın davranış ve ilişkileri yapılan bu gözlemler ile araştırılmıştır. Araştırma sürecinde tutulan not ve çekilen fotoğraflar ile araştırmaya derinlik kazandırılmaya çalışılmıştır.