Cittaslow Halfeti’de Slow Food mu Fast Food mu?

Cittaslow hareketinin Slow Food hareketinin manifetsosunun bir devamı olduğu ve Slow Food fareketinden ilham alındığı daha önce de belirtilmişti. Slow Food hareketi, İtalya’nın Orvieto kentinde Carlo Petrini ve bir grup arkadaşının yerel yemek kültürünü korumak adına fast food yani hızlı yemek kültürüne karşı başlatmış oldukları bir harekettir. (Petrini vd., 2011) Küreselleşmeyle birlikte aşınan özgün değerlerin başında yemek kültürü gelmektedir. Fast food restoranları günümüz metropol kentlerinin adeta sembolü haline gelmiş durumda. Bu restoranlarda tüketilen ürünlerin sağlıksız olduğu ve birçok modern hastalığa yol açtığı bilinmektedir. Bunların başında obezite, kalp rahatsızlıkları, damar tıkanıklıkları, diyabet gibi hastalıklar gelmektedir. Bu nedenle iyi, temiz ve adil sologanıyla ortaya çıkan Slow Food akımın yöresel yemeklerin, özgün yerel tatların korunup sonraki nesillere aktarılarak yaşatılması ve bu yöresel yemeklerin pazarlanmasını teşvik eder.

Cittaslow hareketi Slow Food hareketinin manifestosunu kabul eder ve üyelerinden yöresel yemekleri koruma adına Slow Food birliğiyle ortaklıkları teşvik eder. Bu noktada Cittaslow Halfeti’de geleneksel yemek kültürüyle ilgili araştırma yapılmış ve bu kapsamda ilçede konuyla ilgili yöresel yemek çeşitleri hakkında derinlemesine görüşme ve gözlemlerle bilgi toplanmış, yapılan çalışmalar, etkinlikler ve projeler yerinde incelenmiştir. Konuyla ilgili sahada toplanan veriler aşağıdaki gibidir.

Halfeti’de meyve yemekleri festivali: Halfeti Cittaslow koordinatörlüğünce her yıl meyve yemekleri festivali5

organize edilmektedir. Halfeti’nin yöresel yemek

5

Bu festivalde erik tava, ayva güveci, yeni dünya kebabı, soğan kebabı, patlak kavurması, meyveli iç pilavı, peynirli irmik halvası, karagül şerbeti gibi Halfeti’nin yöresel yemek ve özel tatları yapılıp festivale katılanlara servis edilmektedir.

mirası canlı tutularak yaşatılmaya ve tanıtılmaya çalışılmaktadır. Bu tür organizasyonlarla amaçlanan ilçede özgün yerel kültürün popüler tüketim kültürü karşısında tutunabilmesini sağlamak olarak değerlendilebilir.

Fotoğraf 10: Sakin Şehir Halfeti’de Meyve Yemekleri Festivalinden Bir Kare

Cittaslow yetkilisi N. Ö. İle yapılan görüşmede kendisi “Halfeti bölgenin en etkin Cittaslow’larından bir tanesidir” şeklinde görüş belirtmektedir. Halfeti ilçe Halk Eğitim kursarı yetkisili E. A. İle yapılan görüşmede ise kendisi diğer Cittaslow üyelerinin Halfeti kadar etkin olmadığını şu sözlerle ifade etmektedir; “Yöresel yemekler bu işin merkezinde yer alıyor. Bu işin espirisi zaten fast food yemeklerine karşı slow food yemekleri. Bu konuda 17 tane üyenin belediye başkanlarının katıldığı toplantılar oluyor her yıl ancak elle tutulur somut bişey yok. Teşkilatın ismi büyük ama reklam yok. Herşey prosedürde kalıyor.” (Katılımcı 2, Erkek, 43 yaşında) Bu tür festival ve etkinlikler Halfeti’deki yöresel yemek kültürünün korunması ve yaşatılması noktasında çok zahmetli ancak hareketin işlerliği için de bir o kadar önem arzetmektedir. Çok sık aralıklarla yapılamasa da yılın belli zamanlarında yapılan bu tür etkinlikler Halfeti’de Cittaslow’un slow food alanındaki kritelerlerinin işlerliğini göstermektedir.

Cittaslow Halfeti’de yapılan festival ve buna benzer organizasyonlarla zengin bir kültürel miras olarak yöresel yemeklerin korunması ve tanıtılması adına önemli

gelişmeler olarak kabul edilebilir. Ancak yöresel yemeklerin pazarlanması ve yerel halka maddi getiri sağlaması bakımından aynı olumlu görüşü belirtmek pek mümkün görünmemektedir. Bu anlamda ilçede yapılan görüşmeler aşağıdaki gibidir.

“Bizim çok şahane mutfağımız vardır. Ancak bunu pazarlayamıyoruz. Buradaki restoranlarda kebap var. Daha kolay bu çünkü. Kendi yemeklerimizi misafir geldi mi yediriyoruz. Burada pazarlayamazsın. Adam duba lokanta açmış, hepsi dürüm işi. Ama şimdi burada yeni bir konak açılıyor. (Şelale Konak) Yöresel yemekleri yapacaklar” (Katılımcı 10, Erkek, 73 yaşında)

“Yöresel yemekler yok, burada genelde kebap çeşitleri var. Yöresel yemek yapan yerimiz yok. Evlerde yapılıyor, yapılmayan yemek yok ama restoranlarda müşteriye sunum bağlamında bu yemekler yok. Ancak özel misafirin gelirse yapılıyor.Kazan kebabı, karnı yarık, içli köfte, ekşili köfte.” (Katılımcı 5, Erkek, 65 yaşında)

“Şuan burada hiç yöresel yemek yok. Bana bu imkan sağlansa ben bugün yaparım o yemekleri. Ama herkes aynı işi yapıyor. Şuan bütün esnafın yanında hediyelik eşya standı var. Biri kaymakamın yanına gidip iş yeri açmak istiyoruz, ufak tefek ya bir ocak başı ya bir gözleme yapacağım dediği zaman; kaymakam beyin de ‘Fatma hanım, Ayşe hanım bu işi yapıyor zaten. Sen de bu yöreye ait başka bir iş yap’ demesi lazım. Herkes farklı farklı şeyler yapsa burada daha güzel şeyler olur. Küçük küçük çarşı merkezlerimiz olmalı. Gelen insanlar her şeyden bulabilsin.” (Katılımcı 17, Kadın, 38 yaşında)

“Buradaki insanlar daha çok para ve kar düşüncesini daha ön plana çıkarıyorlar. Bu aslında tüm turizm mekanlarında böyledir. Turizmi gelip geçici olarak görürler, burada da sabit turlarla sabit müşterisi olan mekalar kaliteden ödün vermiyor ancak diğer alakart dediğimiz nasıl olsa adam gelir ben ne koparırsam kardır düşüncesiyle kalitesiz ve pahalı yemek olabiliyor.

Mutlaka heryerde olduğu gibi burada da vardır o.” (Katılımcı 2, Erkek, 43 yaşında)

Halfeti’de yapılan görüşmelerden illçenin çok zengin bir yöresel mutfağı olduğu söylenebilir. Özellikle yörede yetişen meyvelerden yapılan yemekler ayrı bir tat zenginliği sunmaktadır. Cittaslow üyesi Halfeti’de yapılan alan araştırmasında ilçede yöresel yemeklerin pazarlanması noktasında katılımcıların görüşlerinden de anlaşılacağı üzere ilçedeki restoran ve işletmelerde yöresel yemeklerin pazarlanmadığı görülmüştür. İlçedeki restoranlarda yöresel yemek olarak yalnızca Fırat Nehri’nde yetişen özel bir balık türü olan ‘Şabut Balığı’ servis edilmektedir. Yöresel yemeklerin pazarlanması noktasında ilçede Halk Eğitim Merkezi’nce hala proje aşamısında olan ve ilçede restorasyonu devam eden Şelale Konak Yöresel Yemek Restoranı yapımı devam etmektedir. Bu çalışma ilçedeki yemek kültürünün korunması ve pazarlanıp yerel halka getiri sağlaması bakımından umut verici bir çalışma gibi görünmektedir. Bununla birlikte ilçedeki resoranlarda sunulan yemeklerin ve kebap çeşitlerinin de tüketim kültürünün bir simgesi olan fast food tarzıyla hazırlanıp hızlıca sunulması da Cittaslow kentinde ayrı bir çelişki olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca restoranlarda müşterilere şeffaf hizmetin sunulmaması, menülerde fiyatların açık bir şekilde gösterilmemesi, restoranlarda çalışan elemanların kalifiyeli ve eğitimli olmaması gibi durumlar ilçede markalaşma noktasında kaliteyi düşüren etmenler olarak değerlendirilebilir.