Araştırmada iki veri toplama aracı kullanılmıştır. Bunlar; ‘Yapılandırmacı Yaklaşım Uygulamaları ve Veli Rollerinin Değerlendirilmesine Yönelik Öğretmen Görüşleri’ anket formu ve ‘Velilerin Yapılandırmacı Yaklaşım Uygulamalarındaki Rollerine İlişkin Görüşleri’ yarı yapılandırılmış görüşme formudur. Bu araçların geçerlilik ve güvenirliği ile ilgili yapılan çalışmalar aşağıda açıklanmıştır.
Yapılandırmacı Yaklaşım Uygulamaları ve Veli Rollerinin Değerlendirilmesine Yönelik Öğretmen Görüşleri Anketi:
Öğretmen görüşlerini içeren söz konusu anket formu, Can (2009) tarafından hazırlanan ‘Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Hazırlanan Veli Katılım Ölçeği’ ve ‘Veli Görüşleri Doğrultusunda Hazırlanan Veli Katılım Ölçeği’ ölçme araçlarından faydalanılarak hazırlanmıştır. Can (2009) tarafından geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış,
öğretmenlere uygulanan ölçekteki maddelerin faktör yükleri 0,447 ile 0,797 arasında, güvenirlik katsayısının ise 0,845 olduğu belirlenmiştir. Geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları Can (2009) tarafından yapılan velilere yönelik uygulanan ölçekteki maddelerin faktör yükleri 0,431-0,691 arasında toplanırken, güvenirlik katsayısı 0.904 olarak belirlenmiştir. Bu ölçeklerden uygun olan sorular seçilmiş; bu konuda uzman görüşüne başvurulmuş ve araştırmacı tarafından düzenlenerek anket formuna dönüştürülmüştür. Oluşturulan, ‘Yapılandırmacı Yaklaşım Uygulamaları ve Veli Rollerinin Değerlendirilmesine Yönelik Öğretmen Görüşleri Anketi’ anket formu 34 sorudan oluşup, ilk bölümünde kişisel bilgiler formu yer almaktadır. İkinci bölümde yer alan anket soruları 5’li likert tipi yapıya uygun olarak oluşturulmuştur. Derecelendirme yöntemi; ‘her zaman’, sık sık’, bazen’, ‘nadiren’ ve hiçbir zaman’ biçiminde kullanılmıştır.
Oluşturulan anket formunda, teknik bir problem yaşanmaması için sağlanması gereken öncelikli çalışma güvenirlik ölçümüdür. Aynı süreçlerin izlendiği bu araştırmada da, aynı sonuçlara ulaşılmak istenmiştir. Nitekim güvenirlik; farklı araştırmacılar tarafından aynı sonuçların alınabilmesi durumudur (Karasar, 2010, s. 148). Bu durumu sağlayabilmek için; araştırmanın örneklemine yakın şartlarda bulunan ortamlarda güvenirlik çalışması yapılmıştır. İfade edilen durumu sağlayabilmek için; Ankara ili, Bala ve Yenimahalle (Şentepe) ilçelerinde, 4. sınıf öğretmeni olarak görev yapan 100 öğretmene ön uygulama yapılmıştır. Ön uygulama yapılan öğretmenlere; okul müdürlüklerinden izin alınarak, gönüllük esasına göre ulaşılmıştır. Yapılan bu uygulama sonucunda Cronbach Alpha değeri 0,944 olarak bulunmuştur. Nitekim güvenirlik hesaplamalarında korelasyon katsayısı bir (1,00) değerine yaklaştıkça, ölçme aracının güvenirlik katsayının yüksek olduğu söylenebilir (Karasar, 2010, s. 148).
Velilerin Yapılandırmacı Yaklaşım Uygulamalarındaki Rollerine İlişkin Görüşleri Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu:
Velilere yönelik yarı yapılandırılmış görüşme formunun hazırlanmasında ise; gerekli alan taramaları yapılmış, Milli Eğitim Bakanlığı (2008) tarafından yayınlanan, ‘Öğrenci ve Programı Anlamaya Yardımcı İlköğretim Veli Kılavuzu’ esas alınmış ve araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Nitel araştırmaların geçerlik çalışmalarında, genellenebilirliğinin benzer ortamlarda tespit edilmesi önem taşır. Güvenirliğin belirlenmesinde ise, araştırmaya birden fazla araştırmacı dahil edilerek sonuçlar teyit edilir (Yıldırım ve Şimşek, 2013, s. 293). Formun geçerlik ve güvenirlik çalışması için 3 uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzmanlara formda yer alan soruların ve belirlenen temaların araştırmanın amacına uygun olup olmadığı sorulmuştur. Bu formun geçerlik ve güvenirliği için 3 uzmana 11 soru
gösterilmiş ve temalar belirtilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucu Miles ve Huberman (1994) tarafından geliştirilen formül kullanılmıştır (Güvenilirlik = [(uzlaşma sayısı / (uzlaşma + uzlaşmama sayısı)]. Tam uyuşma sağlanıncaya kadar uzmanların görüşlerine göre gerekli düzenlemeler yapılmış ve bu nedenle güvenilirlik % 100 bulunmuştur. Yapılan bu çalışmalar sonrasında yarı yapılandırılmış görüşme formunda yer alan eksiklikleri derinlemesine tespit etmek için velilere ön uygulama yapımıştır. Ön uygulama yapılan söz konusu velileri, 2014-2015 eğitim öğretim yılı ilk döneminde Ankara ili, Bala ilçesinde, 4. sınıfta öğrenim gören öğrenci velilerinin 20 tanesi oluşturmaktadır. Ön uygulamda çalışılan bu velilere öğretmenler aracılığıyla ulaşılmış ve velilerden istekli olanlara çalışmada yer verilmiştir. Velilerle yüz yüze görüşmenin yapıldığı pilot uygulamadaki veli cevapları yine uzmanlara gösterilmiş ve sonucunda araştırmanın amacına uygun sorular olma durumu konusunda tekrar görüşleri alınmıştır. Uzman görüşleri doğrultusunda araca son şekli verilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda yarı yapılandırılmış görüşme formu düzenlenmiş; geçerlik ve güvenirlik düzeyi yeterli bulunmuştur. İfade edilen yarı yapılandırılmış veli görüşme formu 11 sorudan oluşmaktadır. Aynı zamanda görüşme sorularının içeriğinin zenginleştirilerek irdelenmesine önemli katkı sağlamak amacıyla sondalar kullanılmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2013, s. 175). Yarı yapılandırılmış görüşme formuna ait 14 adet sonda bulunmaktadır. Sondalara ait sorular aşağıda belirtilmiştir.
Okulda neler öğretildiği hakkında çocuğunuzla konuşuyor musunuz?
Çocuğunuza hangi konular öğretiliyor?
Çocuğunuz hangi dersleri öğrenmede zorluk çekiyor?
Ev ödevlerinin yapılmasında çocuğunuza yardımcı oluyor musunuz?
Çocuğunuzun derslerde yaptığı etkinliklerin hazırlanmasında ve uygulanmasında öğretmene ne gibi katkılarınız oluyor?
Çocuğunuz için kitap almaya birlikte gider misiniz?
Çocuğunuz için ne tür kitaplar seçersiniz?
Ders kitabı dışındaki okuma kitabı, test kitabı vb, kitap seçimini çocuğunuz mu yapar, siz mi yaparsınız?
Veli toplantılarında neleri tartışıyorsunuz?
Toplantıda görüşlerinizi belirtiyor musunuz?
Çocuğunuzun bunları izlemesini, okumasını sağlıyor musunuz, onları bu konuda nasıl teşvik ediyor musunuz?
Sizin bu tür etkinliklere katılım göstermeniz, çocuğunuzun öğrenmesine ne gibi katılar sağlar?
Bu yaklaşımın daha etkili olabilmesi, okul-öğretmen-sistem için neler önerirsiniz? Araştırmada kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formu 130 veliye uygulanmış; süreçte, istekli velilere öğretmenler ve okul müdürlükleri aracılığıyla ulaşılmıştır. Bulgular velilerle yüz yüze görüşerek elde edilmiştir. Bu süreçte elde edilen verilerin kaydedilmesine ilişkin temelde iki yöntem bulunmaktadır. Bunlar; görüşmenin kaydedilmesi ve not alınmasıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2013, s. 256). Öncelikli olarak yüz yüze görüşme sırasında velilerden görüşlerini yarı yapılandırılmış görüşme formuna aktarmaları istenmiştir. Bu ifadelerde yer almayan dikkat çekici bulgular gözlem süreçleriyle desteklenerek araştırmacı tarafından not alınmıştır.