Sönmez ve Alacapınar (2019, s. 182, 183)’a göre nitel araştırma yönteminde, veri toplama teknikleri araştırma problemi ve buna bağlı alt problemler ve denenceler
43
baz alınarak düzenlenmelidir. Veri toplama araçları ise yine buna bağlı olarak tutum, ilgi, yabancılaşma, hoşgörü, bir konuda görüş alınacaksa anket veya görüşme formu, gözlem, film, kaset bant, disket şeklinde kullanılmalıdır. Nitel araştırma yönteminde veri toplama araçlarından olan yarı yapılandırılmış görüşme soruları önceden hazırlanarak cevapları ilgili kişilerden alınmaya çalışılır. Görüşme yapılan kişilere aynı temel sorular açık uçlu bir biçimde düzenlenerek sorulur ve alanla ilgili ulaşılmak istenen sonuç için derinlemesine veri alınması sağlanmaya çalışılır (Büyüköztürk vd., 2018, s. 158). Bundan dolayı öncelikle konuya dair geniş bir literatür taraması yapılarak konuya kaynak teşkil edecek kitaplar, yurt içi ve yut dışı bildiri, makale ve tezlerin tespiti yapılarak doküman analizi gerçekleştirilmiştir. Süreçte her resim aktarım yöntemi için öğrencilere tuval üzerine akrilik boya tekniğiyle uygulaması yaptırılacak resimler belirlenmiştir. Daha sonra araştırmada kullanılmak üzere hem öğrenci hem de görsel sanatlar öğretmenleri için yarı yapılandırılmış görüşme soruları hazırlanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinde görüşme soruları araştırmacı tarafından düzenlenebildiği gibi bazı soruları araştırmacı ve cevaplayanlar yeniden düzenleme hakkına sahiptirler (Sönmez ve Alacapınar, 2019, s. 187). Bundan dolayı görüşme sorularının açık ve anlaşılır olmasına, kapsam, dil ve de öğrenciye uygunluk düzeylerine dikkat edilmiştir. Bu bağlamda hazırlanan sorular NEÜ AKEF Eğitim Bilimleri ile aynı üniversitenin Resim Öğretmenliği Bölümü öğretim üyeleri ve KÇGSL Görsel Sanatlar Bölüm öğretmenlerinin görüşlerine sunulmuş, ilgililerin olumlu yönde onayları alınmıştır. Görüşme sorularıyla ilgili uzmanlardan gelen dönütler üzerinde gerekli değişiklikler ve düzeltmeler yapılmıştır.
Araştırmanın uygulama boyutu KÇGSL 11 resim sınıfı öğrencileriyle yapılmıştır. Uygulamalar her bir alt problem için çeşitli dönmelere ait sanatçıların eserlerinden oluşturulmuş ve bunlar çeşitli web kaynaklarından elde edilmiştir (Ek-3). Her bir uygulama sonucunda daha önceden belirlenen onayları alınan yarı yapılandırılmış sorular görüşme formu olarak öğrencilere çalışma sonunda dağıtılarak görüşleri alınıp toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış olarak hazırlanan sorular görsel sanatlar öğretmenleri içinde hazırlanarak onlarla da görüşmeler yapılmış ve veriler toplanmıştır. Ayrıca, araştırma sürecinde öğrencilerden yaptıkları çalışmalara dair günlük tutmaları istenmiştir. Bu bağlamda, verilerin güvenilirliği için, öğrencilerin ve araştırmacının günlüklerinden faydalanılmıştır. Araştırma metni, konuyu problem durumundan uzaklaştırıp dağıtmayacak ve araştırma problemine cevap alacak şekilde
44
düzenlenmiş, konu bütünlüğü sonuçla ilgili çıkarımları da dikkate alınarak bilimsel bir üslûpla derlenmiştir.
3.3.1 Öğrenci Görüşme Formu
Araştırmanın alt problemlerini oluşturan “Görsel sanatlar eğitiminde teknoloji destekli resim aktarım yöntemlerinden projeksiyon, transfer, kareleme ve dijital resim aktarım yöntemleri konusunda öğrencilerin olumlu/olumsuz görüşleri nelerdir?” sorularına veri toplama amacıyla “Öğrenci Görüşme Formu” kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış ve açık uçlu altı sorudan oluşan “Öğrenci Görüşme Formu” yazılı görüş alma türündedir. Görüşme formları her uygulama sonrasında öğrencilere dağıtılarak onların uygulama yöntemlerine ilişkin görüşleri yazılı olarak alınmıştır.
Bu görüşme formunda öğrencilerin; resim aktarım yöntemleriyle uygulama yaparken hoşlarına giden ve gitmeyen yönler, uygulamalardaki zorluklar, yöntemlerin hangisi ya da hangilerini kullanmak isterdiniz, yöntemlerin zaman tasarrufu sağlayıp sağlamadığı, yöntemleri iki boyutlu sanat atölye dışında diğer derslerde uygulamak isteyip istememeleri ve soruların dışında belirtmek istedikleri görüşlerinin olup olmamasına ilişkin sorulara cevap bulmak amaçlanmıştır (Ek-4).
3.3.2 Öğretmen Görüşme Formu
Çalışmanın alt problemlerini oluşturan “Görsel sanatlar eğitiminde teknoloji destekli resim aktarım yöntemlerinden projeksiyon, transfer, kareleme ve dijital resim aktarım yöntemleri konusunda öğretmenlerin olumlu/olumsuz görüşleri nelerdir?” sorularına veri toplama amacıyla “Öğretmen Görüşme Formu” kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış ve açık uçlu yedi sorudan oluşan “Öğretmen Görüşme Formu” yazılı görüş alma türündedir. GSL görsel sanatlar öğretmenlerinin farklı günlerde, farklı saatlerde ve atölyelerde derslerinin olması dolayısıyla yazılı görüşme tercih edilmiş ve öğretmenlerin uygulama yöntemlerine ilişkin görüşleri yazılı olarak alınmıştır.
Bu görüşme formunda öğretmenlerin; teknoloji destekli resim aktarım yöntemlerinin öğrenciler tarafından beğenilip beğenilmemesi, yöntemleri uygularken öğrencilerin karşılaştığı zorluklar, yöntemlerin öğrencilerin sanat eğitimine, yaratıcılıklarına katkıları, öğrenciye daha faydalı olan yöntem, sanat ilke ve elemanları öğretimine katkısı ile bu sorular dışındaki görüşlerine cevaplar bulma amaçlanmıştır (Ek-5).
45 3.3.3 Öğrenci Günlükleri
Araştırma da her bir alt probleme bağlı olarak resim aktarım yöntemleriyle ilgili uygulamalar yapılmış, uygulamalar sürecinde her bir yöntem uygulamasıyla ilgili öğrencilere günlük tutturulmuştur. Öğrenci günlüklerindeki amaç öğrenci görüşme formuna verdikleri cevaplarla paralelliği sağlamak olduğu gibi araştırmanın seyri açısından da önem taşımasıdır. Öğrenciler günlüklerinde resim aktarım yöntemlerinin olumlu ve olumsuz görüşlerini ortaya koymuşlardır. Öğrenci günlüleri çalışmaya katkı sunması amacıyla her uygulamadan sonra toplanarak kayıt altına alınmıştır. Öğrenci günlükleri nitel araştırma modelinin, betimsel ve içerik analiz teknikleri dikkate alınarak incelenmiş, analiz edilerek yorumlanmıştır (Ek-6).
3.3.4 Araştırmacı Günlükleri
Öğretmenin hem araştırmacı hem de rehberlik ve danışmanlık yaptığı resim aktarım yöntemi uygulamalarında, her bir alt probleme bağlı olarak günlük tutulmuştur. Öğretmen öğrencilerin yöntem uygulamalarına ilişkin olumlu-olumsuz yönlerini gözlemlemiş ve not etmiştir. Bu günlükler araştırmaya katkı sunması amacıyla nitel araştırma modelinin, betimsel ve içerik analizlerine bağlı olarak incelenmiş, analiz edilerek yorumlanmıştır (Ek-7).