3.4.1. Araştırmanın Birinci Bölümündeki Veri Toplama Araçları
Araştırma, nitel olduğundan araştırmacı tarafından katılımcılara, süreye, olaylara, olgulara ya da davranışlara yönelik her hangi bir manipüle yapılmamaktadır. Veriler, araştırmanın sonucunda değil, sürecinde toplanır. “Araştırmacılar sürekli olarak insanları, olayları gözlemlerler ve konu hakkında daha derinlemesine bilgi almaları gerektiğinde belli katılımcıları seçerek onlarla görüşmeler yaparlar ve ilgilendikleri konuyla ilgili farklı kaynakları ve kayıtları incelerler.” (Büyüköztürk ve diğer., 2012, s.240) Kısaca araştırmacılar, çalıştıkları ortamda katılımcılarla ve dokümanlarla doğrudan ilişki içerisindedir.
Araştırmanın birinci bölümünde görüşmeden yararlanılarak veriler toplanılmıştır. Bu bölümünde ise yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinden yararlanılmıştır.
Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği, yapılandırılmış görüşme tekniğinden biraz daha esnektir. Bu teknikte, araştırmacı önceden sormayı planladığı soruları içeren görüşme protokolünü hazırlar. Buna karşın araştırmacı görüşmenin akışına bağlı olarak değişik yan ya da alt sorularla görüşmenin akışını etkileyebilir ve kişinin yanıtlarını açmasını ve ayrıntılandırmasını sağlayabilir.(Türnüklü, 2000).
Yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinin araştırmacıya sunduğu en önemli kolaylık görüşmenin önceden hazırlanmış görüşme protokolüne bağlı olarak sürdürülmesi nedeniyle daha sistematik ve karşılaştırılabilir bilgi sunmasıdır. (Yıldırım ve Şimşek, 2004: 283).
Yarı yapılandırılmış görüşme ise, yetenek sınavına ön kayıt yaptıracak olan adaylarla gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmeler kayıt cihazı ile önce kayda alınmış daha sonra da yazıya dökülmüştür. Yazıya dökülen görüşmelerden öğrencilerin piyano geçmişiyle olan durumu ve piyanonun yetenek sınavında istenmesi hakkındaki fikirleri öğrenildikten sonra var olan aksaklıkların giderilmesi için öneriler getirilmiştir. Günümüzde de Müzik Öğretmenliği Programında öğrenim gören öğrencilerin piyano ile ilişkilerinde var olan problemlerin kaynağı da belli oranda tespit edilmiştir.
Yapılan görüşmelerin hepsinde “yarı yapılandırılmış” görüşme tekniğinin kullanılmasının amacı ise, görüşmenin akışında öğrenciyle ilgili daha derin bilgilere ulaşmak adına yeri geldiğinde alınan cevaplar doğrultusunda doğaçlama sorular sorulması için esnek bir ortam yaratmayı sağlamaktır. Bu esneklik, görüşmeyi yapan araştırmacıya, aldığı cevaptan tatmin olmadığında daha detaylı bilgi içeren cevabı bulmak için, karşı tarafa spontane soru yöneltme avantajını sunmaktadır.
Araştırmanın birinci bölümünde yetenek sınavına başvurmak için gelen öğrenci adaylarına öncelikle bu görüşmeye katılmak isteyip istemedikleri sorularak seçim onların iradesine bırakılmıştır. Böylelikle araştırma sürecine katılacak adaylara hiçbir zorlama yapılmayarak araştırma etiğine saygı duyulmuştur. Katılmayı kabul edenlere ise araştırmanın niçin yapıldığı, sonuçlarının neleri etkileyeceği, kapsamını nelerin oluşturduğu hakkında bilgilendirme yapılmış ve böylelikle hiçbir tereddütte yer verilmemiştir.
Araştırmanın birinci bölümünde, görüşme sürecine katılan adaylara daha önceden hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme protokolüne bağlı kalınarak bir takım sorular yöneltilmiştir. (Ek. 1, 2, 3 ) Ancak daha önce de belirtildiği gibi yeri geldiğinde protokolde olmayan, o an daha detaylı bilgi almak adına sorulan sorulara da görüşme aşamasında yer verilmiştir.
Araştırmanın birinci bölümünde her bir katılımcı ile yapılan görüşmeler, katılımcıların da izni alınarak kayıt cihazına kaydedilmiş ardından da yazıya dökülerek hem görsel hem de işitsel kalıcılığı sağlanmıştır.
Birinci bölümde araştırmaya katılan, yetenek sınavına başvuran adaylarla yapılan görüşmede, katılımcı öğrenci adaylarına yöneltilmek üzere 3 ayrı kategoride soru formu hazırlanmıştır. Bu kategoriler:
1- AGS ve Spor Lisesi’nden Gelen Öğrencilere Yönelik Görüşme Formu 2- Diğer Liseden Gelen Öğrencilere Yönelik Görüşme Formu (Lisede Müzik
Dersi Alanlar)
3- Diğer Liseden Gelen Öğrencilere Yönelik Görüşme Formu (Lisede Müzik Dersi Almayanlar)
Bu kategorileştirmenin amacı ise, bu 3 ayrı kategoriden gelen öğrencilerin müzik yaşantılarındaki farklılıktır. Örneğin AGS ve SL’nden gelen bir öğrenciye mezun olduğu lisedeki piyano eğitimine yönelik sorular yöneltirken, “diğer liseden” mezun olan bir öğrenciye aynı soruyu yöneltmek mümkün değildir. Ya da “diğer lise” kategorisinden gelip de mezun olduğu lisede müzik dersi görmemiş bir öğrenciye “haftada kaç saat müzik dersi yaptıklarını” sormak da mümkün olmamaktadır. Bu ve bunun gibi sebeplerden ötürü 3 ayrı görüşme formu hazırlanmıştır. Ancak bu görüşme formlarındaki 3 kategoriye de yeri geldiğinde benzer sorular da yöneltilmiştir. (Ek. 1, 2, 3 )
3.4.2. Araştırmanın İkinci Bölümündeki Veri Toplama Araçları
Araştırmanın ikinci bölümünde de 2011-2012 öğretim yılında DEÜ Müzik Öğretmenliği Program’nı yeni kazanan öğrencilerin arasından ( Araştırmanın II. aşamasının “Katılımcı grubunu” oluşturan I. sınıf öğrencileri ) seçilen 2 “Diğer lise” ve 2 AGS ve SL mezunu olan öğrencilere “yapılandırılmamış görüşme tekniğin”den yararlanılarak sorular yöneltilmiştir. “Yapılandırılmamış görüşmeler, araştırmacıya konuyla ilgili olabilecek maddelerin sorulmasında büyük serbestlik sağlar. Sorular ve sıralamaları sabit değildir, görüşme sırasında gelişebilirler. (…) Breakwell (1995) her iki görüşme tekniğinin araştırmacının bilgi ve yeteneğine bağlı olmasından dolayı, yapılandırılmamış görüşmelerdeki derinliğin, yapılandırılmış görüşmelerdekilerle aynı seviyede olacağını ifade etmektedir.” (Büyüköztürk ve diğer., 2012: 152) Araştırmanın ikinci aşamasında “yapılandırılmamış görüşme tekniği”nden yararlanılmasının sebebi de “çalışma grubu”nu oluşturan katılımcı öğrencilerin kendileri hakkında daha detaylı bilgi vermelerini sağlamaktır. Görüşmenin akışına göre sorulan sorularla detaylarda saklı kalanların da açıklanmasına olanak verilmiştir. Bu yapılan görüşmeler de katılımcıların rızası alınarak kayıt cihazına kaydedilmiş ve ardından yazıya dökülmüştür.
Araştırmanın ikinci bölümünde ayrıca “yapılandırılmamış görüşme
tekniğinden” yararlanılarak DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Müzik Öğretmenliği
Programı Piyano Öğretmenleriyle farklı lise türlerinden gelen öğrencilerin piyano başarı düzeyleri hakkında görüşmeler yapılmıştır. Bunun sebebi de araştırmanın birinci aşamasında öğrencilerin dile getirdiği problemlerin ve araştırmanın ikinci
bölümündeki katılımcı grupta yer alan öğrencilerin performanslarının ne kadar gerçeği yansıttığını teyitlemektir.
Buradaki amaç ise, onların piyano ile olan geçmişlerini öğrenip şimdiki durumlarını etkileyen faktörlerde, geçmiş piyano yaşantılarının etkisinin olup olmadığının belirlenmesidir.
Araştırmanın ikinci bölümünde ayrıca, katılımcı 4 öğrencinin piyano başarı düzeylerindeki farklılıkları değerlendirmek üzere “gözlem” tekniğinden yararlanılmıştır. Bu öğrencilerin 2011-2012 bahar dönemi final sınavlarından başlayarak 2012-2013 bahar dönemi vize sınavına kadar olan tüm piyano vize ve final sınavları gözlemlenmiştir. Her piyano sınavından öğrencilerin seçtikleri 2 parça (biri etüt ve onun bazında olmak koşuluyla) incelenmiştir. Yani araştırmanın kapsamında toplam 32 parça incelemeye tabi tutulmuştur. Öğrenciler eserleri çalarken hem araştırmacı hem de onların piyano öğretmenleri (öğretim görevlisi) tarafından gözlem gerçekleştirilmiştir. Gözlem yapılırken dikkat edilen husus da, öğrencilerin kendi piyano öğretmenlerinin onlara gösterdikleri şekilde eseri ne kadar doğru icra ettikleridir.
3.5. Geçerlik ve Güvenilirlik