Veri Toplama Araçları

ÇalıĢmada veri toplamak amacıyla anket formu kullanılmıĢtır. Anket formu beĢ tane veri toplama aracından oluĢmaktadır. Bunlar, araĢtırmacı tarafından oluĢturulan “KiĢisel Bilgi formu”; Erol ve diğ., (2007) tarafından geliĢtirilen 18 maddelik Likert tipi, “Laboratuvar Uygulamaları Yeterlilik Ölçeği”, araĢtırmacı tarafından hazırlanan “Fen eğitiminin bugünkü durumu hakkında görüĢler formu”, Baltürk (2006) tarafından geliĢtirilen Likert tipi 18 maddelik “Laboratuvar Tutum Ölçeği” ve araĢtırmacı tarafından geliĢtirilen “Öğretmenlerin laboratuvar kullanımlarına iliĢkin görüĢler formu” biçimindedir. Veri toplama araçları hakkında ayrıntılı bilgi aĢağıda açıklanmaktadır.

KiĢisel Bilgi Formu: Veri toplama aracının bu kısmında öğretmenin çalıĢtığı okulun yer aldığı yerleĢim birimi, branĢ, cinsiyet, mesleki kıdem, ve hizmet içi eğitime katılma gibi sorular yer almıĢ bu sorularla öğretmenlerin genel profillerinnin belirlenmesi amaçlanmıĢtır. KiĢisel bilgi formuna hangi soruların ekleneceği belirlenirken benzer araĢtırmalarda kullanılan anketler incelenmiĢ, ayrıca laboratuvar

60

uygulamaları ve laboratuvar tutumları ile iliĢkili olabilecek öğretmenlerin kiĢisel bilgilerini elde etmeye yönelik sorular seçilmiĢtir (Ek1).

Laboratuvar Uygulamaları Yeterlilik Ölçeği: Öğretmenlerin laboratuvar uygulamalarına ait yeterliliklerini ölçmek amacıyla Erol ve diğ., (2007) tarafından geliĢtirilen ve 18 maddeden oluĢan Laboratuvar Uygulamaları Yeterlilik Ölçeği kullanılmıĢtır. Ölçek, öğretmenlerin laboratuvara karĢı yeterliliklerini ölçen 5 dereceli Likert tipindedir. Ölçek uygulanan öğretmenlerden, sorunun her seçeneğinde ifade edilen görüĢe katılma derecelerini beĢli dereceleme üzerinden [çok yetersizim=1, yetersizim=2, kısmen yeterliyim=3, yeterliyim=4, çok yeterliyim=5] iĢaretlemeleri istenmektedir. Alınabilecek en küçük puan 18 en büyük puan 90 olmaktadır. Yüksek puan öğretmenin laboratuvar uygulamalarına ait yeterliliklerinin de yüksek olduğuna iĢaret etmektedir. Ölçeğin güvenirlik geçerlik çalıĢması için fen bilimleri öğretmenlerine belli aralıkta iki kez uygulanmıĢ, yapılan analizler sonucunda ankete katılanların ilk test ile ikinci test puanlarında belirgin bir farklılık görülmemiĢtir. Bu da ölçeğin güvenirliğinin yeterli olduğu Ģeklinde değerlendirilmiĢtir. Ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlılık güvenirlik katsayısı 0.92 olarak rapor edilmiĢtir (Erol ve diğ., 2007) (Ek 2). Laboratuvar uygulamalarına iliĢkin yeterlilik ölçeği için bu tez çalıĢması kapsamında toplanan veriler ile hesaplanan Cronbach alfa katsayısı 0,94 olarak bulunmuĢtur.

Fen eğitiminin bugünkü durumu hakkında görüĢler formu: Veri toplama aracının bu kısmında çeĢitli kaynaklardan (Yılmaz, ve Morgil, 1999; Semerci, 2001; Yenice ve diğ., 2005; Baltürk, 2006; Kaya ve diğ., 2010; GüneĢ ve diğ., 2013) araĢtırmacı tarafından hazırlanan fen bilimleri öğretmenlerinin fen eğitimi durumu hakkındaki görüĢleri elde edilmiĢtir. Bu amaçla 6 soru (1-Size göre fen bilgisi dersinin iĢleniĢinde en etkili öğretim yöntemi nedir? 2-Fen laboratuvarında ne sıklıkla ders iĢliyorsunuz? 3- Kendi üniversite öğreniminiz sırasında yaptığınız laboratuvar çalıĢmaları hakkında ne düĢünüyorsunuz? 4-Öğrencilerinizin laboratuvar çalıĢmaları hakkındaki düĢünceleri nedir? 5-Fen bilgisi dersinde yaptığınız deneyleri nasıl uyguluyorsunuz? 6-Fen laboratuvarlarının kullanımı ve materyal geliĢtirme konusunda düzenlenen hizmet içi eğitim kurslarına / seminerlerine kaç defa katıldınız?) yer almaktadır (Ek 3).

61

Laboratuvar Tutum Ölçeği: Fen bilgisi öğretmenlerine uygulanan laboratuvar tutum ölçeği Baltürk (2006) tarafından geliĢtirilmiĢtir. Laboratuvar tutum ölçeği 18 maddeden oluĢmakta olup 5 dereceli likert tipindedir. Ölçek maddelerinin puanlaması tablo 2‟deki gibidir:

Tablo 2. Ölçek Maddelerinin Puanlaması

Seçenek Olumlu madde Olumsuz madde

Tamamen Katılıyorum 5 1

Katılıyorum 4 2

Kararsızım 3 3

Katılmıyorum 2 4

Hiç Katılmıyorum 1 5

Ölçekten en az 18 puan, en çok 90 puan alınabilmektedir. DüĢük puanlar laboratuvara yönelik olumsuz tutumu ifade ederken ölçekten alınan toplam puanların yüksek olması laboratuvara yönelik olumlu tutumu ifade etmektedir. Öğretmenlere yönelik geliĢtirilen tutum ölçeğinin içerik geçerliliği ve güvenirliği uzman kiĢilerce araĢtırılmıĢ ve onaylanmıĢtır. Yapılan araĢtırmada ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısının 0,92 olduğu rapor edilmiĢtir (Baltürk, 2006) (Ek 4). Laboratuvar tutum ölçeği için bu tez çalıĢması kapsamında toplanan veriler ile hesaplanan Cronbach alfa katsayısı 0,62 olarak bulunmuĢtur.

Öğretmenlerin laboratuvar kullanımlarına iliĢkin görüĢleri: Veri toplama aracının bu kısmı yarı yapılandırılmıĢ mülakat sorulardan oluĢmaktadır. Yarı yapılandırılmıĢ mülakatın diğer mülakat çeĢitlerinden ayrılan farkı araĢtırmacı mülakat sorularını mülakat öncesinde hazırlar, fakat zaman içerisinde mülakatı yapacağı gruba ve koĢullara göre bazı değiĢiklikler yapabilir. Önceden hazırlanan sorular yeniden düzenlenebilir, mülakat sırasında soruların yerleri değiĢtirilebilir. Bu değiĢiklikler ise yarı yapılandırılmıĢ mülakatın esnek olduğunu gösterir (Çepni, 2014). Sorular araĢtırmacı tarafından Korkmaz (2007), Özmen ve AyaĢ (2001), ÖztaĢ ve Özay (2004), Akdemir (2006), Kaya ve Böyük (2010), Böyük ve diğ., (2011) ile GüneĢ ve diğ., (2013) çalıĢmalarından yararlanarak hazırlanmıĢtır. Daha sonra üç fen bilgisi öğretmenine maddeler okutularak anlaĢılmayan noktaların belirtilmesi istenmiĢtir. Sorular okullardaki fen laboratuvar imkânları, ideal bir laboratuvarın tanımlanması,

62

laboratuvar çalıĢması yapılamayan derslerin nasıl iĢlendiği ve laboratuvar kullanımındaki genel problemler hakkında bilgi toplamaya yönelik olup 7 tane açık uçlu sorudan oluĢmaktadır. Mülakat soruları Ek 5‟de verilmiĢtir. Öğretmenlerle yapılan mülakatlar ortalama 20-25 dakika aralığında sürmüĢtür. Bu süre boyunca görüĢmeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmiĢtir. GörüĢme sırasındaki duygu ve düĢünceler hiçbir değiĢikliğe uğramadan düzenlenmiĢ ve analiz edilmiĢtir.