5 8 KAPAUCARS1
i
Z O R Z A N A A T / A R T S & C R A F T S
O
nun on altı yaşındayken idolu ne bir futbolcuydu ne de bir pop şarkıcısı,onun idolu Kocamustafa Paşa sem tindeki Osmanlıdan kalma Hekimoğlu Ali Paşa cami- inin imamı Hüseyin Kutluydu.Bilgelik ve sabırla dolu İmam Hüseyin Kutlu aynı zamanda önemli bir hat sanatçısıydı. Camiideki serin,tavandan ışık alan gi zemli atölyesinde isteyene hat sanatını öğretiyordu. Hiçbir zaman değeri tam olarak anlaşılmamış,artık yitmekte olan bu sanatı öğre nen öğrencilerinden imam Hüseyin Kutlu’nun tek bir isteği vardı: Sabır ve inanç. Çünkü bu hat sanatı, bir zorlu sanattı. Kurallan çok sıkı bir sanattı ve bir öğrencinin icazet alabilmesi için 8-10 yıl ara sında çıraklık yapması, sabırla işi öğrenmesi gerekiyordu. Onuncu yılın sonunda o öğrenci için icazet Merasimi yapılır ve öğrenci ar tık usta olurdu. Onaltı yaşında Hekimoğlu Ali Paşa Camii’nin öğ rencilerine gıpta ile bakan Mukadder Mustafa Erol, sonunda daya namadı ve tam üç yıl önce yirmibeş yaşında hocanın öğrencisi ol maya karar verdi. İcazet alması için daha beş yıl var. Ama o hat sa natına şimdiden vurulmuş durumda. Bir de atölyede hat çalışırken çalan o mistik, geçmişe ait tüm incelikleri taşıyan Tasavvuf müzi- kisine.
Kapalıçarşıda’ki küçük dükkanında büyük çoğunluğu başka us talara ait bir kısmını da kendi yazdığı hat levhalannm arasında ya şayan Mukadder Erol hiç kimsenin olmadığı kadar mutlu bir in san. Çünkü severek, gönül verdiği işi yapıyor ve elinden Bambu ( kamış kalem ) hiç düşmüyor, hiç durmadan eski Arap harflerini belli kalıplann içinde kalmak kaydıyla tekrar tekrar yazıyor.
Onun yazı yazmasını izlerken işin ne kadar zor olduğunu an sızın kavrayan ben ,bu düşüncemi hemen belirtiyorum. Mu kadder Erol başını yazıdan kaldırmadan "elbette " diyor. "Ger çekten layıkıyla yapılan her iş zordur. Ama işi bitirip , arkanıza yaslanıp şöyle bir baktığınızda duyduğunuz huzur hiçbir şeyle kıyas edilemez."
Mukadder Erol, ona usta diyeceğim ama o henüz ustalığı kabul etmiyor ,evet o bunlan söylerken iki genç yaklaşıyor dükkana, kı- zanp bozararak ellerindeki alyansı gösteriyorlar, içine yazı yazdıra-
H
is idol was neither a football player nor a pop star atthe age o f 16. His idol was the imam Hüseyin Kutlu o f the Ottoman mosque o f Hekimoğlu Ali Paşa, in the district o f Kocamustafa Paşa in Istanbul. The wise and patient imam Hüseyin Kutlu is also an important artist o f the Ot toman art o f Calligraphy. Imam Hüseyin Kutlu demands only one thing from the students o f this underestimated, nearly extinct form o f art: patience and faith. Because this is a very difficult art, it has very strict rules. Each student has to study fo r eight to ten years, learning with patience, before he can recieve approval o f his profi ciency -called icazet in the art. An icazet ceremony is held at the end o f his term and the student can then be called a master. Mu kadder Mustafa Erol, who watched the calligraphy students with envy at the age o f 16, could no longer resist the temptation and exactly three years ago, at the age o f 25, he decided to become one o f Kutlu's students. He has five years to go before he recieves his icazet, but he is already in love with the art o f calligraphy. Then there is that mystic Sufi music playing in the background at the stu dio, bearing all the refinement o f the past.Mukadder Erol, who works in his tiny shop at the Kapalıçarşı among calligraphy plates mostly written by masters and some o f his own, is a most content man. The reason: he is doing what he has lent his heart to and he never drops his cane. Always writing A ra bic script and adhering strictly to the alphabets’ rules.
While watching him write, I suddenly realize how difficult his art is and I tell him this. M ukadder Erol, without lifting his head ans wers, "Indeed, everything done properly is difficult. But once you have finished it and lean back to have a look at what you have d o ne, there is nothing com parable to that comfort you feel."
I try to call him "master" but he refuses the title. Meanwhile a young couple arrives at the door o f his tiny shop and in a very shy manner ask if they could have their rings inscribed. This is just child's play fo r Mukadder Erol, inscribing in Latin alphabet is not hing com pared to Arabic letters.
While he inscribes the rings, M ukadder Erol carries on our con-
Eski Arapça’da yüzün üstünde hurufat var ve her harf cümlenin başında,ortasında ya da sonunda farklı yazılıyor. Hepsinin kendi ölçüsü var. İşte zorluk burada. Harflerin b ir araya geldiğinde oluşturduğu estetik duygusu bu ölçülerle doğrudan ilgili. Bir hat ustası, b ir levhayı b ir yıla yakın b ir zamanda yazabiliyor. Tıpkı resimde olduğu gibi, her hat ustasının b ir stili, usta olduğu b ir yan var.
There are o ve r a h un dred sym bols in the A ra b ic s crip t, a nd each le tte r recieves a d iffe re n t form depending on its p o s itio n in the w o rd - a t the beginning, a t the e nd o r the m iddle. A ll le tte rs have in d iv id u a l p ro p o rtio n s. That is w h at m akes A ra b ic ca llig ra p h y so d iffic u lt. The aesthetics o f ca llig ra p h y a re d ire c tly re la te d to these p ro p o rtio n s. I t can take up to a w hole y e a r fo r a m a ster ca llig ra p h e r to com plete a sin gle p la te . A nd ju s t as in p a in tin g , every m a ster ca llig ra p h e r has h is own style , h is own way.
Z O R Z A N A A T / A R T S & C R A F T S
Dükkan minicik, masa da minicik. Ama yapılan i$ dükkanlara sığmayacak kadar büyük. Mukadder Erol’un her zaman gülen yüzü, yazmaya geldiğindeciddi b ir hal alıyor.
A lin y ta b le to g o w ith a tin y shop. B u t the a rt is g re a t. M ukadder E nd ’s e ver s m ilin g face goes serious when it comes to w ritin g .
caklar. Mukadder Erol için bu iş çocuk oyuncağı, eski Arap harf- venation. He tells me that there are over a hundred symbols in the lerinin zorluğu karşısında Latin harfleri kuş kadar hafif. Arabic script, and each letter recieves a different form depending Bir yandan alyansa gençlerin istediklerini yazan Mu- on its position in the word - at the beginning, at the end or the kadder Erol bir yandan da bana bilgi veriyor. Eski middle. All letters have individual proportions. That is what ma- Arapça’da yüzün üstünde hurufat var ve her harf kes Arabic calligraphy so difficult. The aesthetics o f calligraphy cümlenin başında,ortasında ya da sonunda farklı ya- are directly related to these proportions. It can take up to a who- zılıyor. Hepsinin kendi ölçüsü var. İşte zorluk bura- : le y ea r fo r a master calligrapher to complete a single plate. And da. Harflerin bir araya geldiğinde oluşturduğu estetik just as in painting, every m aster calligrapher has his own style, duygusu bu ölçülerle doğrudan ilgili. Bir hat ustası, bir ¿ sS şğ & s . his own way.
levhayı bir yıla yakın bir zamanda yazabiliyor. Tıpkı Mukadder Erol finishes inscribing the rings and picks resimde olduğu g ib i, her hat ustasının bir stili , us- up his cane once more. Then there is the ink that he
ta olduğu bir yan var. dips his cane into; making that ink is an art in itself.
Mukadder Erol, gençlerin alyanslanna en güzel This ink is called "soot ink." It consists o f the soot yazıyı yazıp yeniden bambu kamışını eline alıyor. ^ o f black goal hair burned in linseed oil, gum Ara- Bambu kamışın battığı bir mürekkep var ve bu mü- bic, and rose water. Then there is the job o f po- rekkebin yapılması başlı başına bir sanat. Bu mürek- unding them together a million times. Yes, the kebe "is mürekkebi" deniyor, içeriğinde beziryağı ve ink M ukadder Erol is using at the moment, karakıl keçisinin kılının yandığı zaman oluşan is, Arap he personally had to pound a million times zamkı ve gülsuyu var. Bir de milyon kere dövülme var. as well. Now he has the ink he wanted. Evet ,bu karışımı bizzat Mukadder Erol milyon kere döv- This is an ink which never looses its qu- müş. Şimdi istediği mürekkebe sahip. Baştan sona kalitesi azal- ality. He adds that all involved in callig-
mayan bir mürekkep bu. Zaten hat sanatıyla uğraşanlar çoğun- raphy m ake their own ink. Nobody seems
luk mürekkeplerini kendileri yaparlanmş. Dışandan alınan mü- j0 f,e happy with ink sold at the shops.
Z O R Z A N A A T / A R T S & C R A F T S
Mukadder Erol şim dilerde hanımı, baldızı ve küçük oğluyla hep b irlikte kendi atölyelerinde en güzel hat levhalarını yapmaya çalışıyorlar. Küçük oğlan henüz sekizinde ama Mukadder Erol ona oyuncak yerine boya kalem leri ve kağıt almayı tercih ediyor. Aile çalışırken küçük Erol’da b ir köşede kağıtlara kendi hayal gücünün hatlarını çiziyor. Onlara bakmak Mukadder Erol’ u en az kendi hat levhalarına bakmak kadar e tkiliyor, hoşnut ediyor.
Nowadays, M ukadder E rol, h is w ife, h is s is te r-in -la w a n d h is yo un g son w o rk to g e th e r in th e ir ow n stud io , try in g to create m asterpieces o f ca llig ra ph y. H is son is o n ly e ig h t, b u t M ukadder E ro l buys h im crayons a n d paper, n o t toys. W hile the fa m ily is w orking, yo un g E ro l sits in a co rn e r d ra w in g o u t the lin e s o f h is im ag in atio n. Looking a t h is son's draw ings, he takes as m uch pleasure as he does when he is lo o k in g a t h is own w ork.
rekkepten kimse pek hoşnut değil.
Mukadder Erol’un dediğine göre iyi bir hat ustası olmak için sabır,geometri bilgisi, el becerisi ve yaratıcılık gerekiyor. Şimdiler de o, hanımı .baldızı ve küçük oğluyla hep birlikte kendi atölye lerinde en güzel hat levhalannı yapmaya çalışıyorlar. Küçük oğ lan henüz sekizinde ama Mukadder Erol
ona oyuncak yerine boya kalemleri ve ka ğıt almayı tercih ediyor. Aile çalışırken küçük Erol’da bir köşede kağıtlara kendi hayal gücünün hatlannı çiziyor. Onlara bakmak Mukadder Erol’u en az kendi hat levhalanna bakmak kadar etkiliyor,hoş- nut ediyor.
Mukadder Erol’un Bedesten içindeki küçük hat dükkanında daha çok yabancı lar var. Mukadder Erol üzülerek, "bu ya- zılann müptelalan var, kimi İtalyan, kimi İngiliz ve onlar bu işin değerini ne yazık ki, bizden çok daha iyi biliyorlar,"diyor.
Evet bu böyle, biz bunlan konuşurken CD’de çalmakta olan Tasavvuf müziği bi tiyor. Her yanı derin bir sessizlik kaplıyor ve ben Mukadder Erol’u eski ve yeni harfleriyle başbaşa bırakıp çıkıyorum. Kentin kalabalığına girmeden önce içim deki huzurun tadını çıkarmak istiyorum ve bir kahveye oturuyorum. Tasavvuf müziğinin ve eski harflerin büyüsü bir
süre beni izliyor. ■
According to M ukadder Erol, in order to master this art one has to have patience, a good knowledge o f geometry, a skillful hand, and creativity. Nowadays he, his wife, his sister-in-law, and his young son work together in their own studio, trying to create m as terpieces o f calligraphy. His son is only eight, but M ukadder Erol buys him crayons and paper, not toys. While the fam ily is working, young Erol sits in a corner drawing out the lines o f his imagination. Looking at his son’s drawings, he takes as much pleasure as he does when he is looking at his own work.
It is mostly foreigners who visit Mu kadder Erol's little shop at the Cevahir Bedesteni. He seems to be upset about this. "I have customers, som e Italian, so me British, but unfortunately they know the value o f calligraphy much more than we Turkish people do."
Well, that is the way it is. While we are talking about this, the Sufi music pla ying on the CD ends. It is all very quiet, and I leave the shop, leaving M ukadder Erol alone to get on with his work. I want to enjoy the inner peace I have gained in that little shop, so I sit at a coffee shop before I join the crowds o f the city. The magic o f Sufi music and Arabic callig raphy keep following me fo r a while. ■