Yrd. Doç. Dr. Murat Aksu
İzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik A.D.
Doç. Dr. Osman Elbek
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları A.D.
Yrd. Doç. Dr. Tülin Boylu
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji A.D.
Yrd. Doç. Dr. Semra Erpek
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji A.D.
Prof. Dr. Şükrü Boylu
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi A.D.
Prof. Dr. Alparslan Gökçimen
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji A.D.
Değişen dünya ve onun bir sonucu olarak oluşan yeni kimlik algıları, hekimliği tarihin-deki önemli başkalaşım noktalarından birine getirmiştir. Tıp fakültesi eğitim program-larında tıpta insan bilimleri eğitimi ile bu yeni durum hakkında öğrencilere farkındalık kazandırılması amaçlanmaktadır.
Bu amaç doğrultusunda Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesinde tıpta insan bilimleri eğitimi, sosyal ve beşeri bilimlerdeki eleştirel bakış açılarıyla tıbbın insani boyutunu ortaya çıkaran disiplinler arası bir eğitim etkinliği olarak, 1. ve 2. sınıf ders programında 2001- 2002 yılından beri yürütülmektedir. 2011-2012 eğitim yılında in-san bilimleri başlığı altında film değerlendirmesi, tıp ve edebiyat, müze gezisi ve se-miner programı uygulandı. Film değerlendirilmesinde “Sicko” ve “Patch Adams” adlı filmler sağlık – hastalık kavramları ve hekim-hasta ilişkisi temelinde tartışıldı. Müze gezisinde ise küçük gruplar oluşturularak uzman arkeolog eşliğinde Aydın Arkeoloji Müzesi gezildi. Burada yöreye ait arkeolojik eserler bağlamında mitoloji, ölüm, beden ve tıbbi aletler gibi konular tartışmaya açıldı. Tıp ve edebiyat dersinde ise eğitici reh-berliğinde önerilen eserlerin değerlendirilmesi ve içeriğin dayandığı konunun tartış-ması yapıldı. Bu üç etkinlik sonrasında etkinliğin değerlendirilmesi için öğrencilerden geri bildirim ve kısa rapor hazırlanması istendi. İnsan bilimleri ders programında bir diğer eğitim başlığı ise seminerlerden oluştu. Seminer programında felsefe, sosyolo-ji, antropolososyolo-ji, psikiyatri, halk sağlığı ve veterinerlik alanlarından akademisyen ve ko-nuşmacıların katılımıyla farklı tarihlerde sekiz etkinlik düzenlendi. Seminer programı için öğrencilerden geri bildirim alındı.
Programdan sorumlu sekretarya tarafından toplanan veriler incelendiğinde etkinlik-lerin öğrenciler tarafından yeterli olarak değerlendirildiği görüldü. Müze gezisi, “De-ğişen Dünya ve Hekimlik”, “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet”, “Beden Algısı ve
Tıbbın Antropolojisi” başlıklı seminerler öğrencilerin yoğun olarak ilgisini çekti. Tıp ve edebiyat etkinliğinde kaynak seçimi ve diğer etkinliklerde genel olarak etkinlik duyu-rusu konusunda negatif geri bildirimler olduğu tespit edildi.
Tıpta insan bilimleri ders programının yılsonu eğitim değerlendirilmesi, uygulama sı-navı biçiminde gerçekleştirildi. Görsel veriler eşliğinde, öğrencilerin öğretim üyeleriy-le yüzyüze tartışması biçiminde, empati kavramı, otoriter yaklaşım, patriyarkal bakış açısı, kazanç/kar güdüsü, bilgi/bilgelik ilişkisi, modernite, “tüketim” nesnesi olarak güzellik algısı, kadın kimliği ve beden/teknoloji birlikteliği sorgulandı.
Öğrencilere göre hasta-hekim ilişkisi empati kavramına dayanmalıydı. Ancak kimi öğrencilere göre babanın oğluna gösterdiği şefkatin bir benzerinin hekimin hastasına göstermesi empatiden daha önemliydi. Performans sisteminin yol açtığı ve gündelik yaşam pratiğinde sıklıkla gözlenen “puan toplama sistemi” biçimindeki bir hekim yak-laşımı ise tıp fakültesi öğrencileri tarafından kabul edilemez olarak değerlendirildi. Öğrencilere göre bilgi, insanlık yararına kullanıldığı zaman ancak değerliydi. Çünkü onlara göre bilgi, uygun kullanılmadığı zamanlarda yıkımlara da neden olabilirdi. Öğrenciler moderniteyi tektipleştirme, özgünlüğü yok etme, bir kişiye bağımlı kılma, düzenlilik ve olumsuz bağlamda sterilite ile özdeşleştirdi.
Öğrenciler mekatronik yaklaşımların oluşturduğu yeni beden tasarımlarını da “doğal” buldu.
Bedenin ve kadın kimliğinin tıp bağlamında mikroiktidarla ilişkisini sorgulayan ça-lışmayı öğrenciler hekim-hasta ilişkisinde hastanın karar mekanizmasında merkez haline getirilmesi, ameliyatın/tıbbın sıradanlaştırılması ve hastaların tıptan korkma-ması gerektiğinin anlatılkorkma-ması olarak değerlendirdi. “Güzellik” kavramının günümüzde bedensel olarak değerlendirildiğini, oysa sanatçının çirkinleşerek bu güzelliğe karşı çıktığını ifade ettiler. İki öğrenci etik olarak hekimlerin böylesi ameliyatları yapmama-ları gerektiğini belirtti.
Değerlendirmeler toplu olarak yorumlandığında tıp fakültesi öğrencilerinin tıp eğitimi-nin ilk dönemlerinde modernist tıp paradigmalarına karşı çıktıklarına, bireysel karar mekanizmalarının önemini vurguladıklarına, yeni beden ve insan süreçlerine açık olduklarına ve her aşamada insanlık ve moral değerlerini temel değerler olarak kabul ettiklerine işaret etmektedir. Bu sonuçlar ışığında tıp eğitimi içinde insan bilimleri eğitim programının, etik eğitimi açısından önemli katkı sunacağını düşünmekteyiz.
HUMANITIES & ARTS EDUCATION IN MEDICINE: AN EXPERIENCE ABOUT ADNAN MENDERES MEDICAL FACULTY
Changing perception of the new world and as a result of its, sense of new identity has brought the medicine to metamorphosis point of its history. Humanities and arts education programs in the medical education programs aim to gain new awareness of student about this new situation.
For this purpose, humanities and arts education in Adnan Menderes University, Me-dicine Faculty has been performed as an interdisciplinary educational effort that it reveals humanitarian dimension of medicine with the critical perspective of social and humanitarian science since 2001-2002 education session in the first and second classroom curriculum. In 2011-2012 education period, humanities and arts educa-tion program was consisted of movie critics, medicine and literature, museum tour and seminar program. In movie discussion, “Sicko” and “Patch Adams” were deba-ted on the basis of conceptions of patient and doctor relationship and illness-health. For the museum tour, small group arranged and Aydın Archeology Museum were visited. In this tour, ancient medical instruments, mythology, dying, body concepts were discussed in the context of local archeological artifacts. Medicine and literature course was carried out with the moderator and its discussion dimension was based on the contextual framework of works. These educational efforts were evaluated by feedback and brief report.
Other educational effort was seminar program consisted of eight different topics with the participation related academic areas which were philosophy, sociology, anthro-pology, psychiatry, public health and veterinary medicine. Feedback was received from students.
According to data collected by the responsible secretary from the program; activities generally were evaluated by the students as “adequate”. Museum trip, “Changing World and Medicine”, “Violence Against Health Professionals”, “Body Image and Anthropology of Medicine” entitled intensive seminars attracted the main attention of the students. Source selections in the medicine and literature and announcement problems in other events have been found to be a negative side in feedbacks. In the end of the education season, practical examination was carried out to evalu-ation of humanities and arts program. With visual data, faculty members with face to face discussion methodology questioned the concept of empathy, authoritarian approach, patriarchal point of view, the gain/profit motive, knowledge/wisdom, relati-onship, modernity, of “beauty” as a perception of the “consumption” object, women’s identity and physical/technology association.
According to the students, the concept of empathy should depend on doctor-patient relationship. However, some students expressed that physician should show kind-ness their patient like parents and it is the most important than empathy. Medical stu-dents evaluated as an unacceptable approach the “points collection system” which was caused by performance system often observed in everyday life.
According to the students, the knowledge is valuable, when it use for the benefit of humanity. Because according to them, knowledge could be used in a manner at times also cause destruction. Students equate modernity with destruction of
origina-lity, making a dependent person, regularity and sterility as a negative mean. Students evaluated as “natural” the new body design caused mechatronic approach.
We questioned to students the photography focused on the body and women iden-tity and its relationship with the micro-power in the context of medicine. Our student commented that patient should be centered in decision making process in the pa-tient physician relationship, commodisation of the operation-medicine and papa-tient should be unafraid of medicine. They stated that currently the concept of “beauty” evaluate as a physical. However, in question, artist came out against “beauty” with disfigurating or getting ugly. Only two students expressed that physicians should not perform like these operations ethically.
In a conclusion, in the beginning of the education period, students came out against the modernist paradigm, highlighted individual decision making process, and had open mind related to new body and human ideas and they got moral values as basic values. We argue that humanities and arts education program in medical faculty, mentioned above reasons, can contribute ethics education.