TEHLİKELİ YÜK KAZALAR

Son yıllarda petrol tankerleri ve dökme yük gemilerinin kazalarının dışında tehlikeli yüklerin de içinde bulunduğu bazı önemli deniz kazaları meydana gelmiştir. Bununla birlikte tehlikeli yükler denizcilik tarihindeki en büyük kazalarda büyük rol oynamıştır ve hala sıklıkla küçük olaylar meydana gelmektedir. Eğer IMDG Kod gereklilikleri, tavsiyeleri ve IMO’nun güvenlik uygulamaları uygulanmış olsaydı meydana gelmiş her felaketin önlenebileceği veya etkilerinin azaltılabileceği görülecektir. Aşağıda yanlış elleçleme ya da tehlikeli ürünlerin yanlış kullanımı, tehlike etkilerinin göz ardı edilmesi ya da gemilerdeki veya limandaki personelin yetersiz eğitimi nedeniyle gerçekleşmiş olan bazı önemli olaylara yer verilmiştir.

68 2.2.1. Halifax, 1917

Patlayıcılar büyük bir dikkat ve özenle gemi güvertesine yerleştirilmiş fakat 1917 yılının sonlarında, dünya savaşının da büyümesiyle, müttefiklerin asıl amacı mümkün olan en kısa sürede yükleri cepheye ulaştırmaktı. Sonuçta Amerika’dan Avrupa’ya olan yolculuğunun sonunda Halifax limanına giren ve 3,000 ton taşıma kapasitesine sahip “Mont Blanc” gemisinde 2,600 tondan fazla şekilde yüklenmiş olan patlayıcılar bulunmaktaydı. Hiçbir zaman tatmin edici şekilde açıklanamayan bir dizi seyir hatası nedeniyle “Imo” isimli bir diğer gemiyle çatışmış ve yangın çıkmıştır. Kısa bir süre sonra gemi insan yapımı en büyük patlamaya sahip olan atom bombasından sonraki en büyük patlamaya sahip olmuştur. Limanın tam merkezinde meydana gelen patlama sonucunda 3,000 kişi ölmüş, 9,000 kişi yaralanmış ve 6,000 ev tamamen yok olmuştur. (IMO, 1996: 21)

2.2.2. Yuyo Maru No.10, 1974

9 Kasım 1974 yılında Japonya’nın Tokyo Körfezinde Japon LPG tankeri “Yuyo Maru No.10”, soğutmalı LPG yükünü merkez tanklarında, Nafta yükünü yan tanklarında ve baş tarafta da yedek petrol taşımakta iken sancak baş omuzluğunda Liberya yük gemisi “Pacific Ares”in pruvasını görmüştür. Çatışmanın sonucunda baş taraftaki petrol tankı ve nafta yükünün bulunduğu 1 numaralı sancak yan tankındaki tankta yırtılma meydana gelmiştir. Büyük miktarlardaki Nafta su yüzeyinden Pacific Ares’e doğru akmış Nafta tutuşunca Yuyo Maru personelinden 5 ve Pacific Ares gemisi personelinden 28 kişinin ölümüne neden olmuştur. (IMO, 1996: 21)

Çatışmadan bir saat sonra yangın söndürme ekiplerinin çabaları başlamış ve yaklaşık iki saat sonra Pacific Ares gemisindeki yangın söndürülmüştür. Yuyo Maru gemisinde ise yangını söndürmek için köpük kullanılmış ancak yangın Nafta tanklarına doğru ilerlemiştir. Yüksek ısı LPG tanklarının havalandırmalarındaki güvenlik valflerini eriterek basınç düşürme valflerinin bulunduğu havalandırmalarda yangına sebebiyet vermiştir. Bu esnada Nafta tanklarındaki yangın kontrol altına alınarak söndürülebilmiştir. Gemi genelinde ise nadiren de olsa büyük parlamalar ve

69 küçük yangınlar devam etmektedir. Kazadan beş gün sonra Yuyo Maru gemisinin körfezden çekilerek çıkarılmasına karar verilir. Yedekleme operasyonu sırasında Nafta yeniden sızar ve yangın yeniden başlar. Bu esnada yedekleme operasyonu aksamış ve sahilden 23 mil uzaklaştırılabilmiştir. Sonradan gemi yeniden okyanusa doğru çekilmiş ve Japon Savunma Dairesi tarafından batırılmıştır. (IMO, 1996: 22)

LPG gemilerinde meydana gelen yangın olaylarından en dramatik olanı ve en büyük olanı olduğundan pek çok çalışmada ve bu tip gemilere yönelik tehlikelerin ifade edilmesinde referans olarak gösterilmiştir. Çatışma LPG yük tanklarına zarar vermemiş olduğundan eğer Nafta tankları balast ile dolu olsaydı yangının oluşmayacağı açıktır çünkü meydana gelen yangın Nafta yangınıdır. Buna karşılık LPG tanklarının sadece bir tanesinde yük tankının kapağının etrafında küçük yangınlar oluşmuştur. Nafta yangını yük tanklarının tamamını etkileyememiş ancak sızdırma valfleri, gasketler gibi yük devresindeki küçük parçalarda etkili olabilmiştir. Son olarak LPG gemisinin stabilitesi ve görece bütünlüğü Japon Savunma Dairesi tarafından değerlendirilerek bombalar, torpidolar ve top ateşleri gibi büyük zorlu uğraşlar sonucunda batırılmıştır.

2.2.3. Port Kelang, 1980

Malezya limanında bir dizi patlamalar ve yangın sonucunda 3 kişi ölmüş ve oluşan yangın nedeniyle 12 milyon dolarlık hasara meydana gelmiştir. Yangın bir depoda başlamış ve yangın söndürücüler alarmın çaldığı duyulduktan sonraki on dakikada gelmiş, alevler binayı bir grip gibi sarmış ve itfaiyeciler alevleri kontrol altına alamamışlardır. Depoda bulunan yük nedeniyle yangın söndürücü ekiplerin çabaları zorlanmış, ancak uzun çabalardan sonra yangının merkezine ulaşılabilmiştir. Yaklaşık 11/2 saat sonra bir dizi patlama meydana gelmiş ve bunlardan üçüncüsü oldukça büyük biçimde gerçekleşerek limanın her yerinde yangının başlamasına neden olmuştur. Aynı sıralarda pek çok yangın söndürücü donanım kullanılamaz hale gelmiştir. Patlamanın boş gaz silindirlerinin yangın nedeniyle ortaya çıkan ısıdan etkilenerek patlamasıyla oluştuğu düşünülmektedir. Yangın iki gün sürmüş, dört

70 deponun tamamen yanarak yok olmasına ve limandaki diğer pek çok binada da ciddi zararların oluşmasına neden olmuştur. (IMO, 1996: 22)

2.2.4. Ariadne, 1985

24 Ağustos 1985 yılında Panama bayraklı konteyner gemisi Ariadne Somali’nin Mogadishu limanında yangın nedeniyle karaya oturtulmuştur. Geminin sonradan “total lost” yani “tam ziya/kayıp” olduğu bildirilmiştir. Geminin 665 konteyner taşımakta ve bazı konteynerlerde de “tetraethyl” gibi tehlikeli yükler bulunduğu bilinmektedir. Çok ciddi deniz ve hava kirliliği meydana gelmiş liman alanındaki bazı kişilerin tahliye edilmesini gerektirmiştir. (IMO, 1996: 22)

2.2.5. Cason, 1987

5 Aralık 1987 de 12,000 dwt kapasiteli Panama bayraklı yük gemisi Cason İspanya’nın Finisterre Burnunun kuzeybatısında karaya oturmuştur. “Aniline oil”, “orthocreosol” ve “dipheylmethane” gibi değişik türlerde 1,000 tondan fazla tehlikeli yük taşıyan gemi Antwerp limanından Shanghai limanına doğru seyretmekte iken deniz suyunun sızması sonucu Sodyum içeren 1400 varil patlamıştır. Yardım ekiplerinin derhal müdahalesine rağmen 31 gemi personelinden 8’i kurtarılabilmiş ve yakın kasabalarda bulunan 20,000 kişinin tahliyesine sebep olmuştur. (IMO, 1996: 22)

2.2.6. Masqusar, 1989

13 Mart 1989 yılında Liberya bayraklı kimyasal tanker “Masqusar” da büyük bir makine dairesi patlaması ve yangın meydana gelmiştir. Gemi Japonya merkezine yakın sularda iken meydana gelen büyük patlama sonucunda gemi personeli yardım çağrısında dahi bulunamamıştır. Gemide bulunan 25,700 tonluk kimyasalın 7,000 tonu yüksek toksik etkiye sahip ACN (acrylonitrile) ve değişik miktarlarda kostik soda, styrene ve methanol’den oluşmaktadır. Toksik gazlar, yangın ve devam eden patlamalar nedeniyle yangın söndürme ve yardım ekipleri gemiye ulaşamamış ve

71 Masquar batmadan önce 5 gün boyunca yanmaya devam etmiştir. 23 gemi personelinin tamamı hayatını kaybetmiştir. Kaza çok ciddi miktarlardaki kimyasalın denize sızmasına ve Pasifik okyanusuna doğru yayılmasına neden olmuştur. Japonya kirliliğin önlenmesi için belirgin bir önlem almamıştır. (IMO, 1996: 23)