Sınıf 9 – Çeşitli Tehlikeli Maddeler ve Cisimler

Sınıf 9’da toplanan maddeler ve cisimler taşıma sırasında tehlike teşkil eden ve diğer sınıflarda gruplandırılamayan maddelerdir. Bunlar toz olarak solunduğunda sağlığı tehlikeye sokabilen maddelerdir ve yandıkları zaman diyoksin oluşturabilirler. Burada ayrıca taşınmaları esnasında tehlike oluşturabilen maddeler söz konusudur. Bu maddeler IMDG kodunda ismen belirtilmiştir.

Özellikleri ve karakteristikleri nedeniyle son derece değişken yapıya sahiptirler ve genellikle istiflenmeleri ve ayrı tutulmaları ile ilgili detaylı bilgileri içermektedirler. Bu sınıf içerisinde bulunan pek çok ürünün etiketlenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak bazı istisnalar vardır ve bunlar; polychlorinated biphenyls (PCBs), polyhalogenated biphenyls ya da plyhalogenated terphenyls isimli ürünlerin katı ve sıvı türleridir. (IMO, 1996: 12)

113 2.3.1.10.10. Deniz Kirleticileri ve Gruplandırılmaları

Ayrıca 100°C üzerinde ısınan sıvı maddeler ve 240°C üzerinde ısınan aynı zamanda genetik olarak modifiye edilmiş organizmalar ve mikro organizmalar Sınıf 9’da gruplandırılmıştır. Son olarak başka herhangi bir tehlike sınıfına uymayan denizi kirleten maddeler Sınıf 9 altında gruplandırılır. Denizi kirletmemesine rağmen bazı maddeler diğer taşıt hükümlerine göre çevreyi tehdit ettiklerinden sınıf 9 kapsamında tehlikeli yük olarak taşınabilirler.

Zararlı maddeler, “Deniz Kirleticisi” markalaması ile taşınmalıdırlar. Aeresoller, bazı alüminyum nitrat gübreleri, asbest ve deniz çevresine zararlı olabilecek maddeler bu sınıf içerisinde değerlendirilmiştir ve IMDG Kod gereği bu ürünlerin çevreye zararlı olan katı veya sıvı türevlerinin tamamının “Deniz Kirleticisi” olarak taşınması gerekmektedir.

Denizi kirletenler, Gemilerden kaynaklanan denizi kirleten maddelerin engellenmesine ilişkin 1973 tarihli Uluslararası Anlaşmanın III. Ekinin Hükümlerine göre, 1978 tarihli Protokol çerçevesinde (MARPOL 73/78) taşınmalıdır. Bu mallar indekste veya tehlikeli yük listesinde belirtilmiştir ve aşağıdaki sembollerle gösterilmiştir:

Tablo 2.13. Deniz Kirleticileri İçin Semboller

P Denizi kirleten sert (kuvvetli) maddeleri belirlemek için kullanılan denizi kirleten maddeyi işaret eder.

PP Denizi kirleten maddeleri belirlemek için kullanılan denizi kirleten maddeyi işaret etmektedir.

Aşağıdaki oranlardaki maddeler için kullanılmaktadır: - “P” işareti taşıyan maddenin %10’u veya daha fazlası, veya

- “PP” ile işaretli bir (veya daha fazla) maddenin %1 veya daha fazlası (Kaynak: Kraft, 2007: 13)

114 Denizi kirletenlerin sınıflandırılmasında esas olarak GESAMP olarak adlandırılan tehlikeli yük profili (veya tehlikeli yük profili bileşen listesi - Composite List of Hazard Profiles da denilen) geliştirilmiştir. Bu bir bilirkişi grubu tarafından denizi kirletenlerin (GESAMP) bilimsel bakış açısı için hazırlanmış bir indekstir. Maddeler ancak IMDG Kodu indeksinde denizi kirletenler olarak gösterildikleri takdirde denizi kirleten olarak sınıflandırılırlar. İndeks GESAMP tarafından denizi kirleten maddeler olarak tanımlanan tüm maddeleri kapsamaz, bu nedenle işletene GESAMP listesinin geliştirilmesi önerilmektedir. Liste IMO tarafından “BLG Sirküleri” olarak yayınlanmıştır, bu IMO ile bağlantılıdır. Denizi kirleten maddelerin sınıflandırılmasında GESAMP Tehlikeli profilinde aşağıdaki kriterlere dayandırılmıştır. (Kraft, 2007: 13) Bir madde,

- Şayet biyolojik olarak sudaki hayvan ve bitki dünyasında veya insan sağlığına bir tehlike arz ediyorsa veya

- Şayet 1 ppm (mg/l)’den az olan LC50 / 96 Std’luk Lethal konsantrasyonundan dolayı sudaki hayvanlar veya bitki dünyası için oldukça zehirli ise denizi kirleten maddedir (P) ve

Bir madde

- Şayet biyolojik olarak sudaki hayvan ve bitki dünyasında veya insan sağlığına bir tehlike arz ediyorsa ve aynı zamanda 1 ppm (mg/l)’den az olan LC50 / 96 Std’luk legal konsantrasyonundan dolayı sudaki hayvanlar veya bitki dünyası için oldukça zehirli ise veya

- Şayet 0,01 ppm (mg/l) az olan LC50 / 96 Std’luk legal konsantrasyonundan dolayı sudaki hayvanlar veya bitki dünyası için ileri safhada zehirli ise denizi kirleten maddedir (PP)

Denizi kirleten maddeler olarak bilinen ve fakat başka hiç bir tehlikeli karakteri olmayan yükler UN Numarası 3082, Çevreye zarar veren maddeler, Katı, n.a.g. veya UN Numarası 3082, Çevreye zarar veren maddeler, sıvı, n.a.g. altında Sınıf 9’da gruplandırılır.

115 2.3.1.10.11. Etiketleme ve Markalama

IMDG Kodda listelenerek gösterilen her bir madde, malzeme ya da ürüne “taşımacılıkta kullanılan ismi” (doğru teknik ismi) ve 4 haneli Birlemiş Milletler Tehlikeli Yüklerin Taşınması Uzmanlar Komitesi tarafından belirlenmiş olan UN Numarası birlikte kullanılarak atıf yapılmıştır. Tehlikeli yük içermekte olan her bir ambalajlı yük üzerinde içeriğinin “taşımacılıkta kullanılan ismi” ve UN harfleri ile başlayan UN numarası ile birlikte gösterildiği bir yazı dayanıklı biçimde markalanmalıdır. Her bir sınıf ya da yüklerin kategorisi belirgin bir marka, etiket, plaka veya işaretle tanımlanmıştır.

Etiketleme görülebilir ve okunabilir ve gönderim 3 ay süreyle denizde bulunduğunda bile veriler tanınabilir olacak şekilde yapılmış olmalıdır. Zıt bir fon üzerine ve diğer yazılardan ayrıştırılabilecek etkiye sahip şekilde olmalıdır.

“MARINE POLLUTANT” (Denizi Kirleten) işareti en az 100 mm kenar uzunluğu olan, aşağıda Şekil 2.7.’de verilen örneğe uygun üçgenden oluşmaktadır ve işaret ambalaja zıt bir renkte olmalı veya etiket olarak kullanıldığında da siyah-beyaz renkte olmalıdır.

Yukarıdaki etiketlere ilave olarak tehlike özelliği olan her gönderime konulması gereken etiketler tehlike ibareli etiketler olarak bilinmektedir.

116 Tehlikeli yüklerin etiketlenmesi ile ilgili bir diğer durum da tehlike ibareli etiketlerin bulunması zorunluluğudur. Bazı durumlarda gönderimlerin üzerinde etiket yapıştırma zorunluluğu bulunmamaktadır. Etiket yapıştırma zorunluluğu olmayan bu istisnalar “sınırlandırılmış miktarlarda” taşınan tehlikeli yükler ve 1.4. sınıfında bulunan yüklerdir. Bunun dışında kalan tehlikeli ürünlerin taşıması zorunlu olan “tehlike ibareli etiketler” ise aşağıdaki gösterildiği gibi olmalıdır.

Şekil 2.8. Tehlike İbareli Etiket Örneği

En az 100 mm kenar uzunluğu olan köşesinin üzerinde duran eşkenar dörtgen. Etiket aşağıdaki örnekte olduğu gibi alt yarısında bir sayı içermelidir. Tehlike uyarısı olan ilave bir yazı da bulundurulabilir, ancak bir zorunluluk değildir.

“Sınırlı Miktardaki Tehlikeli Yükler” başlığı altında ise IMDG Kod içerisinde belirtilen kriterlere uyulmak kaydıyla gerçekleşen taşımalara ilişkin bilgiler bulunmaktadır. Buna göre etiketleme gereksinimleri değişebilmektedir. İç ambalajın miktar sınırlaması tehlikeli yük listesinin 7. sütununa uygun ise ve dış ambalajın brüt miktarları 30 kg. fazla değil ise veya 20 kg (tray) ise kısıtlı miktarda bir taşımacılık söz konusudur. Sınırlı miktarda tehlikeli yük içeren bir gönderim içindeki tehlikeli yüke uygun bir eşkenar dörtgen içerisinde UN numarası veya numaralarıyla gösterilmelidir. Bu şekillerin yanında tehlike ibareli etiket veya diğer yazılar gerekli değildir. Flammable Liquid

3

117 Şekil 2.9. Sınırlı Miktardaki Tehlikeli Yükler İçin Etiket Örnekleri

Dış ambalajlarda bulunan ibareler ve etiketler ise ambalajın içinde bulunan gönderimle aynı olmalıdır. İlave olarak “OVERPACK” ibaresi de bulunmalıdır.