Teşhisi Koyan Taraf

136

Ayan, a. g. e. , dipnot; 112 ; Özdemir, a. g. e. , s, 41

137

Bu müdahaleler tıp biliminde röntgen çekilmesi, tahlil yapılması, farklı hekimlerin gözetiminde olması vs olarak adlandırılmaktadır.

138

Şenocak Zarife, Özel Hukuk’ ta Hekimin Sorumluluğu, Ankara 1998 s. 61; “Hekimler koyacakları ciddi teşhislerde tüm tıbbi müdahaleleri yapmaktadırlar. Bir kan örneği almadan teşhisi koyup ve sonrasında hastanın ameliyat masasına yatırılması ne kadar doğrudur. Bu noktada hekimin kusurundan, dikkatsizliğinden söz edilir. Hekimin özensiz davranışı sonucu bir zarar meydana gelirse hekim sorumlu olacaktır.” Şenocak , a. g. e. ,dipnot, 111; Özdemir, a. g. e. , s.42

139

Şenocak, a. g. e. , s, 61

140

Hatırnaz Gültezar, Özel Hastanelerin Hukuki Sorumluluğu ve Hasta Hakları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2007 s. 50

Hasta hastalığının ne olduğunu öğrenmek için teşhis koyulabilecek bir merkez seçer. Bu “Ayakta Teşhis ve Tedavi Hizmeti Sunan Özel Sağlık Kuruluşu”141 olabileceği gibi “Yataklı Teşhis ve Tedavi Hizmeti Sunan Özel Sağlık Kurumları” da olabilir.

B. Uygun Tedaviyi Koyma ve Hastayı Yönlendirme Yükümlülüğü

Kendisinde fiziksel veya ruhsal bir rahatsızlığın var olduğu teşhisi koyulan bireyin, hastalığından yani içinde bulunduğu rahatsızlıktan kurtulması için yapılan tıbbi müdahalelere Tedavi denir.142 Bir hastalığı önlemek, ortadan kaldırmak veya iyileşmesini çabuklaştırmak, hastalığın tehlikesini azaltmak yarattığı ızdırapları teskin etmek, uygulanan ilaçların veya cerrahi müdahalelerin bütünü şeklinde tanımlanmaktadır143. Teşhis koyan doktor hastasının tedavisini yürütmeyi kabul etmiş sayılır. Hekim en az risk ile tedaviyi gerçekleştirmelidir. Birden fazla tedavi varsa hekim bu yöntemlerden en uygun olanı seçmelidir. Hastalar da hastalıklar aynı olsa bile her bünye farklı reaksiyon gösterebilir.

Bir hastaya uygulanan diğer hasta için de aynı sonucu doğurmak zorunda değildir. Böyle bir durumda görev hekime düşmektedir. Hekimin takdiri ehemmiyet arz edecektir. Daha önce var olan bir teşhisi hekim uygulamayıp kendi yöntemine göre yaparsa burada hekimin bilinen uygulanmış gerçek bir tedaviden kaçtığı kanaatine varırız. Böyle yeni bir yöntemin hekim tarafından sonucu bilinen bir tedaviyi uygulamaması hekimin hastasına bilinmeyen bir tedaviyi uygulamasının tıp etiğine göre ne kadar doğru olacağı gözden kaçmayacaktır.144 Hekim uygulayacağı tüm yöntemleri hastası ile paylaşmalıdır. Hasta gerekli bilgiye sahip olursa hekim uygulayacağı yöntemde rahat ve daha az sorumlu olacaktır. Hekimin bunu yapması meydana gelebilecek hukuki sorumluluğun en aza indirgenmesine yardımcı olacaktır.

Hekim uygulayacağı yöntemde hastaya zarar vermeden ve her türlü tedbiri alarak tedaviye devam etmelidir. Yapılacak olan tıbbi müdahalede hekim yardımcı şahıs kullanabilir. Kullandığı şahsın sorumluluğu da hekimin kontrolünde olacaktır. Hekim kullandığı

141

ATTKHY madde 4 e göre Poliklinik, klinik, dispanser, tıp merkezi, tanı ve tedavi merkezi, benzeri isimli özel sağlık kuruluşları; özel muayenehaneler; bu kapsamda sayılmaktadır. Madde 3 e göre; Kamu kurum ve kuruluşları ile istihdam ettikleri personel, eğitim ve öğretim kurumlarının personel ve öğrencilerine yönelik olarak ayakta teşhis ve tedavi ye yönelik kurulan kurum hekimliği; sağlık merkezi mediko sosyal merkezi ve benzeri kurumlar bu yönetmelik kapsamında tutulmamıştır.

142

Yılmaz, a. g. e. , s. 5; Öztürkler Cemal, Hukuk Uygulamasında Tıbbi Sorumluluk, Teşhis, Tedavi ve Tıbbi Müdahaleden Doğan Tazminat Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2006 s, 86; Şenocak, a. g. e. , s, 60,61

143

Taşkın, a. g. e. , s.84

144

hemşiresinden, hasta bakıcısından, röntgencisinden v.s her türlü çalışanından kendi sorumluluğunda oldukları için onlara yüklediği eylemlerden BK m.100 gereğince sorumlu olacaktır145

C. Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü 1. Genel Olarak

Karşılıklı güven ilişkisini içine alan hasta hekim ilişkisinde, hekimin hastasını aydınlatması, tedavi sürecinin sıkıntısız geçmesi için bir ön koşul şartıdır. Ortada tedavi etme hizmeti vardır ve bu hizmeti ifa edenin ( yani hekimin ) hizmeti alan ( yani hastanın ) bu tarz ikili ilişkilerde güven ilişkisini esas almaları doğru olur. Hekimin bir maddi kazanç elde etmesi mi yoksa hastasını sağlıklı bir birey olma yolunda tedavi etmesi mi ehemmiyetlidir. Tedavi olan hastanın bizzat aydınlatılması gerekirken, uygulamada hastanelerin hazırlanmış genel işlem şartlarına göre hastaların yakınlarına bazı kâğıtlar imzalatılarak aydınlatılmaya gidilmektedir. Kanaatimizce burada karışımıza iki yanlış çıkmaktadır. Birincisi aydınlatma hasta yakınına değil, bizzat hastanın kendisine yapılmalıdır. Đkinci yanlış ise hazırlanmış form şeklindeki kâğıtların aydınlatma yükümlülüğüyle uzaktan yakından ilgisi yoktur ve geçerli sayılmamaktadır.

Teşhisi koyan ve tedaviye başlayacak olan hekimin hastasını yapacağı müdahaleler için bilgilendirmesi gerekir. Hastanın hastalığının boyutunu bilmesi uğrayacağı zararların farkında olması en doğal hakkıdır. Bilgilendirme hastaya yapılamazsa hastanın yakınına yapılır. Hekim bu açıklamalar ile sorumlu olacağı tıbbi müdahaleden hastayı veya hasta yakınını aydınlatmış olur. Hasta rıza göstermeyebilir. Hasta zaman isteyebilir. Hekim hastanın bu durumunu kontrol altında tutmalıdır. Hekim hastasını aydınlattığı zaman hasta üzerince rahatça müdahalede bulunabilecektir. Aydınlatılmadan hastadan tedavi için rıza alınması doğru değildir.146 Hekimin hastasını aydınlatması demek sadece rıza alınması tedaviye başlanılması demek değildir. Tedavi olmadığı zaman hastanın uğrayacağı zarar, yaşayacağı sağlık sorunu da belirtilmelidir. Hekim hastadan bir an önce rıza almak tedaviye başlamak gibi bir duruma düşmemelidir. Hastasının anlayacağı dilde konuşmalı tedavinin süresi, sonuçları ve tedavi

145

Ayan, a, g, e, s, 66

146

olmazsa meydana gelecek sağlık problemleri belirtilmelidir.147 Hastanın aydınlatılması koyulan teşhise ve tedaviye göre de yön bulabilir.

Bir suça ilişkin delil elde etmek için yapılan beden muayenelerinde sanık veya şüpheliden rıza alınmalıdır. Rızanın şekli YTCK Madde 5’te belirtilmiştir. Bu maddeden anlaşıldığı üzere rıza alınamazsa mahkeme kararıyla alınmalıdır. Şöyleki, hastanın sağlığına zarar vermemek koşuluyla beden muayenesi yapılabilir148.

Hasta korku endişe içerisinde tedavinin olmamasını da isteyebilir. Hekim hastasına yapacağı aydınlatmada bu olasılığı düşünerek hareket etmelidir. Hekim bu aydınlatma yükümlülüğünü önemsemez ise sorumluluk altında olacaktır. Bu da hastanın hakkını araması için önemli bir sebeptir. Cerrahi müdahale gereken tedavilerde hekim hastasına sonuçların varlığından söz etmelidir. Hasta bu doğrultuda hastalığının derecesini ve sonuçlarını kabul etmiş sayılır. Mesela estetik amaçlı bir müdahalede hekim teknolojik gelişmeyle hastasına müdahale neticesinde oluşacak sonucu gösterir, hasta da bunu baştan kabul etmiş olur. Acil bir müdahale gerektiren hallerde hekim hastaya aydınlatma yapamazsa hasta yakınına yapar ölümle sonuçlanabilecek bir cerrahi müdahale açıklanır ve sonuçlarından hasta ya da yakını haberdar olur149.

2. Aydınlatmanın Kapsamı