TARİH ANA TEMASI (Grafik-21)

103

Babanın torunu Atakan’ın sünnet edilmesi konusu bu örf ve âdetin dile getirilmesini sağlamıştır.

Özellikle Ramazan aylarında camilerde sıkça rastlanan mahya, incelenen bu dizide de üç defa cami görüntüsü ile izleyiciye izlettirilmiştir.

Dizide misafir kavramı, örf ve adetler bakımından önemli bir yer tuttuğu gözlenmiştir. Misafirin ayağına terlik verme ve her bakımdan rahat ettirme dizide 3 defa işlenmiştir.

Nimete saygı, dizinin ana karakterini yansıtmaktadır. Nusret babanın ve çırağı Nail’in ekmeğe nimet gözüyle bakması ve ekmeğe bu bakımdan bir değer atfetmesi gözden kaçmamıştır.

Türk polisine saygı, dizinin özellikle 90.bölümünden sonra işlenmiştir.

Emekli Emniyet Müdürü karakterine verilen rolde polise saygı kendisini göstermiştir.

Dizide nikâh, evlilik ve gelinlik gibi aile ile ilgili konulara etkili bir şekilde yer verilmiştir. Nusret babanın kızı Mehpare Hanımın nikâhı dünü ve gelinliği bu konuda güzel bir örnek teşkil etmiştir.

3.4.7.TARİH ANA TEMASI

104

Tarih Ana Teması; tarihi şahsiyetler, Dini Şahsiyetler, Tarihe Saygı, Selçuklu-Osmanlı Padişahları ve Halifeler olmak üzere toplam 6 tema içinde işlenecektir. Bu altı tema toplam 34 kavramla birlikte kodlanmıştır (Grafik-21)

3.4.7.1. TARİHİ ŞAHSİYETLER

Bu temanın 13 tane kavramı, tek bir tablo altında grafik yapmaya uygun olmadığı için bu temaya ait iki grafik yapılacak ve onda sonra yorumlama ve analiz etmeye başlanacaktır.

(Grafik-22)

(Grafik-23)

TARİHİ ŞAHSİYETLER-1

1 1 1 1 1 1

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2

BİLGE HAN GAZNELİ MAHMUT GEVHER NESİBE SULTAN İBRAHİM MÜTEFERRİKA KARA MURAT LEYLA İLE MECNUN

TARİHİ ŞAHSİYETLER-2

1 1 1 1 1 1 1

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2

M.AKİF ERSOY MALKOÇOĞLU MAREŞAL FEVZİ ÇAKMAK NEDİM SELAHATTİN EYYUBİ ULUBATLI HASAN ZİYA GÖKALP

105

Dizide çeşitli karakterler tarafından anlatılan 17 adet ders veren hikâyede ve Heredot Cevdet’in anlattığı 90 tane hikâyede sadece bir defa geçen tarihi şahsiyetlerin hayat hikâyeleri bütünüyle izleyici ile paylaşılmıştır (Tablo-18)

Tarih Ana Temasının ilk kavramı olan Tarihi Şahsiyetler teması; Bilge Han, Gazneli Mahmut, Gevher Nesibe, İbrahim Müteferrika, Kara Murat, Leyla ile Mecnun, M.Akif Ersoy, Malkoçoğlu, Mareşal Fevzi Çakmak, Nedim, Selahattin Eyyubi, Ulubatlı Hasan, Ziya Gökalp olmak üzere toplam 13 kavramla bütünleştirilmiştir (Grafik-23)

M.Akif Ersoy ve İstiklal Marşı dizide, milli bir duygu ile verilmiş, diğer tarihi şahsiyetler ise saygı ile anılmış ve topluma yaptıkları olumlu katkılar bir değer olarak anlatılmıştır.

3.4.7.2. DİNİ ŞAHSİYETLER

(Grafik-24)

Dizide dini temalar ve değerler işlenirken karşımıza yukarıdaki (Grafik-24) daki dini şahsiyetler çıkmıştır.

Hz. Âdem ve Hz. Havva kavramı çeşitli şekillerde toplam 10 defa işlenmiş ve izleyiciye bu konuda doyurucu bilgiler verilmiştir.

DİNİ ŞAHSİYETLER

10

3 3

1 1 1

0 2 4 6 8 10 12

HZ.ADEM-HZ.HAVVA

MEVLANA-SEMAZEN

HZ.HAMZA BİLAL-İ

HABEŞİ

EYÜP SULTAN HAZRETLERİ

ŞEYH ŞAMİL

106

Eyüp Sultan ile Hz. Peygamber, Bilal-i Habeşi ile ezan, Hz. Hamza ile Uhut Savaşı, Kafkasya’daki direniş ile Şeyh Şamil, Hoşgörü ile Mevlana arasında ilişki dizideki hikâyelerde vurgulanmıştır.

3.4.7.3. TARİHE SAYGI (Grafik-25)

Bu bölümde, tabloda en dikkat çekici kavram, Osmanlı’ya saygı olmuştur.

Osmanlı Devleti ve onun tarihi ile ilgili bilinen her şey olumlu bir mesaj şeklinde verilmiştir. Örnek olarak, Osmanlı’ya ait olan Mehter Marşı’nın bazı bölümlerinin izleyiciye dinlettirilmesini ve ahilik teşkilatından bahsedilmesini verebiliriz.

Geçmişle ilgili bu olumlu bakış açısı sadece Osmanlı Devleti ile sınırlı kalmamış aynı zamanda Selçuklu Dönemi ve İslam öncesi Türk Tarihinden Göktürk Devletinden, Orhun Kitabelerinden bahsedilmiştir (Grafik-25)

TARİHE SAYGI

27

6 3

1 1 1

0 5 10 15 20 25 30

OSM AN

LI'YA SAY GI

AHİLİK

İSTİKLAL MAR ŞI

SELÇUKLU'YA SAY GI

ORHU N KİTABE

LER İ

MEHTER MARŞI

107

3.4.7.4. SELÇUKLU-OSMANLI PADİŞAHLARI (Grafik-26)

Dizide Osmanlı Padişahlarından 1.Ahmet, 2.Mahmut, 4.Murat ve Fatih Sultan Mehmet’ten, Selçuklu Padişahlarından ise sadece 1.Gıyasettin Keyhüsrev’den bahsedilmiştir. Beş defa ile dizide kendisinden en fazla bahsedilen padişah Fatih Sultan Mehmet olmuştur (Grafik-26),(Tablo-19)

İncelenen bu dizide, bu padişahların taşıdığı tarihi değerler anlatılmış, her padişahın kendi döneminde yaptığı yenilikler ve yaşadığı tarihi olaylara yer verilmiştir.

3.4.7.5. HALİFELER (Grafik-27)

Dizide Halife kavramı, terim anlamında kullanılmış ve Hz.Ebubekir,

Hz.Ömer ve Hz. Ali’nin İslam Tarihindeki taşıdıkları önemi, 4 Halife dönemindeki anlatılan hatıralarla ortaya koymuştur (Grafik-27)

SELÇUKLU-OSM ANLI PADİŞAHLARI

1

2

1

5

1 0

1 2 3 4 5 6

I.AHMET II.MAHMUT IV.MURAT FATİH

S.MEHMET

I.GIYASETTİN KEYHÜSREV

4 HALİFE

1 1 1 1

0 0,5 1 1,5

HALİFE KAVRAMI HZ.EBUBEKİR HZ.ÖMER HZ.ALİ

108

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Türkiye’de, günümüz televizyon dizilerinde yer alan dini ve kültürel değerlere ne ölçüde yer verildiği ile ilgili bu çalışmada, elde edilen sonuçlar ve veriler, bu başlık altında değerlendirilmektedir.

Yaşamını toplumsal bir ortam içinde devam ettiren insanoğlu için bunun anlamı aynı zamanda iletişim etkinliklerini devam ettirmesidir. Bireylerin kendi kendisiyle içsel iletişimi, bireylerarası iletişim, grup iletişimi ve kitle iletişimi gibi iletişim türleri iletişimin toplumdaki farklı kullanım biçimlerini ifade etmektedir.

İletişimin söz konusu kullanım biçimleri arasında üzerinde en çok tartışılan ise kitle iletişimidir. Bu tür iletişimin gerçekleştirilmesini sağlayan ve genel olarak gazete, radyo, televizyon, sinema ve video gibi araçlara da “kitle iletişim araçları” adı verilmektedir. Bireylerin toplumları hakkında genel bilgi ve değerleri öğrenebilmeleri ve toplumsal yaşamın bir parçası olmalarında kitle iletişim araçları önemli bir yere sahiptir.

Türkiye’de özellikle son yıllarda yerli dizi yapımlarında gözle görünür bir artış yaşanmaktadır. Müzikleriyle, oyuncularıyla, konularıyla milyonlarca insanı ekran başına kilitleyen, izlenme oranlarının tavana çıkmasını sağlayarak yayınlanan televizyon kuruluşuna milyonlarca dolar getiri sağlayan yerli dizilerin, seyirci kitlesi üzerindeki etkisi her geçen gün artmaktadır. İnsanların, dizi karakterleriyle kendisini özdeşleştirip, onların isimlerini lakap olarak kullanıp suç işlemeleri ve benzeri bu gibi etkiler, kamuoyunda sıkça tartışılan bir konu haline gelmiştir.

.

Ünlüler geçidinin en yoğun olduğu programların başında, televizyon dizileri gelmektedir. Bu noktada televizyon dizileri, toplumun her kesimi tarafından günlük hayatın vazgeçilmez unsurları arasında yer almaya başlamış ve hemen hemen her televizyon kanalında, her akşam izlenmiştir. Reytinglerin önemli bir bölümünün dizilerden sağlandığı günümüzde, halkın dizilere gösterdiği ilgi her geçen gün artmaktadır.

109

Bu araştırmada incelemeye konu olan dizinin konularının, verilerinin karakterlerinin, konusunun ve müziklerinin toplumsal değerleri ne kadar yansıtabildiği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Çalışmanın kavramsal bölümlerinde öncelikle toplum, kültür, değer, din, medya kavramları ve bu kavramların birbiriyle olan ilişkileri üzerinde durulmuş, daha sonra inceleme konusu olan dizi hakkında özet bilgilere yer verilmiştir.

Çalışmanın uygulama aşamasında ise dini ve kültürel değerler çerçevesinde 2002-2004 yıllarında yayınlanmış Ekmek Teknesi dizisine ait 106 adet bölüm içerik analizi yöntemi ile araştırılmıştır.

Diziler oyuncularından konusuna kadar; birçok noktada izleyici üzerinde elkili olmaktadır. Bu gündelik yaşamda; cep telefonu melodisi olarak, kimi zaman dizideki karakterlerin giyim tarzı, saç şekli, konuşma biçimi, jest ve mimikleri vs.

gibi imgelerle kendisini göstermektedir. Ekmek Teknesi dizisinin toplumsal değerler bakımından incelenmesi başlıklı bu çalışmada, ulaşılan temel tespitler şunlardır:

1. Ekmek Teknesi dizisinde sosyolojik olarak, toplumsal ve dini değerlerin