Şekil 4 1954- Günümüze kadar DSİ Faaliyetleri Şekil 3 Su Kaynakları potansiyelimiz
839
652
575
3,036
320
17
9,800
217
Çok maksatlı olmak üzere 839 baraj, 652 HES, 575 gölet ve bent, 3 bin 36 sulama tesisi, 320 içme suyu ve temin tesisi, 17 atık su tesisi, 9 bin 800 taşkın koruma tesisi, 217 toplulaştırma projesi geliştirmiş duru- mundayız. Buradan tarım sektöründe ne yapıyoruz 78 milyon hektar arazimiz var. Bunun ekile bilir 28 milyon, 8 buçuk milyon ekonomik ve sulanabilir arazi olarak nitelendiriyoruz. Şuanda devlet su işleri olarak 4,3 milyon hektarını DSİ olarak tarıma kazandırdık. Köy hizmetleri ve halk sulamaları dediğimiz vatandaşlarımızın ve köy hizmetlerimizin yapmış olduğu 2,29 hektarlık bir kısım var toplam 6,59 milyon hektarını yani %77 sini sulanan tarıma açmış oluyoruz (Şekil 5). Buradan eğer uy- gun ziraat usulleri ve önerilen ürün deseniyle tarım yapılması durumda 49 milyar civarında bir zirai gelir artışı bekleniyor. Şimdi az önce şeyden bahsettik suyu tasarruflu kullanmak durumundayız dedik burada bah- settiğim boru sistemine geçiyoruz.
Burada 2003’te mevcut koşullar ve mesela o zaman 90’lı yıllarda kanal ve kanalet geçilmesi durumunda şartlar zorluyordu şimdi artık boru maliyetleri de düştüğü için yerli üretimde var. Tek borulu basınçlı sis- temlere yönelindi. 2003’ de gördüğünüz gibi %6 iken basınçlı sistemler 2019’ da %28’e yükseldi. 2003 hedefimizde %48 olacak. Birkaç büyük projemiz GAP projesini biliyorsunuz Güney Doğu Anadolu projesi 13 bin proje var bunun içerisinde 19 adet baraj tamamlandı 10 adet baraj yapımı devam ediyor. Bunlar hepsi çok maksatlı sulama, enerji ve içme suyu maksatlı projeler bu detayları zaten siz gördüğünüz için şey yap- mak istemiyorum. Buradaki iller 1milyon 58 bin hektar toplam arazimiz var. İşletmeye açılan 560 bin hektar çalışmalarda devam ediyor geri ka- lanlar için burada en büyük proje Atatürk barajından sonra Silvan barajı burada da 8 adet baraj, 23 tane sulama tesisi var. En büyük şeylerden birisi yüzde 56 oranında gerçekleşme söz konusu KOP projesi dediğimiz Konya Ovası Projesi 16 adet sulama,12 adet içme suyu ve 28 adet büyük proje kapsamakta burada da mavi tünelden bakın şuanda köksus suları- nın Konya ovasına aktarılmasına yönelik ilk adım olan mavi tünel açıldı. Bağbaşı Akçay barajının inşaatları ve tünelleri devam ediyor. Burada da işte 9,64 milyar katkı sağlanacak. DAP bölgesi dediğimiz 15 il doğu Ana- dolu bölgesinde burada 1955 tesis muhtelif tesisler var. Burada onları da görüyoruz. 35’i içme suyu, 15’i baraj, 210 tanesi sulama tesisi ve diğer
tesisler. Şimdi 7139 sayılı mevzuatla bize geçti arazi toplulaştırma ve tarla içi geliş- tirme hizmetleri devlet su işlerinin uhte- sine verildi. Burada da artık bu işleri de biz yapacağız. Bunun maksadı sulamayı daha etkin kılmak verimi arttırmak, bir- de yenileme projelerimiz var. Rehabilite edilecek projelerimiz var. Burada da sula- ma oranı %40 olması, şebeke yaşının 25 yaş üzeri olması gibi hususlar ve su kay- nağının yeterli olması durumda yaklaşık şuanda proje kapsamında 196 projemiz var, 21 tanesi tamamlanmış durumda.
Hizmet sektörümüz, içme suyu sektörü- müz, burada 2018 itibari ile 320 adet içme suyu tesisini hizmete almış olduk. Büyük projelerimizden içme suyu, Melen Barajı var, Ankara içme suyu, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine içme suyu ve sulama suyu temin eden büyük bir projemiz var. Yeral- tından 80 kilometreyi geçtik. Afrika’ya da hizmet götürüyoruz. Bu Fırat kalkanı çerçevesinde projelerimiz vardı. Burada da su sondajları açıldı. 18 ilde atık su tesisi yapıldı. 750 bin metre küp atık su miktarı ulaştırmış durumundayız (Şekil 6,7).
Şekil 6 Atıksu Projeleri
Yenilenebilir kaynaklardan %32’sini hidrolikten sağlıyoruz. 180 milyar kilowatsaat enerji potansiyelimiz var. Bunda 644 tesis ile 99 milyar kwh’ lik kısmını işletmeye aldık. Ilısu Barajı büyük projelerimizden birisi Tür- kiye’ deki kuruluş bakımından, Türkiye’nin de dördüncü büyük projesi. Taşkın kontrolü ve çevre diyoruz. Bunları yaşadık Edirne ve İstanbul da ve bundan sonra bunlar düzenli bir şekilde yapılmış projelerimiz. Sulak alan ve göllerle alakalı ilgili kuruluşlarla çalışmalara devam ediyoruz. Bu- rada çalışmış olduğumuz gölleri görüyoruz. Yaklaşık bütçe 55 noktada Su Yönetimi Genel Müdürlüğünün vermiş olduğu program çerçevesinde çalışmalara devam ediyoruz. Hidrografik harita dediğimiz batimetrik ça- lışmalarını yapıyoruz. Burada esas vurgulamak istediğimiz doğal göller- den maalesef yer üstü ve yeraltısuların yeterli olmadığı havzalarda tatlı suları kullanmak durumundayız. Burada da bazı göllerimizde Eğirdir de dahil görmüş olduk isim olarak (Şekil 8).
Burada Eğirdir le ilgili olan detayı benden sonraki arkadaşımız verecek bu genel bir şey özel hüküm ve yönetim planları çerçevesinde çalışma- lar devam ediyor. Burada esas vurgulamak istediğim şu benim dünyanın işte diyoruz %70’i suyla kaplı bunun %97’si de okyanus ve denizlerden oluşuyor. Tuzlu su yani kullanamıyoruz. %3’ü tatlı su bunun %2’si de maalesef donmuş su, yani buzullar %1’ini kullanıyoruz. O zaman gele-
Şekil 8 Eğirdir Gölü Koruma Çalışmaları: 1-Eğirdir Gölü Özel Hükümleri 08.05.2012, 2-Koruma Alanları; Doğal Sit Alanı Kısa, Orta ve Uzun mesafeli koruma alanları, Özel hüküm alanları, Göl Yeşil Kuşaklama Alanları, Göl Koroma alanı, Sulak Alan Koruma Alanları, 3-Antalya Havza Koruma Eylem Planı, 4-Eğirdir Gölü Yönetim Planı 2005
ceğimize emanet bırakacağımız çocukları- mıza hem küçükten şey bırakmak eğitim vermek hem de suyumuzu israf edilecek kadar değerli olduğunu küçük den öğret- memiz lazım. Ben panelin sonuçlarının ülkemize Eğirdir’e katkılar sağlamasını, hayırlar getirmesini temenni ediyor, say- gıyla ve sevgiyle selamlıyorum sizi.