Engellilerin Karşılaştıkları Sorunlara Yönelik Yapılan Projeler • Mimari sorunlar (yolların, kaldırımların, kamu ve özel sektöre ait binaların engellerin erişimine uygun olmaması) • Engelli rampalarının yollarının gerekenden çok dar, yüksek ve dik olması standartlara uygun olmaması
• Yolların bozuk düzeyli olması
• Engelli yollarına bilinçsizce yerleştirilen ve bu yolların kullanımı kısıtlayan kaldırım işgalleri
• Yetersiz genişlik ve yükseklikteki toplu taşıma araçları, taşıtlarda engelli bireylerimizin kullanışına uygun olmaması ve
59 TOPLUMSAL VE SİYASAL BİLİM ARAŞTIRMALARI dar kapılar
• Yaya geçitlerindeki yetersizlik
• Üstgeçitlerde yetersizlik engelli çıkışı veya asansör olmayışı • Engelli bireylerimiz için bilgilendirme, yönlendirme eksikliği • Engelli çocuklarımız için uygun parklarımızın olmayışı • Akülü arabalarını şarj edecek çok az sayıda belli noktalarda ve geçiştirilmiş şekildeki şarj istasyonları
• Ailelerin desteği tarafından ekonomik sorunlar
• Avm’deki engelli vatandaşlarımız için yapılan asansörleri onlardan çok engelsiz vatandaşların kullanması
• Aile yetersizliği fakirlik • Aile tarafından dışlanma
• Belediyenin çevresel düzenlemede alt yapı sorununu sorunsuz sağlayamaması
• Atm önlerinde basamaklar, engel rampası olmayışı • Toplumsal duyarsızlık
• Duygusal baskı, insanların acıma duygularına maruz kalması • Duraklarımızın engelli bireylere uygun tasarlanmamış olması • Dolmuşlarımızda engelli bireyler için hiçbir tasarım,
kullanıma uygunluğu yoktur
• Engellilerimiz için yetersiz soysal aktiviteler Engellilerin Karşılaştıkları Sorunlara Yönelik Neler Yapılmalıdır?
• Engelli giriş ve rampaları standartlara uygun yapılmalıdır. Engellilerin kendi başlarına rahatça kullanılabilecek şekilde
60 dizayn edilmeli
• Engellilerin iş gücüne katılma oranının yükselmesi için eğitimli ve meslek sahibi olmuş engelli kişi sayısının artırmak, toplumun özürlü kişilere önyargılı bakışını kaldırmak, ulaşabilirlik sorunlarını çözmek, iş yerlerinde uygun ortamının yaratılmasını sağlamak, işverenlere teşvik ceza uygulamasının etkili işletmek
• Engelli yollarının önlerini kapatacak tasarımlar yapılmamalı, araçlar yolları kesecek şekilde park edilmemelidir.
• Kamu ve özel kurumlar engelli bireylerimize uygun inşa edilmeli bu kurallara uymayanlara yaptırım uygulanmalıdır. • Fiziksel çevre engellilerimize göre tasarlanmalı, kent tasarımı kullanıma uygun olmalıdır.
• Ulaşım noktasında engelliler için engellilere has özel dolmuşlar tasarlanmalı, kullanımı sadece onlara ait olmalıdır. • Sosyal dışlanma aşılmalı, halk bilinçlendirilmeli ve
eğitilmelidir.
• Sosyal aktiviteler çoğaltılmalı, sosyal yaşam alanları artırılmalıdır.
• Bozuk düzeyli yollar engellilerimize uygun yapılmalıdır. • Yaya geçitlerinde engelliler için sistemsel tasarımlar yapılmalı bilgilendirme ve yönlendirme olmalıdır.
• Rehabilitasyon ve araç-gereç gereksiniminin yeterince karşılanması
61 TOPLUMSAL VE SİYASAL BİLİM ARAŞTIRMALARI • Üstgeçitler engellilerin rahatça kullanabileceği şekilde yapılmalı ve asansörler bulunmalıdır.
• Engelli çocuklar için onlara özel tasarlanmış parklar dizayn edilmelidir.
• Akülü arabaları için araçlarını şarj edecek kısıtlı değil de engellilerimizin her noktada ulaşabileceği şekilde ve insani şartlara uygun şarj istasyonları yapılmalıdır.
• Atm’lerin önlerinde engelliler için rampalar yapılmalıdır. • Duraklar engelli vatandaşlara uygun tasarlanmalıdır. • Dolmuşlar engelli vatandaşlara uygun tasarlanmalıdır Tokat’taki Engellilerin Karşılaştıkları Sorunların Görsel Analizleri
Yaya Yolları Ve Kaldırımları
Kaldırım ve yaya yollarının yüzeyi kaymaz nitelikte döşemeleri bitişik ve boşluksuz olmalıdır. Kaldırım üzerinde ızgara, rögar kapağı gibi alt yapı tasarımları var ise bunlar çukur ve çıkıntı oluşturmayacak şekilde kaldırıma sıfır şekilde düzenlenmelidir. Elektrik direkleri, trafik işaretleri, ağaçlar, yaya korkulukları düzgün şekilde yerleştirilmelidir. Görme engelliler için uyarıcı ve yönlendirici uygulamaların bulunması gerekmektedir.
Tokatta ise kaldırım döşemeleri kullanımı vasıfsız denilebilecek kadar zayıftır. Tasarım ve araçlar gelişigüzel yerlere dikilmiş, park edilmiştir. Duyarlılık yok denilebilecek kadar aşağılardadır. Engelli vatandaşlarımızın tek başlarına hareket etmeleri hayli imkansızdır. Önlem ve koruma adına yapılmış elle tutulur hiçbir çalışma mevcut
62 değildir. Halk engellilerimizin kullanım alanlarını sıradanlaştırmıştır. Kaldırımlar ve geçitler tamamen yapılmış olmak için yapılmıştır.
Yaya Geçitleri
Yaya geçitlerinde trafik işaret lambaları işitme engelliler için renkli ışıklı, görme engelliler için yaya geçiti hissedilebilir düzey ve sesli uyarı işareti bulunmalıdır. Yaya geçitlerinde trafik işaret düğmeleri olmalı ve engellilerin ulaşabileceği şekilde tasarlanmalıdır. Yaya geçitlerinde rögar kapağı veya altyapı çalışmaları malzemeleri bulunmamalıdır.
Tokatta ise yaya geçit noktalarında engelli bireylerimiz için olması geren hiçbir çalışma ve eylem yoktur. Ne işitme engellilerimiz için renkli ışıklı uyarıcılar ne de görme engelliler için hiçbir noktada kullanıma uygun hissedilebilir düzey yoktur. Sarı çizgiler vardır lakin bunları gözle görülebilir şekildedir hissedilebilir düzeyde değildir. Geçitin bir tarafında kaldırım rampası mevcutken yaya geçitin sonundaki kaldırımda rampa mevcut değildir. Durum bu kadar vahimdir ki erişim kapsamında sağlıklı düzenleme yoktur.
63 TOPLUMSAL VE SİYASAL BİLİM ARAŞTIRMALARI Üst Geçitler
Üst geçitlerde engelli rampaları kaymaz kaplamalı olmalıdır. Uygun erişim varsa asansör bulunmalıdır. Görme engelliler için uyarıcı ve yönlendirici yüzey bulunmalıdır.
Tokatta ise üst geçitlerde engelli rampası veya asansör bulunmamaktadır. Üst geçitler engellilerin kullanımına uygun değildir. Tek bir noktada engelli rampalı üst geçit vardır. Orada ise rampa kullanıma uygun değildir. Çok dik ve yağmurlu havalarda kayacak düzeydedir. Ayrıca görme engelliler için hissedilebilir düzeyde mevcut değildir.
64 Kaldırım Rampaları
Kaldırım rampaları standartlara uygun azami eğimde olmalıdır. Tekerlekli sandalyelerin rahatça hareket edebileceği geniş alanlar olmalıdır. Rampalarda görme engellilere yönelik hissedilebilir yüzey uygulaması bulunmalıdır.
Tokatta ise kaldırım rampaları ya standartların dışında dik ya da engelli bireylerin kullanamayacağı şekilde dardır. Ayrıca yükseltisi de vardır. Standartlara uygun noktalar da vardır lakin kullanım alanları kısıtlıdır. Tasarım ve araçlar gelişigüzel yerlere dikilmiş, park edilmiştir.
Bilgilendirme Ve Yönlendirme İşaretleri
Yaya geçitlerinde, duraklarda, meydanlarda olmalıdır. İşaret ve bilgiler açık ve net okunabilir kolay anlaşılabilir, uzaktan görülebilir ve fiziksel engellilerin erişebilirliğine uygun olmalıdır.
65 TOPLUMSAL VE SİYASAL BİLİM ARAŞTIRMALARI
Tokatta ise yaya geçitlerinde de duraklarda da meydanlarda da bilgilendirme ve yönlendirme işaretleri mevcut değildir. Bilgilendirme ve yönlendirme işaretleri de dahil engelliler adına hiçbir erişim noktasında çalışma ve düzenleme mevcut değildir.
Dolmuş Durakları
Duraklarda engelliler için tekerlekli sandalye yerleri olmalıdır. Duraklarda hangi toplu taşıma aracına ait olduğu aracın güzergahı, numarası, durağın adını belirten okunaklı panolar olmalıdır. Görme engelliler için bilgilendirme panoları olmalıdır.
66 Tokatta ise otobüs durakları engellilerimize uygun tasarlanmamıştır. Engelli kullanımına uygun hiçbir düzenleme yoktur. Görme engelliler için bilgilendirme panoları yok ve ayrıca hissedilebilir düzeyde otobüs çıkıntıları da mevcut değildir
Dolmuşlar
Dolmuş kapısına yakın olacak şekilde konumlandırılmış ve basamağı sert, kaymaz malzemelerden yapılmış olmalıdır. Şerit bant uygulamalı koltuk bulunmalıdır. Engelli yolcuların kolayca tutunabileceği şekilde imkan sağlanmalıdır. Tekerlekli sandalyeler için alan bulunmalıdır. Araç kapıları geniş olmalı, aracın kaldırıma açılan kapısı olmalıdır.
67 TOPLUMSAL VE SİYASAL BİLİM ARAŞTIRMALARI
Tokatta ise dolmuşlarda engelli adına yapılmış hiçbir düzenleme yoktur. Dolmuş basamakları yüksek, dar ve kaygandır. Şerit bant uygulamalı koltuklar mevcut değildir. Dolmuş içi tasarımlar engellilerimiz yönünde tamamen olumsuzdur. Tekerlekli sandalyeler için alan olmadığı gibi binmek inmek hayli imkansızdır. Kaldırımlara açılan rampalar mevcut değildir.
Şarj İstasyonları
Engelli araçlarımızı şarj istasyonları bulunduğu noktalar itibariyle rahatça erişilebilir konumda olmalı ve bulunduğu alan insani şartlara uygun engellilerimizin araçlarını rahatça sıkıntı çekmeden şarj edecek noktalarda ve şartlarda olmalıdır.
Tokatta ise onca engelli olmasına rağmen erişebilirlik konusunda iki noktada şarj istasyonu mevcuttur. Engellilerimizin erişimi hayli zordur. Meydanda ki şarj istasyonu kullanıma uygundur fakat diğer şarj istasyonu insani şartlara uygun değildir. Engelli bireylerimiz güneşin altında araçlarını şarj etmektedirler.
68 ATM
Kamu ve özel kurumlar tasarımlarını engelli bireylerimize uygun düzenlemelidir ki engelli bireylerimiz günlük sıradan işlerini tek başlarına halledebilsinler. Küçük detayları büyük düşünmeliyiz ki yaşamları kolaylaşsın.
Tokatta ise en basiti ATM’ler engelli erişimine uygun düzenlenmemiştir. Engelliler adına basamağı ve rampası bulunmamaktadır. Engellilerimiz günlük yaşamlarını en basit işlerini kendi halletmelidir kendilerine olan güvenleri biraz olsun artsın. Kamu kuruluşları ve özel sektör kuruluşları tasarımlarını engelli bireylerin erişime uygun düzenlemelidir ki yaşamları kolaylaşsın. Dışlanma ve Dâhil Olma Süreçleri
Engelli vatandaşlarımız sosyal, kültürel, politik sistemlerin tümünden kısmen veya tamamen yoksul kalmaktadır. Çünkü sosyal hayata dahil olmaları için hiçbir fiziksel çevre dizayn ve tasarımlar yoktur. Bunların yanı sıra en büyük etken sosyal dışlanmaya maruz
69 TOPLUMSAL VE SİYASAL BİLİM ARAŞTIRMALARI
kalmalarıdır. “sosyal bütünleşme” kavramının karşıtı olan dışlanmanın sebebi tamamen halkın duyarsızlığı engelli bireylerimizin haklarının ihlali ve sabote etmeleridir. Örneğin engelli bir vatandaşımız kaldırımdan çıkamayıp elini bir vatandaşa uzatmış ve vatandaş buna karşılık Allah versin demiştir. Halkımız engelli ile dilenciyi bile ayırt edemeyecek kadar bilinçsiz ve önyargılıdır. Bu ve bunun gibi birçok örnek engelli bireylerimizi sosyal hayattan soyutlamış ve sosyal vatandaş haklarından maruz bırakmıştır.
Sosyal bütünleşmenin karşıtı olarak ele alındığında sosyal dışlanma, sivil, politik, ekonomik ve sosyal vatandaşlık haklarından mahrum olma-edilme durumu olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre, sosyal dışlanma toplumla bireyin sosyal bütünleşmesini sağlayan sosyal, ekonomik, politik ve kültürel sistemlerin tümünden, kısmen veya tamamen yoksun olma dinamik sürecini ifade etmektedir.(Çakır, 2002).
Okul ve diğer alanlarda koruma, utanma, korku gibi nedenlerle engelli olmayan arkadaşlarınca dışlanmaktan çekindikleri için en doğal yaşam haklarını bile kullanamamaktadırlar. Sosyal ilişkilerinden eğitim ve istihdam alanlarında yaşadıkları dezavantajlardan dolayı günlük yaşamdan uzaklaşmışlardır. Toplumumuz eğitilmeli bilinçlendirilmeli ve duyarlı olmalıdır ki engellilerimiz sokağa çıksınlar sokaklar şenlensin. Özgürleşsinler ki yaşamının tadına varsınlar her güne bin umutla uyansınlar. Sokaklar diğerleri kadar onlarında haklarıdır. Haklarını gasp etmemeliyiz. Çünkü engelli yoktur engellenmek vardır. Onları engellemek hiçbirimizin hakkı olamaz. Unutulmamalıdır ki, her birey ya engelli, ya engelli yakını ya
70 da engelli adayıdır.
Engellilerin Hayata Bakış Açıları
Toplumumuzun engellilere güçsüz, aciz, düşkün, çaresiz, acıma duygusuyla bakışı engellilerimizi hayattan soyutlamış ve uzaklaştırmıştır. Toplumun engellilerimize bu şekilde bakmasından dolayı içine kapanık hayattan hiçbir beklentisi olmayan kişiler haline getirmektedir. Toplumun ön yargısından dolayı böyle düşüncelerin var olduğunu bilen engelli aileleri engellilerini evde saklamaktadırlar. Engellilerimizin hayata dair hiçbir beklentileri, hedefleri, amaçları ve umutları olmamasının sebebi toplumdur. Toplum engellilerimizi ötekileştirmiştir. Aslında insan yaratıcı olma gücü ve yetenekleri doğrultusunda toplumun bir parçasıdır. Engelleri onların bu haklarını elinden alınamaz. Sağlıklı insanlar ve engelliler arasında sosyal hayat ve görevler arasında fark yoktur. Spor, sanat alanında kendini ispatlamış, sağlıklı insanlardan çok daha başarılı engellilerimiz vardır. Engellilerimizin kendilerine güveninin artırmalıyız. Engellilerimiz onlara acıyarak, üzülerek, irdeleyerek bakarak onlara hiçbir katkımızın olmayacağını her şeyin insanlar için olduğunu acımayı bırakıp onlar için gerçekten bir şeyler yapmamızı beklemektedirler. Üzülmenin sonuç olmadığını an ve durum neyse onu olabildiğince iyi şartlara taşımalı ve onları hayata kazandırmalıyız
71 TOPLUMSAL VE SİYASAL BİLİM ARAŞTIRMALARI