Türkiye’nin Hükümet İle Politik İlişkileri

5.2.1. Uzlaşma Halindeki Faaliyetler

-İkili ilişkilerle ilgili uzlaşma: Afgan yönetimiyle, başta Karzai olmak üzere, Hikmet

temsilcileri, Karzai ile görüşmek için önce Hikmet Çetin’e müracaat etmişlerdir. Hiçbir görüşme talebi de geri çevrilmemiştir (Çetin, 2013: 4). (H1/2006)

Hikmet Çetin orda büyük bir güçtü. NATO koordinatörü olarak değil, Hikmet Çetin olarak büyük bir güçtü. Karzai’nin bütün bakanları bile Karzai’ye bir şey söyleyemediği zaman Hikmet Çetin’e gidiyorlardı. Hikmet Çetin’in bizim çalışmalarımıza da büyük katkıları olmuştur (Esmer, 2013: 8). (H2/2006)

Türkiye tüm grupları ortak paydada birleştirebilecek güçtedir. Merkezi hükümetle arası iyidir. Türk iş adamları bile bireysel olarak Afganistan’da iş yapabilmektedir. (Burget, 2013: 11). (H3/2013)

-Siyasi ilişkilerle ilgili uzlaşma: Türkiye-Afganistan-Pakistan üçlü mekanizması,

Hikmet Çetin oradayken başlamıştır. Başlangıç düşüncesi, Karzai’den gelmiştir. Karzai, Hikmet Çetin’e, üçlü mekanizmanın liderliğinin Türkiye’ye düşeceğini “Ne Afganlar ne de Pakistanlılar Türkiye’den en ufak kuşku duymazlar, bir art niyet görmezler.” diyerek belirtmiştir. “O yüzden liderlik size düşer, bunu Türkiye yapsın” diye de eklemiştir (Çetin, 2013: 18). (H4/2006)

2011 Üçlü Zirvesi ile Türkiye, Afganistan-Pakistan ilişkilerinde Rabbani suikastının yaratmış olduğu gerginliği, ortak araştırma mekanizması kurarak gidermiştir (SIGAR, 2012a: 104; T.C. Dışişleri Bakanlığı, 2013: 75). (H5/2011)

2011 yılında Türkiye’de yapılan İstanbul Zirvesi (New Silk Road) güvenlik, politik, ekonomik alanda Afganistan’ın bölge ülkeleri desteğinde istikrara kavuşturulması konusunda kilit önemde bir zirve olmuştur (SIGAR, 2011b: 37). (H6/2011)

Kabil Anlaşmasında, Afgan Hükümeti ve UNAMA, 2010 İstanbul Formundan duydukları memnuniyeti dile getirmişlerdir (Kabul International Conference on Afghanistan, 2010: 8). (H7/2010)

Seçim sonrası diğer bir sorun da “meclis iç tüzüğü” sorunudur. Karzai, Hikmet Çetin’den, meclis başkanlığı yaptığından dolayı, iç tüzüğü incelemesi için ricada bulunmuştur. Hikmet Çetin de iç tüzüğü, iki-üç gün süreyle incelemiştir. Hikmet Çetin tarafından, iç tüzüğün Darice ve Peştuca kaset yapılıp, okuma yazma bilmeyen vekillere verilmesi önerilmiştir. Önerisi kabul görmüştür (Çetin, 2013: 7). (H8/2005)

2009 seçimlerinde Karzai’nin seçilmesinde, yumuşak güç kullanan Türkiye’nin büyük katkısı olmuştur (Gözen, 2010: 67). (H9/2009)

Yumuşak güç kullanan Türkiye’nin Afganistan’daki rolü giderek artmaktadır (Gözen, 2010: 60). (H10/2010)

Afganistan Mülteci ve Geri Dönemler Bakanı Enveri, 2011 yılında yaptığı Türkiye ziyaretinde, Afganistan’da bulunan uluslararası toplum içinde Türkiye’nin ayrı bir yeri olduğunu belirtmiştir (www.icisleri.gov.tr, 2011). (H11/2011)

-Ordu eğitimiyle ilgili uzlaşma: Karzai, Hikmet Çetin’e, ordunun eğitimiyle ilgili

“Bizim orduyu siz eğitin, başkası bilmez.” demiştir. Halen Afgan ordusunun çoğu terimi Türkçedir. Mesela “karavana”, “tayin”, “palaska” vb. bu tabirlerin hepsi Türklerden onlara geçmiştir (Çetin, 2013: 13). (H12/2006)

16 Ocak 2003’de Kabil’de Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan Geçiş Yönetimi Arasında Askeri Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İş Birliği Anlaşması imzalanmıştır (Resmi Gazete, 21 Temmuz 2003). (H13/2003)

10 Ocak 2010’da Kabil’de “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim İş Birliği Anlaşmasında Değişiklik Yapılmasına Dair 1 Numaralı Değişiklik Protokolü” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 30 Nisan 2010). (H14/2010)

4 Eylül 2011’de Kabil’de “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Afganistan Kara Harp Okulu Öğrencilerine

Türkiye’de Verilecek Yaz Kampı Eğitimine İlişkin Mutabakat Muhtırası” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 20 Ocak 2012). (H15/2011)

13 Eylül 2011’de Kabil’de “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Afganistan Kara Kuvvetleri Birlikleri/Personeline Türkiye’de Verilecek Eğitime İlişkin Protokol” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 11 Mart 2012). (H16/2011)

1 Kasım 2011’de İstanbul’da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ortak Tatbikatlar ve Eğitim Kursları İcra Edilmesine Dair İş Birliği Protokolü” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 10 Mayıs 2012). (H17/2011)

-Polis eğitimiyle ilgili uzlaşma: 5 Mart 2011’de Kabil’de “Afgan Ulusal Polisinin

Eğitilmesi ve Kapasitesinin Geliştirilmesi Hususunda Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İşbirliği Yapılmasına Dair Mutabakat Muhtırası” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 10 Mayıs 2011). (H18/2011) 24 Aralık 2010’da İstanbul’da “Türkiye Cumhuriyeti, Afganistan İslam Cumhuriyeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti Hükümetleri Arasında Özellikle Uyuşturucuyla Mücadelede Üçlü Polis İşbirliği Programı Oluşturulmasına Dair Protokol” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 5 Temmuz 2011). (H19/2010)

-Kalkınma yardımıyla ilgili uzlaşma: Vardak Valisinin talebi dikkate alınarak, Vardak

BİE’si tarafından Vardak’a soğuk hava deposu kazandırılmış ve bu sayede Vardak elma ihracına başlamıştır (Çetin,2013: 14). (H 20/2006)

2012 yılında Afganistan’ın, Türkiye, İran ve Pakistan tarafından 2005 yılında kurulan ve merkezi İstanbul’da bulunan EİÖ ticaret ve kalkınma bankasına üyeliği kabul edilmiştir (SIGAR, 2012b: 122). (H21/2012)

Türkiye Afganistan’a 300 milyonu bulan proje temelli kalkınma yardımları ile tarihinin en büyük kalkınma yardımını yapmaktadır (T.C. Dışişleri Bakanlığı, 2013: 75). (H22/2011)

10 Haziran 2004 tarihinde Kabil’de “Türkiye Cumhuriyeti ve Afganistan İslami Geçiş Devleti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 1 Nisan 2005). (H23/2004)

-Ülkeler arası dostlukla ilgili uzlaşma: “1 Mart”, “Türkiye–Afganistan Dostluk

Günü”dür (Kayani, 2013: 3). (H24/2011)

Karzai 2012 yılında Sivas’ta Polis Meslek Okulu’na gerçekleştirdiği ziyarete sırasında yaptığı konuşmada, Atatürk ve Amanullah Han arasında yapılan tarihi konuşmadan bahsetmiştir. Atatürk’ün Amanullah Han’a gelişim için yaptığı tavsiyelerin, güvenlik nedeniyle uygulanamadığını belirtmiştir. Günümüzde de gelişme için yine böyle bir fırsat yakalandığını ve polislerin ihtiyaç duyulan güvenliğin sağlanabilmesi için önemli olduğunu vurgulamış ve “Yaşasın Türkiye!” diye sözlerini bitirmiştir (www.sivas.pol.tr, 2012). (H25/2012)

-Yardımlarla ilgili uzlaşma: Türkiye Afganistan’da aktif rol oynayan müslüman

ülkelerin başında yer almaktadır. Özellikle Türkiye, Afganistan’ın ihtiyaç duyduğu alanları tespit ederek bu alanlarda yoğun bir şekilde yardımlarını sürdürmektedir (Kayani, 2013: 4). (H26/2013)

Türkiye’nin 2009 yılında en çok uzman eğitimi verdiği ülke 680 kişiyle Afganistan’dır (TİKA, 2010: 51). (H27/2009)

-STK okullarıyla ilgili uzlaşma: Seyid Pisar Ali Kayani, Afganistan’da çözümü,

Türkiye’nin STK okullarında bulmaktadır. Ancak, bu okulların sayılarının şu an yetersiz olduğunu da değerlendirmektedir. Bu okulların masraflarının çok olduğunu fakat Afganistan ileri gelenlerinin hepsinin bu konuda yardıma hazır olduğunu belirtmektedir (Kayani, 2013: 6). (H28/2013)

Afgan Türk Çağ Eğitim Kurumlarına (ATCE) bağlı Kabil, Mezar-ı Şerif, Kandahar, Şibirgan, Herat ve Celalabad vilayetlerinde toplam 9 lise ve 1 uluslararası okul bulunmaktadır. Liselerden 3’ü kız, 6’sı erkek lisesidir. Afgan Türk Liseleri Afganistan’da 1995 yılından beri faaliyet göstermektedir. Kurumların tamamında yaklaşık 3.500 öğrenci öğrenim görmektedir (afghanturk.org, 2012). (H29/2001)

-Ticaret ve ekonomiyle ilgili uzlaşma: Afganistan ile Türkiye’nin ticaretle ilgili en

önemli konusu, ticaret hacminin artması için, Afgan işadamlarının Türkiye’ye gelmesidir. Ancak Afgan işadamlarının vize problemleri vardır. Ticaret müşaviri olarak Aydın Temizer, Büyükelçilikle koordineli vize alma sürecini hızlandırmıştır. Hem Türkiye’nin sektör tanıtımlarını hem de Türkiye’nin kendisini tanıtmıştır (Temizer, 2013: 3). (H30/2010)

Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Halili, Aydın Temizer’i halı ticaretini görüşmek üzere davet etmiştir. Aydın Temizer, görüşme sonrası işadamlarını halı ticareti konusunda İstanbul Serbest Bölgesine yönlendirmiştir (Temizer, 2013: 3). Aydın Temizer, Ticaret, Ulaştırma, Sanayi ve Ekonomi Bakanları ile defalarca görüşmüştür. Ulaştırma ve Ticaret Bakanıyla samimiyet kurmuştur (Temizer, 2013: 3). (H31/2010)

Türkiye tarafından, Afgan Ticaret Bakanlığına ve iş odalarına, uluslararası ticaretin kurallarıyla ilgili eğitim verilmiştir (Temizer, 2013: 6). (H32/2006)

Afganistan ticaret yasalarını, Türkiye’den almıştır (Bennett ve diğerleri, 2003: 119). (H33/2003)

02 Aralık 2004 tarihinde “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslami Geçiş Devleti Arasında Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 2 Haziran 2005). (H34/ 2004)

27 Nisan 2005’de “Türk-Afgan Karma Ekonomik Komisyonu Birinci Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı” imzalanmıştır ( Resmi Gazete, 10 Mayıs 2007). (H35/2005)

TBMM’nin 5587 (2007) sayılı kararıyla, 9 Mayıs 1998’de Almatı’da imzalanan Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Eğitim Enstitüsü Kurucu Belgesi kabul edilmiştir (Resmi Gazete, 14 Kasım 2007). (H36/2007)

27 Nisan 2005’de Ankara’da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 30 Kasım 2010).(H37/2005)

26 Nisan 2005’de Ankara’da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Gümrük Konularında İşbirliği ve Karşılıklı Yardımlaşma Anlaşması” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 12 Mart 2011). (H38/2005)

24 Mart 2011’de Ankara’da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Hava Ulaştırma Anlaşması” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 8 Ağustos 2012). (H39/2011)

-Madencilik alanıyla ilgili uzlaşma: Afgan Madencilik Bakanlığının Herat’da 2011

yılında düzenlediği madenciliğin gelişmesiyle ilgili uluslararası konferansa İtalya, ABD, Türkiye, Hindistan ve Türkmenistan’dan gelen 24 şirket katılmıştır (SIGAR, 2011a: 107). (H40/2011)

17 Şubat 2011’de Ankara’da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Enerji ve Mineral Kaynaklar Alanında İşbirliğine Yönelik Mutabakat Zaptı” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 1 Haziran 2012). (H41/2011)

-2014 sonrasıyla ilgili uzlaşma: Aydın Temizer’e göre, Türkiye, 2014 sonrasında,

Afganistan’da olacaktır (Temizer, 2013: 9). (H42/2013)

2014 sonrası için bir iyi bir de kötü senaryo vardır. Biz iyi senaryonun olacağına inanıyoruz. 2014 sonrası Afganistan’la ikili ilişkilerimizi sürdürmek üzere 1 Mart 1921’de yapılan Türkiye-Afganistan Dostluk Anlaşmasını revize edecek yeni bir anlaşma üzerinde çalışıyoruz. Bu anlaşmanın da yakın zamanda olacağını düşünüyoruz (Ak, 2013: 4, 5). (H43/2013)

Türkiye Afganistan’da, 2015-2017 arası döneminde 150 milyon dolar proje temelli kalkınma yardımda bulunmayı, ayrıca yine 2015-2017 arası dönemde Afgan Güvenlik Güçlerinin idamesine 60 milyon dolar yardım taahhüdünde bulunmayı beyan etmiştir (T.C. Dışişleri Bakanlığı, 2013: 75). (H44/2013)

-Eğitim sağlık alanında uzlaşma: Hükümetle ilişkilerimiz çok iyi seviyededir. Eğitim

ve sağlık alanında ilişkiler hızla devam etmektedir (Ak, 2013: 4). (H45/2013)

-Dışişleri alanında uzlaşma: Afgan Dışişlerinin bilişim alt yapısı Türkler tarafından

yapılmıştır. Afgan diplomatlara Türkiye’de eğitim verilmektedir (Ak, 2013: 4). (H46/2013)

29 Eylül 2007’de Kabil’de “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Diplomatik Pasaport Hamilleri İçin Vize Yükümlülüğünün Karşılıklı Olarak Kaldırılmasına Dair Anlaşma” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 2 Şubat 2008). (H47/2007)

-Tarım alanında uzlaşma: Hükümetle ilişkilerde, tarımsal alana öncelik verilmesi ve

TRT programlarının tercüme edilmesinin yararlı olacağını düşünmekteyiz (Ak, 2013: 4). (H48/2013)

6 Aralık 2004’de Antalya’da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Tarım Alanında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Protokolü” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 8 Aralık 2007). (H49/2004)

-Parlamento kararlarıyla ilgili uzlaşma: Bir keresinde Hazara lideri Muhakkık’ında

açılışına katıldığı bir köprü çalışmamız oldu. Biz çalışmaya başlamadan önce o bölgede meşhur bir köprü vardı. Köprünün meşhurluğu, dünyada kadınların araba içerisinde trafik nedeniyle doğuma giderken en çok öldükleri köprü olmasından geliyordu. Puri Softa köprüsü, Kabil’in içinden geçen bir nehir üzerinde, 1 milyon insanın üzerinden

yapmaya karar verdik. Talep Afganlardan geldi. Biz de ihaleye çıktık ve ihaleyi yaptık. Firmaya yer teslimine dahi gittik. Firma, oradaki köprüyü yıkacak, yerine 14 metre genişliğinde biri geliş biri gidiş iki köprü yapacaktı. İşe başladıktan sonra, Afganistan Parlamentosunun oybirliği ile aldığı kararla, inşaata izin verilmedi. Sebebi de, Amanullah Han Türkiye’ye giderken o köprüden geçmiş, orası tarihi bir köprü diye o köprüyü yıktırmadılar. Biz de onlara saygı duyduk ve o köprüyü yıkmadan diğer iki köprüyü kaydırdık. Bu köprü Afganistan Parlamentosunda oybirliği ile yıkılmasın diye karar alınan tek köprüdür (Esmer, 2013: 8). (H50/2007)

-Taliban’la müzakere konusunda uzlaşma: 2011 Kabil Konferansından sonra ABD,

NATO, Pakistan ve Afganistan, Taliban’ın Katar, Türkiye veya Suudi Arabistan’da büro açması konusunda uzlaşmıştır (Cordesman, 2012: 84). Bu da Türkiye’nin bölgede barış için önemini gösteren bir örnektir. (H51/2011)

ABD ve Afganistan hükümeti tarafından, BM, Katar, Türkiye veya Suudi Arabistan barış süreci için potansiyel forum yerleri olarak düşünülmektedir ( Wadhams, Cookman ve Katulis, 2012: 17). (H52/2011)

Karzai 2012 yılında, Taliban ile müzakerelerin Katar yerine Türkiye ya da Arabistan’da yapılmasını istediğini belirtmiştir (president.gov.af, 2012). (H53/2012)

-Televizyon programları ile ilgili uzlaşma: Hükümet’in veya Parlamento’nun içi ve

dışındaki tutucular 2008 yılında, Tolo TV’de beş tane Hindistan programını ahlaka aykırı diye yasaklatmış ve yerine Türkiye’den dini içerikli program almışlardır (Katzman, 2012: 52). (H54/2008)

Afganistan, Hindistan, Türkiye, Pakistan, Dubai’den film ve dizi ithalatı yapmaktadır (SIGAR, 2010: 105). (H55/2010)

-Sağlık alanında uzlaşma: Türkiye-Afganistan arasında sağlık alanındaki ilişkiler 20

Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sağlık Alanında İşbirliğine Dair Anlaşma” çerçevesinde yürütülmektedir (T.C. Sağlık Bakanlığı, 2008: 12). (H56/2005)

26 Nisan 2008’de Kabil’de “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sağlık Alanında İşbirliğine Dair Ek Protokol” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 27 Haziran 2008). (H57/2008)

4 Haziran 2010’da Ankara’da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Sağlık Bakanlığı ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Arasında Sağlık Alanında Hibe Yapılmasına Dair Anlaşma” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 4 Eylül 2010). (H58/2010) 24 Kasım 2010’da Ankara’da “Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Halk Sağlığı Bakanlığı Arasında Sağlık Alanında Hibe Yapılmasına Dair Anlaşma” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 15 Şubat 2011). (H59/2010)

23 Kasım 2011’de Kabil’de “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Afganistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sağlık Alanında İşbirliğine Dair Anlaşmaya Ek Afgan Hastaların Türkiye’de Ücretsiz Tedavisine İlişkin Protokol” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 24 Mart 2012). (H60/2011)

-Maliye alanında uzlaşma: 15 Şubat 2008’de Ankara’da “Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) ile Afganistan Merkez Bankası Mali İşlemler ve Raporlar Merkezi (FinTRACA) arasında karapara aklama ve terörizmin finansmanı ile ilgili istihbarat değişiminde İşbirliğine dair mutabakat muhtırası” imzalanmıştır (Resmi Gazete, 13 Mayıs 2008). (H61/2008)

5.2.2. Tarafsızlık Halindeki Faaliyetler

5.2.3. Çatışma Halindeki Faaliyetler

okul, polis vb. her konuda destek vermektedir. Maalesef Türkiye, okul kuruyor, teslim ediyor ama okuyan yoktur. Klinik yapıyor, işleten yoktur (Erdem, 2013: 4). (H62/2011)

-Yerli yatırımcılarla ilgili çatışma: Haşim Erdem, Karzai ilk Cumhurbaşkanı olduğunda

onunla görüşmüştür. Görüşme sırasında Karzai’ye, “Sen halkı korkaklaştırıyorsun.” demiştir. Haşim Erdem’e göre, Karzai, eski komutanı alıp, bir milyon doları varsa, bir milyon dolar daha verip fabrika kurdurmuştur. Eski komutanlar da, “Biri gelir, benim fabrikamı bombalar.” diyerek birbirinden korkar duruma gelmiştir. Hâlbuki Afganistan’ın, Eski Sovyetler Birliği ülkelerinde, Dubai’de çok tecrübeli yatırımcıları vardır. Hükümet, bunlara engel olmuştur. Hükümet, tecrübeli yatırımcıların Afganistan’da, yüksek pay vermeden yatırım yapmasının önünü kesmiştir. Bu nedenden dolayı Afgan sermayesi yurt dışına kaçmıştır (Erdem, 2013: 6). (H63/2011)

-Sağlık turizmiyle ilgili çatışma: Türkiye, Afganistan’da bulunan sağlık turizmi

potansiyelinden faydalanamamaktadır. Çünkü, Afgan vatandaşları Türkiye’de vize sorunları yaşamaktadırlar (Erdem, 2013: 8). (H64/2011)

-Projelerle ilgili çatışma: Direkt hükümetle çalışırsanız bazı dezavantajları vardır. En

önemli dezavantajı: Kabil’deki bakanlığa gidip neye ihtiyacınız var diyerek sadece onların yönlendirmesiyle iş yaparsanız, çok yanlış projelere girebilirsiniz. Gittiğimiz köylerde okul ihtiyaçlarını sorduğumuzda, Kabil’deki Bakanlığın orda okul olup olmadığından haberi olmadığı durumlarla karşılaştık. Bakanlığın öğrencilerin sayısından haberi olmadığı durumları gördük (Esmer, 2013: 6). (H65/2007)

-Geçici Yönetimin kurulmasıyla ilgili çatışma: Türkiye, Sınırsız Özgürlük Harekâtı

(OEF) sonrası Geçici Yönetimin kurulması çalışmalarına katılmıştır. Hatta Bonn süreci öncesi Zahir Şah taraftarları ve Kuzey İttifakının Ankara’da buluşması düşünülmüş; ancak değişik nedenlerden dolayı bu buluşma gerçekleşememiştir (Özcan, 2002: 383) (H66/2002)

-ANA’yı kurmayla ilgili çatışma: Bonn sonrası Türkiye, Afgan Mili Ordusunu kurmaya

talip olmuştur (Özcan, 2002: 395). Ancak SSR’nin uygulanmasında bu görevin liderliği ABD’ye verilmiştir. (H67/2002)

-General Dostum’un sürgün edilmesiyle ilgili çatışma: Türkiye, General Dostum’un

Afganistan’dan uzaklaştırılmasını istememiştir. Türkiye 2009 yılındaki seçimlerde Dostum’un Karzai’ye destek vermesi konusunda hükümetle anlaşarak Afganistan’a geri dönmesini sağlamıştır (Katzman, 2012: 16). (H68/2009)

-Tutuklanan veya kaçırılan Türk vatandaşlarıyla ilgili çatışma: Türkiye, Afganistan

ve Pakistan dâhil kaçırılan veya tutuklanan vatandaşları konusunda tedirginlik yaşamaktadır. Bunlardan 47’sinin gerekli girişimler yapılarak yurda dönmesi sağlanmıştır (T.C. Dışişleri Bakanlığı, 2013: 98). (H69/2011)