Özellikle Soğuk SavaĢ sonrası dönemde barıĢı destekleme harekatlarına katılması yoğunluk kazansa da, Türkiye‟nin dünya barıĢına katkıları 1950 yılında Kore
208 Oran, a.g.m., s. 362-363. 209 Oran, a.g.m., s. 367-368.
94 SavaĢına katılımıyla baĢlamıĢtır. Türkiye, 1950 yılından itibaren Kore SavaĢının sonuna kadar toplamda dönüĢümlü olarak 15 bin personelle savaĢa iĢtirak etmiĢ210
ve Kore Yarımadasında barıĢın tesis edilmesine çok önemli katkılarda bulunmuĢtur. Türkiye yaptığı bu katkılardan sonra 1952 yılında dünyanın en önemli askeri organizasyonu olan NATO‟ya katılmıĢ ve hem kendi güvenliğine hem de bölge ve dünya güvenliğine NATO Ģemsiyesi altında katkılar sağlamıĢtır. BM halihazırda dünya genelinde 14 BarıĢı Koruma Harekatını icra etmeye devam etmektedir. Türkiye BM çerçevesinde icra edilen bu BarıĢı Koruma Harekâtlarından Kosova misyonuna bir personelle iĢtirak etmektedir.211 Bu bölümde Türkiye Cumhuriyeti‟nin Kore SavaĢından sonraki BarıĢ Gücü Operasyonlarına ve Gözlemci Misyonlarına katkıları incelenecektir.
Türkiye‟nin katıldığı ilk uluslararası gözlem görevi olan BM Ġran-Irak Askerî Gözlemci Grubu (UNIIMOG), Ġran-Irak SavaĢının taraflarının ateĢkese uyup uymadıklarının yanı sıra birliklerin çekilmesini gözlemlemek üzere hayata geçirilmiĢtir. Türkiye, Ağustos 1988-Mayıs 1991 arasında misyona altı aylık sürelerle dönüĢümlü olarak 10‟ar askeri gözlemci görevlendirmiĢtir.212
BM Irak-Kuveyt Askerî Gözlem Misyonu (UNIKOM), Irak‟ın Kuveyt‟i iĢgali ve akabinde Kuveyt‟in kurtarılmasından sonra Irak-Kuveyt sınırında askerden arındırılmıĢ bölge oluĢturulması sonrasında icra edilmiĢtir. UNIKOM, Nisan 1991'de iki ülkenin sınırındaki askersiz bölgenin gözlemlenerek olası sınır ihlallerini engellemek ve düĢmanca eylemlerin rapor edilmesi maksadıyla oluĢturulmuĢtur. Türkiye, UNIKOM'a Mayıs 1991-Mart 2003 döneminde destek vermiĢtir.213
BM Gürcistan Gözlem Misyonu (UNOMIG), Güvenlik Konseyinin 24 Ağustos 1993 tarihli ve 858 sayılı kararıyla Gürcistan ile Abhazya arasında sağlanan ateĢkesin sürdürülebilirliğini kontrol etmek amacıyla kurulmuĢtur.214
2009 yılında kapanan misyona Türkiye, 1994-2009 yılları arasında personel desteği vermiĢtir.
210 Uğur Güngör, “Leading Peace Operations: Turkey‟s Experience”, SAM Papers No.14, 2017, s.5. 211
https://peacekeeping.un.org/en/where-we-operate (02.02.2019)
212 Yaman, a.g.m., s.88
213 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 214 Koçer, a.g.m., s. 50.
95 UNOSOM, BMGK‟nın 775 sayılı kararıyla Somali‟de insani yardımların ulaĢtırılması ve gıda maddelerinin dağıtılmasının kontrol edilmesi maksadıyla 28 Ağustos 1992 tarihinde baĢlatılmıĢtır.215
Bu harekâtta istenen baĢarının sağlanamaması üzerine Güvenlik Konseyinin 794 sayılı kararı gereğince 3 Aralık 1992‟de ABD liderliğinde UNITAF harekatı baĢlatılmıĢtır. Bu harekat 3 Mart 1993 tarihinde UNOSOM-II harekatıyla devam etmiĢtir.216 Türkiye, UNITAF ve UNOSOM-II harekatlarına 2 Ocak 1993 ile 22 ġubat 1994 tarihleri arasında bir bölük askerle iĢtirak etmiĢtir. Ayrıca Türkiye, UNOSOM-II Komutanlığını Korgeneral Çevik Bir‟in komutasında 4 Mayıs 1993-18 Ocak 1994 tarihleri arasında yürütmüĢtür.217
Somali‟de icra edilen bu harekatın iki açıdan Türkiye için önemi büyüktür. Birincisi Türkiye Kore SavaĢından sonra ilk defa uluslararası bir organizasyonun parçası olarak yurt dıĢına asker göndermiĢtir. Öte yandan, ilk defa bir Türk komutan bu seviyede bir uluslararası gücün komutanlığını üstlenmiĢ ve baĢarıyla görevini ifa etmiĢtir.218
UNPROFOR, Bosna‟da oluĢan soruna çözüm bulmak ve bölgeyi emniyetli bir yer haline getirip barıĢı yeniden tesis etmek maksadıyla Güvenlik Konseyinin 23 ġubat 1992 tarihli ve 743 sayılı kararıyla UNPROFOR tesis edilmiĢtir. Türkiye bu kuvvete 4 Ağustos 1993 ile 31 Aralık 1995 tarihleri arasında bir mekanize alay kuvvetiyle destek sağlamıĢtır.219
Bosna‟da 14 Aralık 1995 tarihli Dayton BarıĢ AntlaĢması‟nın uygulanması görevinin NATO‟ya devredilmesinden sonra öncelikle IFOR müteakiben ise NATO Ġstikrar Gücü (SFOR) teĢkil edilmiĢtir. Türkiye bu geliĢme üzerine UNPROFOR‟a tahsis ettiği alay büyüklüğündeki birliğini tugay seviyesine çıkarıp, önce IFOR‟un 20 Aralık 1996 tarihinde de SFOR‟un teĢkil edilmesiyle SFOR‟un emrine tahsis etmiĢtir. 220
Bölgede yaĢanan olumlu geliĢmeler üzerine 2000‟li yıllarda SFOR‟da yeniden teĢkilatlanma sürecine gidilmiĢ ve bu kapsamda kuvvet indirimi yapılmıĢtır. Bu geliĢmeye paralel olarak Türkiye de kuvvet indirimine gitmiĢtir. SFOR ise, AB‟nin
215
Güngör, a.g.m.,s.8.
216 Taner Yaman, Barışı Destekleme Harekâtının Hukuksal Temelleri ve Barışı Destekleme Harekâtına Katılımının Türkiye‟ye Sağladığı Faydalar, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007, s.80.
217
Çevik Bir, Somali‟ye Bir Umut, Ġstanbul, Sabah Kitapları, 1999, s.88.
218 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 219 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 220 Yaman, a.g.m., s.82.
96 teĢkil ettiği Avrupa Birliği Gücünün (EUFOR) yürütmekte olduğu ALTHEA Harekatına 2 Aralık 2004 tarihi itibariyle devredilmiĢtir.221
Yugoslavya Federal Cumhuriyeti‟ne karĢı baĢlatılan silah ve ekonomik ambargoların desteklenmesi ve uygulanmasının kontrol edilmesine yönelik “Sharp Guard” Operasyonu baĢlatılmıĢtır. UNPROFOR ve IFOR‟la eĢgüdüm halinde icra edilen bu harekat, Güvenlik Konseyinin 713, 757, 787, 820 ve 943 sayılı kararlarına dayandırılarak Adriyatik‟te Akdeniz Daimi Deniz Gücü (STANAVFORMED) tarafından icra edilmiĢtir.222Türkiye bu harekata 13 Temmuz 1992 ile 2 Ekim 1996
tarihleri arasında 18 fırkateyn, iki denizaltı, dört akaryakıt gemisi ve yaklaĢık 5 bin personelle katkı sağlamıĢtır.223
Türkiye, “Deny Flight/Deliberate Forge/Joint Guardian Harekâtı”224
kapsamında Bosna‟da görevlendirilen UNPROFOR, NATO IFOR ve NATO SFOR kuvvetlerine hava koruması ve desteği sağlamak üzere kurulmuĢ hava gücüne de destek vermiĢtir. Türkiye, bu harekata Nisan 1993-Aralık 1996 arasında Ġtalya‟nın Ghedi Üssünde konuĢlandırdığı 10 uçaklık bir F-16 filosuyla iĢtirak etmiĢtir.225
Hava harekatının yoğunlaĢması üzerine hava üssü ve ilave uçak ihtiyacı ortaya çıkmıĢtır. Anılan ihtiyaç üzerine Türkiye, NATO unsurlarına takviye olarak sekiz adet F-16 ile üç adet tanker uçağını tahsis etmiĢtir. Buna ek olarak Çorlu, Bandırma ve Balıkesir hava meydanlarının NATO kuvvetlerince kullanılmasına müsaade etmiĢtir.226
El Halil‟deki Uluslararası Geçici Mevcudiyet (TIPH), Ġsrail ile FKÖ arasında 1985-1997 yılları arasında yürütülen barıĢ görüĢmeleri sonucunda ihdas edilmiĢtir. Türkiye bu gözlemcilik görevine ġubat 1997-Nisan 2008 arasında personel desteği sağlamıĢtır.227
221
https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019)
222 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019)
223 Gökhan Koçer, “Türkiye‟nin BarıĢı Destekleme Harekâtlarına Katkısı”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 3
Sayı.11 (Güz 2006), s.52. 224 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 225 Koçer, a.g.m., s. 53. 226 Yaman, a.g.m., s.83. 227 Yaman, a.g.m., s. 90
97 Arnavutluk‟ta 1997 yılı baĢında yaĢanan olaylar neticesinde ülkeye kargaĢanın hakim olması üzerine ev sahibi ülkenin talebiyle Güvenlik Konseyi 28 Mart 1997 tarihinde 1101 sayılı kararı almıĢtır. Güvenlik Konseyinin bu kararıyla Avrupa Güvenlik ve ĠĢbirliği TeĢkilatına (AGĠT) yetki devretmesi sonucunda Ġtalya‟nın komutanlığını yürüttüğü çok uluslu bir kuvvet teĢkil edilmiĢtir. ALBA Harekatını icra eden bu çok uluslu güç Arnavutluk‟a ulaĢtırılan insani yardımların güvenli bir Ģekilde gerçekleĢtirilmesini hedeflemiĢtir.228
Türkiye bu güce TCG Yavuz ve TCG Trakya firkateynlerinin refakatinde TCG Ertuğrul ve TCG Karamürselbey amfibi gemileri ve 753 askerî personelle 16 Nisan 1997-1 Ağustos 1997 tarihleri arasında destek vermiĢtir. Tiran ve çevresinde görev alan Türk birliği Türk vatandaĢlarının bölgeden tahliye edilmesini sağlamıĢtır.229
Doğu Timor‟da barıĢ ve güvenliğin sağlanması maksadıyla kurulan BM Doğu Timor Geçici Yönetimi (UNTAET) misyonu kurulmuĢtur. Ancak, anılan misyon Ekim 1999'da BM Doğu Timor Destek Misyonu (UNMISET) olarak güncellenmiĢ, Mayıs 2002‟de Doğu Timor'un bağımsızlığını kazanmasıyla UNMISET adını almıĢtır.230
Türkiye, ġubat 2000-Mayıs 2004 arasında (önce UNTAET, müteakiben UNMISET'e) toplam sekiz personelle katkı sağlamıĢtır.231
Türkiye, BM Bosna-Hersek Misyonu (UNMIBH) kapsamında misyonun“Askerî
Danışmanlar Timi”ne Ocak 2001-Ocak 2002 arasında destek vermiĢtir.232
Bosna‟da devam eden ALTHEA Harekatı, Güvenlik Konseyinin 1551 ve 1575 sayılı kararları doğrultusunda 2 Aralık 2004 tarihinde AB tarafından oluĢturulan EUFOR‟a devredilmiĢtir.233
Türkiye, 2 Aralık 2004 tarihinden itibaren AB liderliğinde icra edilen EUFOR‟a Saraybosna‟da konuĢlu bir manevra bölüğü ve beĢ irtibat-izleme
228 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 229 Yaman, a.g.m., s.82. 230 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 231Yaman, a.g.m., s. 93 232 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 233 https://shape.nato.int/page39511625 (04.02.2019)
98 timi olmak üzere toplam 249 personelle destek vermektedir. Güvenlik Konseyinin 7 Kasım 2017 tarihli ve 2384 sayılı kararıyla harekatın görev süresi uzatılmıĢtır.234
BM Kongo Demokratik Cumhuriyeti Misyonunun (MONUC), DRC‟de yapılan seçimler sebebiyle Güvenlik Konseyinin 1279 sayılı kararı uyarınca AB tarafından desteklenmesine karar verilmiĢtir. Türkiye bu kapsamda bir adet C-130 askerî kargo uçağını 15 mürettebatıyla birlikte 21 Temmuz-1 Aralık 2006 tarihleri arasında Libreville/Gabon‟da görevlendirmiĢtir. Ayrıca, anılan harekat marjında Almanya‟da konuĢlu Harekat Komutanlığı ile Libreville/Gabon'da konuĢlanan MüĢterek Kuvvet Hava Unsur Komutanlığında da birer subay görevlendirilmiĢtir.235
UNMIS, Güvenlik Konseyinin 24 Mart 2005 tarih ve 1590 sayılı kararıyla Sudan‟ın baĢkenti Hartum‟da ihdas edilmiĢtir. Türkiye, 27 Temmuz 2010 tarihinde sona eren UNMIS‟e 25 Nisan 2005-27 Temmuz 2010 tarihleri arasında karargah personeliyle katkı sağlamıĢtır.236
Anılan destek UNMIS‟in Hartum‟daki Ana Karargahında ve Juba‟daki Ġleri Üssünde altı ay süreyle görev yapan üç karargah personeli Ģeklinde olmuĢtur.237
AB ile BM iĢbirliğiyle DRC‟nin baĢkenti KinĢasa‟da Nisan 2005 tarihinden itibaren AB Polis Misyonu (EUPOL KINSHASA) ihdas edilmiĢtir. Türkiye, söz konusu göreve Haziran 2006-Haziran 2007 arasında personel katkısı sağlamıĢtır.238
BM Afrika Birliği ortaklığında yürütülen Darfur Misyonu (UNAMID) Haziran 2005-Aralık 2007 arasında NATO tarafından eğitim ve lojistik yönünden desteklenmiĢtir. NATO‟nun bu desteğine Türkiye de bir C-160 kargo uçağıyla destek vermiĢtir. Türkiye buna ilaveten 2006-2011 tarihleri arasında UNAMID‟e personel desteği de sağlamıĢtır.239 234 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 235 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 236 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 237 Koçer, a.g.m., s.52 238 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 239 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019)
99 NATO Okyanus Kalkanı Operasyonu (Operation Ocean Shield), 2008 yılının baĢından itibaren Aden Körfezinde ve Somali kıyılarında deniz haydutluğu faaliyetlerinin artması ve bölgede deniz ulaĢım emniyetinin sağlanamaması üzerine BM tarafından NATO‟dan destek talep edilmesi üzerine icra edilmiĢtir. Gelen bu talep üzerine Dünya Gıda Programı gemilerine refakat sağlamak maksadıyla Somali açıklarında Ekim 2008-Aralık 2008 arasında NATO Daimi Deniz Görev Grubu-2 (SNMG-2-Standing NATO Maritime Group-2) Müttefik Destek Harekatı (Operation Allied Provider) yürütülmüĢtür. Ġcra edilen bu harekata Türk Deniz Kuvvetleri bir fırkateynle katılmıĢtır. Operasyon müteakip dönemde tehdit seviyesinin artması üzerine Somali açıklarında ve Aden Körfezinde deniz haydutluğuyla mücadele etmeye yönelik geliĢtirilerek Okyanus Kalkanı Harekatı (Operation Ocean Shield) olarak görevini sürdürmüĢtür.
NATO Kosova Gücü (NATO KFOR), Kosova‟da bozulan güvenlik ortamının yeniden tesis edilmesi maksadıyla Güvenlik Konseyi tarafından 10 Haziran 1999 tarihinde 1244 sayılı kararla ihdas edilmiĢtir. Alınan bu karar neticesinde NATO önderliğinde KFOR oluĢturulmuĢtur. Türkiye oluĢturulan bu güce Temmuz 1999 tarihinden beri katkı sağlamaktadır.240
Türkiye, Güvenlik Konseyi kararından sonra üzerine düĢen sorumlulukları yerine getirmek maksadıyla süratle hazırlıklarını tamamlamıĢ olup, hazırlanan Kosova Türk Tabur Görev Kuvvet Komutanlığı (KTTGK), 1-13 Temmuz 1999 tarihleri arasında Kosova‟ya intikal etmiĢtir. Anılan birlik bugün Kosova Türk Temsil Heyet BaĢkanlığı (KTTHB) olarak görev yapan birliğin öncülüdür. Ġki çok uluslu muharebe grubu halinde yürütülen KFOR‟da halihazırda 29 ülkeden yaklaĢık 4 bin personel hizmet vermektedir. Prizren‟de konuĢlu bulunan Türk Birliği kendisine bağlı bir motorize piyade bölüğü, altı adet irtibat ve izleme timi ve destek unsurlarıyla görevini tüm Kosova genelinde yürütmektedir. Türkiye‟nin, ayrıca PriĢtine‟deki KFOR karargâhında da irtibat personeli bulunmaktadır.241
240 Koçer, a.g.m., s. 54.
100 BM Kosova Geçici Yönetim Misyonu (UNMIK), Güvenlik Konseyinin 10 Haziran 1999 tarihli ve 1244 sayılı kararıyla ihdas edilmiĢtir. BM‟nin talebi üzerine 2011 yılından itibaren bir Türk subay UNMIK‟ta görev yapmaktadır.242
El-Kaide terör örgütü tarafından 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleĢtirilen terör eylemleri ABD‟yi El-Kaide‟nin Afganistan‟da yerleĢik olması nedeniyle anılan ülkeye sevk etmiĢtir. Afganistan‟da yönetimde bulunan Taliban‟ın da El-Kaide‟yle iltisaklı olması sonucunda ABD öncülüğünde Afganistan‟a yönelik olarak Sürekli Özgürlük Harekatı (OEF-Operation Enduring Freedom) baĢlatılmıĢtır. Ġcra edilen bu harekat neticesinde Taliban rejimi yıkılmıĢ ve El-Kaide‟ye ciddi zayiat verilmiĢtir.243
Taliban rejiminin yıkılmasından sonra Afganistan‟da huzur ve güvenli ortamın sağlanmasına katkıda bulunmak maksadıyla uluslararası koalisyonu destekleyen devletler 5 Aralık 2001 tarihinde Bonn AntlaĢması imzalamıĢtır. Bu antlaĢma ve Güvenlik Konseyinin 1386 sayılı kararı uyarınca 18 ülkenin katılımıyla ISAF teĢkil edilmiĢtir. Kuvvet, Ġngiltere‟nin komutasında 16 Ocak 2002 tarihinde göreve baĢlamıĢtır.244
Sorumluluk alanı harekatın baĢında yalnızca Kabil ve çevresi olan ISAF, daha sonra BMGK'nın 1510 sayılı kararıyla tüm Afganistan‟da görev yapmaya baĢlamıĢtır.
Türkiye, terörizmle mücadele kapsamında en baĢından itibaren ISAF‟a aktif katkıda bulunan ülkelerden biri olmuĢtur. Bu katkının bir göstergesi olarak Türkiye, Haziran 2002-ġubat 2003 arasında ISAF-II Operasyonuna liderlik etmiĢtir. Bu dönemde Türkiye harekata yaklaĢık 1300 personelle katkı sunmuĢtur.245
ġubat-Ağustos 2005 arasında icra edilen ISAF-VII döneminde 3. Kolordu Komutanlığı kendi sorumluluk sahasında 1450‟si Türk olmak üzere 30 ülkeden oluĢan toplam 8 bin personele emir- komuta etmiĢtir. Aynı dönem içerisinde Kabil Havaalanı da tamamen Türkiye tarafından faal tutulmuĢtur. 4 Ağustos 2008-4 ġubat 2009 tarihleri arasında ise Türkiye‟nin 3. Kolordu Komutanlığının 100 personeliyle ISAF Karargahı takviye edilmiĢtir. Daha sonra Ocak 2014‟den itibaren bir yıl süreyle 3. Kolordu Komutanlığı
242 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 243 Güngör, a.g.m., s. 16. 244 Koçer, a.g.m., s. 56. 245 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019)
101 tarafından ISAF‟a destek verilmiĢtir. 3. Kolordu Komutanı ISAF Kurmay BaĢkanlığı görevini yürütmüĢtür.246
ISAF Harekatı altı bölgede icra edilmiĢtir. Altı bölgeden birisi olan Kabil Bölge Komutanlığının sorumluluğu 1 Kasım 2009-31 Aralık 2014 tarihleri arasında Türkiye tarafından yürütülmüĢtür. Türkiye, Afganistan‟ın yeniden yapılandırılması ve Afganistan‟ın kalkınmasının yeniden sağlanması maksadıyla oluĢturulan Bölgesel Ġmar Ekiplerini yönetmiĢtir. Türkiye‟nin Afganistan‟ın kuzeybatısındaki Cevizcan‟ın ġibirgan ilçesinde kurduğu Bölgesel Ġmar Ekibi (BĠE) 2010-2014 yılları arasında, Kabil‟e komĢu Vardak ilindeki BĠE 2006-2013 yılları arasında Afgan halkına destek sağlamıĢtır. BĠE‟lerle altyapı, bayındırlık ve sosyal destek alanlarında bölgenin iyileĢmesine olumlu destek sunulmuĢtur. Taliban rejimi devrildikten ve ülkede yeni bir yönetim kurulduktan sonra Afganistan‟ın güvenliğinin kendi unsurlarınca sağlanabilmesine olanak verecek Ģekilde yeni personel eğitilmesine önem verilmiĢtir. Bu kapsamda, TSK tarafından kurulan Gazi Askerî Eğitim Merkezinde 2010-2011 yılları arasında Afganistan Ordusunun astsubaylarının eğitimleri verilmiĢtir.
ISAF 31 Ocak 2014 tarihinde sona ermiĢ, Güvenlik Konseyinin 12 Aralık 2014 tarihli ve 2189 sayılı kararıyla 1 Ocak 2015 tarihinde baĢlatılan Kararlı Destek Misyonuna (RSM) evrilmiĢtir. Muharip olmayan bir görev icra eden RSM‟nin görev tanımı Afganistan Güvenlik Kuvvetleri ve kurumlarını eğitmek, danıĢmanlık hizmetinde bulunmak ve desteklemektir.247
Türkiye RSM kapsamında;
- “Başkent Eğitim, Yardım ve Danışma Komutanlığı‟nı (Train, Assistand Advise Command-Capital-TAAC-C) üstlenmiştir.
- Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı‟nı (Hamid Karzai Afghanistan International Airport-HKIA) kuvvet koruması dâhil işletmeye başlamış,
- Afgan Eğitim Kurumlarına danışman görevlendirmiştir.
246 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019)
247https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2018_12/20181203_2018-12-RSM-
102 - Kuzey Eğitim, Yardım ve Danışma Komutanlığı‟na (Train, Assistand Advise Command-North/TAAC-N) Karargâh Subayı ve Afgan 209. Kolordusu‟na danışman desteği vermiştir.
- Türkiye‟nin Aralık 2018 itibariyle RSM bünyesinde 501 personeli bulunmaktadır. Aynı dönemde toplam 39 ülkeden 16.919 personel RSM
kadrolarında Afganistan‟da görev yapmaktadır.”248
BM Lübnan Geçici Kuvveti (UNIFIL), Lübnan‟da bozulan barıĢın yeniden tesis edilmesi ve idamesi maksadıyla Güvenlik Konseyinin 11 Ağustos 2006 tarihli ve 1701 sayılı kararıyla kurulmuĢtur. Alınan bu karar üzerine ülkede ateĢkesin ilan edilmesinden sonra 14 Ağustos 2006 tarihinde bu karar uygulanmaya baĢlanmıĢtır. Kararın uygulanmaya baĢlanmasından yaklaĢık bir ay sonra 15 Ekim 2006 tarihinden itibaren Türkiye UNIFIL harekatına destek vermeye baĢlamıĢtır. Türkiye‟nin bu desteği ilk baĢta UNIFIL marjında Deniz Kuvvetleri Komutanlığına ait bir fırkateyn görevlendirilmesiyle olmuĢtur. Daha sonra bu destek 20 Ekim 2006-2 Eylül 2013 tarihlerinde yürütülen bir Ġstihkam ĠnĢaat Bölüğüyle devam etmiĢtir. UNIFIL‟e katılan unsurların Mersin Limanını kullanmalarına müsaade eden Türkiye, halihazırda harekâta bir korvetle katkı sağlamaktadır. Ayrıca, UNIFIL Karargahında iki Türk subay görev yapmaktadır.249
BM Afganistan Destek Misyonu (UNAMA), Güvenlik Konseyinin 28 Mart 2002 tarihli ve 1401 sayılı kararıyla ihdas edilmiĢtir. Türkiye, UNAMA‟nın Kabil‟deki ana karargâhına askeri danıĢman görevlendirmiĢ ve 2012-2015 yılları arasında bir karargah personeliyle katkı sağlamıĢtır.250
BM Somali Destek Misyonu (UNSOM), Güvenlik Konseyinin 2 Mayıs 2013 tarihinde aldığı 2102 sayılı karara dayanarak ihdas edilmiĢtir. BM‟nin talebi üzerine Türkiye 2015 yılından itibaren UNSOM‟da askeri danıĢman görevlendirmiĢtir.251
248https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2018_12/20181203_2018-12-RSM- Placement.pdf (06.02.2019) 249 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 250 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019) 251 https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019)
103 BirleĢik Görev Kuvveti 151 (CTF 151-Combined Task Force), Güvenlik Konseyi‟nin 2283 sayılı kararı uyarınca korsanlık ve silahlı eylemlerle mücadele etmek üzere uluslararası çabalara destek vermek amacıyla ihdas edilmiĢtir. Türkiye bu kuvvete yeniden birlik görevlendirmesi yapmıĢ, Türk Deniz Kuvvetleri dost ve müttefik ülke deniz kuvveti unsurlarıyla birlikte Somali karasuları ve Aden Körfezi açıklarında yeniden görevlendirilmiĢtir. Türkiye, BirleĢik Görev Kuvvetinin bölgedeki faaliyetlerine bir gemi vasıtasıyla katkı sağlamaktadır.252
Tablo-3: Türkiye’nin Destek Verdiği BarıĢ Gücü Operasyonları253
KISALTMA ADI YERĠ SÜRE
UNIIMOG BM Ġran-Irak Askerî Gözlemci
Grubu Ġran-Irak
Ağustos 1988 - Mayıs 1991 UNIKOM BM Irak-Kuveyt Askerî Gözlem
Misyonu Irak-Kuveyt
Mayıs 1991 - Mart 2003 UNOSOM II BM Somali Harekâtı Somali 02 Ocak 1993 -
22 ġubat 1994 UNPROFOR BM Bosna-Hersek Koruma
Gücü Bosna-Hersek
04 Ağustos 1993 - 31 Aralık 1995 UNOMIG BM Gürcistan Gözlem Misyonu Gürcistan 1994-2009 TIPH El Halil'deki Uluslararası Geçici
Mevcudiyet Ġsrail - Filistin
ġubat 1997 - Nisan 2008 UNMISET BM Doğu Timor Destek
Misyonu Doğu Timor
ġubat 2000 - Mayıs 2004 UNMIBH BM Bosna-Hersek Misyonu Bosna-Hersek Ocak 2001 -
Ocak 2002
UNMIS BM Sudan Misyonu Sudan 25 Nisan 2005 -
27 Temmuz 2010
MONUC DRC Misyonu Kongo Demokratik
Cumhuriyeti
21 Temmuz - 1 Aralık 2006 UNIFIL BM Lübnan Geçici Kuvveti Lübnan 15 Ekim 2006
252
https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (01.02.2019)
253 Tablo, BM‟nin BarıĢı Koruma Operasyonları ve TSK internet sayfalarından istifadeyle hazırlanmıĢtır.
https://peacekeeping.un.org/sites/default/files/180413_unpeacekeeping-operationlist_2.pdf https://www.tsk.tr/Sayfalar?viewName=BarisDestekleme (02.02.2019)
104 (Devam Ediyor) UNAMID BM-Afrika Birliği Darfur
Misyonu Darfur 24-29 Ekim 2006
UNMIK BM Kosova Misyonu Kosova 2011
(Devam Ediyor) UNAMA BM Afganistan Yardım
Misyonu Afganistan 2012 - 2015
UNSOM BM Somali Yardım Misyonu Somali 2015
(Devam Ediyor)
Türkiye her ne kadar çok sayıda coğrafyada ve ülkede BM barıĢ gücü operasyonlarına katkı sağlamıĢ olsa da kendi sınıfındaki ülkelerle kıyaslandığında harekatlara az sayıda asker, polis veya sivil unsurla destek vermektedir. Bu itibarla, BM operasyonları konusunda Türkiye “seçici ve çekingen” bir tavır takınmaktadır. Bu yaklaĢımın altnda 1990‟lı yıllarda Ģiddetini gittikçe artıran PKK terörüyle mücadele ve 2003‟te ABD‟nin Irak‟ı iĢgali sonucunda istikrarsızlaĢan Ortadoğu‟da Türkiye‟nin güvenlik endiĢeleri yatmaktadır. Türkiye‟nin terörle mücadelesini kendi imkanlarıyla sürdürmesi BM barıĢ gücü harekatlarına katılımını azaltmaktadır. Örneğin, Türkiye BM BarıĢ Gücü Operasyonlarına 2000 yılında 155 personelle destek verirken, 2007 yılında 962 personelle katkı sağlar olmuĢtur. Türkiye‟nin personel katkısı 2018‟de ise sekiz operasyona katkı sunan 166 personele inmiĢtir. Anılan katkı Türkiye‟yi BM barıĢ gücüne destek veren ülkeler arasında 62. sıraya yerleĢtirmiĢtir.254
Türkiye‟nin Kore SavaĢından sonra aktif bir Ģekilde katıldığı harekat olan Somali UNITAF ve UNOSOM-