Havayolu ulaşım sektöründe mevcut mevzuat kapsamında:
• Havayolu hatlarına giriş ve taşımacılık faaliyetinde bulunma, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu, Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği ve ikili Hava Ulaştırma Anlaşmaları çerçevesinde düzenlenmektedir.
• Slot tahsisi, Slot Kitapçığı çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.
• Ücret tarifeleri, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve SHY-6-A Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği ile düzenlenmektedir.
• Kaza durumlarında taşıyıcının sorumlulukları, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu uyarınca Varşova Sözleşmesi sistemi çerçevesinde ele alınmaktadır.
• Yer hizmetleri, SHY-22 Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği ile düzenlenmektedir.363
Türkiye’de hava ulaşım hizmetleri lisanlaması AB yönetmelikleri ile uyumludur. Lisanslama için gereken koşullar ilgili yönetmeliklerde açıkça belirtilmiştir. İşletmelerin dinamik olarak denetimi ve değerlendirilmesi konusunda mevzuatımız AB düzenlemesine paralel olarak geliştirilmelidir. Mali ve mesleki hükümler konusunda AB düzenlemesiyle önemli farklılıklar söz konusudur. Pilot lisanslarının kriterleri ve diğer ülkelerden alınan belgelerin karşılıklı tanınması konusunda düzenlemenin JAR-FCL’e göre geliştirilmesi gerekmektedir.364
Uçuş izni prosedürü AB müktesebatı ile uyumlu değildir. Bir işletme lisans aldığı zaman Açık Gökler prensibine göre belli hatlarda uçuş izni almasına gerek olmamalıdır.
Hava aracı gürültü yayımlarının sınırlandırılması ve gürültülü uçakların işletilmesinin kısıtlanması konusunda Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği’nde Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (European Civil Aviation Conference - ECAC) tavsiyelerine uygun değişiklik yapılmıştır. Mevcut gürültülü
363 Ulusal Program, s: 211 364 Ulusal Program, s: 213
uçakların filodan çıkarılması konusunda SHT-36-1A Talimatı ile ICAO Başlık II kategorisindeki uçakların filolardan çıkarılması ve yeni uçakların Başlık III kategorisinde olması şartı getirilmiştir. Hava aracı gürültü kriterleri ise Gürültü Kontrol Yönetmeliği çerçevesinde ele alınmaktadır. Herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek olmamakla birlikte, mevzuatın etkin uygulanması için Ulaştırma ve Çevre Bakanlıkları arasında eşgüdüme ihtiyaç duyulmaktadır.365
Teknik kural ve idari prosedürler alanında Avrupa ortak havacılık norm ve standartları anlamına gelen JAR’ların Türk sivil havacılık sektöründe de uygulanmasını sağlamaya yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Hava trafik yönetimi ekipman ve sistemleri alanında üretici ülke olmayan Türkiye’de EUROCONTROL’ün tavsiyeleri çerçevesinde uygulama yapılmakta ve bu alanda Avrupa’da ortaya çıkan gelişmeler yakından izlenmektedir. Hava aracı kazalarının soruşturulması Sivil Hava Araç Kazaları Soruşturma Yönetmeliği’nin (SHY-13) AB düzenlemesine paralel olarak geliştirilmesi gerekmektedir.366
Kaza durumlarında taşıyıcının sorumluluğuna ilişkin herhangi bir yasal düzenleme gereği bulunmamaktadır. Ülkemizdeki uygulamalar taraf olduğumuz uluslararası sözleşmelere göre yapılmaktadır.
4.1. 2007 Yılında Çıkarılması Öngörülen İkincil Düzenlemeler
Hava Taşıma İşletmelerinin lisanslandırılmasına ilişkin usul ve esasların düzenlenmesini amaçlayan Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği (SHY-6-A) 01.06.2007 tarih ve 26539 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.367
Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Bakım Sistemi Yönetmeliği’nin amacı hava aracı bakımında görev yapan personelin JAA standartlarında yetkilendirilmesi ve
365 Ulusal Program, s: 214
366 Ulusal Program, s: 215
lisanslandırılması olup, 16.05.2007 tarih ve 26524 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.368
Hava Aracı Bakım Kuruluşlarının JAA/EASA standartlarında bakım hizmeti vermesini amacıyla Onaylı Bakım Kuruluşları Yönetmeliği Revizyonu (SHY- 145 Rev.1) 17 Temmuz 2007 tarih ve 26585 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.369
Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Bakım Sistemi Yönetmeliği (SHY-M Rev.1) Avrupa Havacılık Emniyeti Otoritesi (European Aviation Safety Agency - EASA) standartlarını yakalamayı hedeflemektedir. EASA gerekliliği PART-M’e uygun olarak Türk tescilinde bulunan sivil hava araçlarının teknik açıdan uçabilirlik kontrolünün yapılması amacıyla Uçuşa Elverişlilik Sertifikası Verilme ve/veya Temdit Edilme Kuralları Talimatı (SHT-21.1 Rev. 3) düzenlenecektir.
Yer hizmetleri sektöründe, pazara erişim ile ilgili AB mevzuatının aksine, Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) minimum servis sağlayıcısı şartı getirmeyip, tam tersine yolcu sayısına bağlı olarak maksimum bir sayı belirlemektedir. Yer hizmetleri konusunda tam bir uyumun sağlanabilmesi için Yönetmelik’te bazı değişikliklerin yapılması gerekmektedir. Düzenleme ile yer hizmetleri piyasasına giriş koşulları ve hizmet standartlarının düzenlenmesi amaçlanmaktadır. Yapılacak değişiklikler ve düzenlemelerin tam uyumu, pazara yeni rakiplerin girmesine imkan verecek ve daha rekabetçi bir yer hizmetleri pazarı yaratacaktır.370
4.2. 2008 Yılında Çıkarılması Öngörülen İkincil Düzenlemeler
2008 yılında yolcu mağduriyetiyle ilgili düzenlemelerin yapılması amacıyla Yolcu Hakları Talimatı’nın çıkarılması ve Slot Uygulama Prensipleri Talimatı’nın Yönetmelik haline dönüştürülmesi öngörülmektedir.371
368www.shgm.gov.tr/doc3/shy66-01t.pdf, 14.08.2008
369https://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/27579.html, 14.08.2008 370 Ulusal Program, s: 212
Türkiye genel olarak AB yaklaşımı ile uyumlu bir slot tahsis yöntemi izlemektedir. Slot tahsisi konusunda uygulamada istikrar ve güveni sağlamak açısından slot kitapçığının AB düzenlemesindeki ilkeler ışığında geliştirilerek hukuki bir niteliğe kavuşturulması gerekmektedir.372
4.3. 2009–2013 Arasında Çıkarılmasında Yarar Görülen Yasal Düzenlemeler
Tek Avrupa Seması Çerçeve Tüzüğüne uyum amaçlı düzenleme ile Tek Avrupa Hava Sahasının oluşturulabilmesi için gerekli yasal çerçeveyi oluşturmak hedeflenmektedir. Tek Avrupa Hava Sahası Hizmet Sağlama Tüzüğüne uyum amaçlı düzenleme ile hava seyrüsefer hizmetleri sağlanması ile ilgili, Hava Sahası Tüzüğüne uyum amaçlı düzenleme ile hava sahasının düzenlenmesi ve kullanımı ile ilgili yasal çerçevenin oluşturulması sağlanacaktır. Tek Avrupa Hava Sahası Hava Trafik Yönetim Ağı Birlikte İşlerlik Tüzüğüne uyum amaçlı düzenleme çıkarılacaktır.
Hava Sahasının Esnek Kullanımı için Ortak Kurallar Tüzüğüne uyum amaçlı düzenleme ile hava sahasının esnek kullanımı için temel kurallar belirlenecektir. Hava Seyrüsefer Hizmetlerinin Sağlanması için Ortak Gerekler Tüzüğüne uyum amaçlı düzenleme ile hava seyrüsefer hizmetlerinin sağlanmasında ortak kuralların belirlenmesi mümkün olacaktır. Hava Sahası Sınıflandırması Tüzüğüne uyum amaçlı düzenleme ile hava sahası sınıflandırılması ve FL 195 üzerinde373 görerek uçuş kurallarına göre yapılacak uçuşlar ile ilgili temel kuralların belirlenmesi hedeflenmektedir.374
4.4. 2010–2013 Yılları Arasında Çıkarılması Öngörülen İkincil Düzenlemeler
Bilgisayarlı rezervasyon sistemlerinin işletilmesine yönelik kuralların düzenlenmesi amacıyla Bilgisayarlı Rezervasyon Sistemleri Talimatı’nın Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü sorumluluğunda çıkarılması öngörülmektedir.375
372 Ulusal Program, s: 212
373 FL 195: 19.500 feet, yaklaşık 6.000 metre
374http://www.abgs.gov.tr/files/Muktesebat_Uyum_Programi/14_Tasimacilik.pdf, 14.08.2008 375http://www.abgs.gov.tr/files/Muktesebat_Uyum_Programi/14_Tasimacilik.pdf, 14.08.2008